Một buổi sáng mùa đông lạnh ở Hà Nội, rất đông nhà văn, nhà thơ, những người cựu chiến binh đã đến Bảo tàng Phòng không – Không quân để chúc mừng và lắng nghe câu chuyện lịch sử được kể từ một vị tướng có tài xạ kích bậc nhất của Không quân Việt Nam. Đó là Trung tướng Nguyễn Đức Soát – nguyên Phó Tổng tham mưu trưởng QĐND Việt Nam, nguyên Tư lệnh Quân chủng PK – KQ.
Cách đây 4 năm, vào dịp 76 năm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam, Trung tướng Nguyễn Đức Soát đã quyết định xuất bản cuốn sách Nhật ký phi công tiêm kích, là những suy tư, trải lòng trước diễn biến thời cuộc của cậu học sinh vừa tốt nghiệp phổ thông, của một học viên chập chững bay trên không trung, của một phi công mới được đi canh trời còn đầy bỡ ngỡ. Những trang nhật ký trải dài suốt 7 năm tuổi trẻ của Nguyễn Đức Soát đã mô tả một cách trung thực những suy nghĩ của lớp thanh niên thuở ấy về tình yêu Tổ quốc, về trách nhiệm công dân trước vận mệnh mang tính sống còn của dân tộc.
Tháng 12/2024, nhân dịp kỉ niệm 80 năm ngày Quân đội Nhân dân Việt Nam, 70 năm ngày truyền thống Phòng không - Không quân, ông tiếp tục cho ra mắt bạn đọc Hồi ức "Bầu trời - Trường đại học của tôi", đi sâu vào câu chuyện "đời bay" một của phi công chiến đấu huyền thoại, cùng với những mảnh ký ức sâu đậm, tràn đầy tình cảm về quê hương, gia đình, bạn bè. Thông qua cuộc đời lao động và chiến đấu của phi công Nguyễn Đức Soát, bạn đọc không chỉ đồng hành với ông trong những trận không chiến đã trở thành mốc son trong lịch sử quân sự Việt Nam, mà còn được biết thêm những câu chuyện đầy tinh thần nhân văn về giai đoạn hậu chiến - hòa giải giữa các phi công Mỹ - Việt Nam; đồng thời là những câu chuyện nghề nghiệp mang tính "kỹ thuật" trong thời bình, như ông vẫn quan niệm và ví von bầu trời như trường đại học lớn của cuộc đời mà ông không ngừng học tập và không thể tách mình ra khỏi ấy.
Nhà báo Tạ Bích Loan dẫn dắt giao lưu cùng Trung tướng Nguyễn Đức Soát.
Từ một anh lính bắt đầu học lái máy bay MiG-21 ở tuổi mười tám, đôi mươi cho đến khi trở thành một trong những phi công có tài xạ kích bậc nhất của Không quân Việt Nam, Nguyễn Đức Soát đã bắn hạ 6 máy bay Mỹ và được phong tặng danh hiệu cao quý Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân khi mới ở tuổi 27. Nguyễn Đức Soát luôn mong ước chinh phục bầu trời và các loại máy bay chiến đấu. Ông đã miệt mài học tập để làm chủ những thuật lái phức tạp, cộng với linh cảm tuyệt vời trong những khoảnh khắc cam go nhất, ông đã sáng tạo ra những động tác bay ảo diệu kết hợp tài xạ kích hiếm có, bắn hạ máy bay đối phương trong những tình huống không tưởng. Trong đời bay của mình tướng Soát đã chinh phục tất cả các biến thể của tiêm kích MiG-21, tiêm kích bom SU-22M4, tiêm kích đa năng thế hệ thứ tư SU-27.
Phi công Nguyễn Công Huy từng có 9 năm học tập và làm việc trực tiếp với trung tướng Nguyễn Đức Soát chia sẻ: "Bầu trời không chỉ là trường đại học của riêng anh Soát, mà còn là bầu trời của tất cả lính không quân chúng tôi. Cũng nhờ những ý tưởng nhân văn của anh Soát mà các phi công Việt Nam đã được gặp lại phi công Mỹ, khép lại quá khứ, hướng tới tương lai để có mối quan hệ Việt - Mỹ tốt đẹp như ngày hôm nay."
Nhà văn Nguyễn Quang Thiều - Chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam chia sẻ về sự biết ơn của mình và chính thức có lời mời trung tướng Nguyễn Đức Soát tham gia vào Hội Nhà văn Việt Nam. Ông xúc động: "Trước đây khi đọc cuốn "Nhật ký phi công tiêm kích", tôi đã coi anh Soát là thần tượng của mình. Tôi đến đến buổi ra mắt sách với lòng biết ơn những người lính anh hùng đã trải qua các cuộc kháng chiến để làm nên lịch sử của đất nước. Cuốn sách "Bầu trời – Trường đại học của tôi" khiến tôi nhớ đến một câu thơ của nhà thơ Nguyễn Tấn Việt: "Nếu không yêu mặt đất/ Trên trời mây không bay".
Trung tướng đã viết về những điều giản dị nhất ở mặt đất, đó là gia đình, là quê hương, là xóm làng... Những phi công bay lên bầu trời được là vì họ yêu quê hương, yêu mặt đất. Đó chính là câu trả lời cho những bí ẩn làm nên sức mạnh của không quân Việt Nam trước không lực Mỹ tưởng chừng như vô đối.
Những dòng hồi ức về chuyện đời, chuyện nghề của anh hùng phi công Nguyễn Đức Soát tràn đầy cảm hứng, say mê, luôn được dung dưỡng trong một tình cảm lớn với quê hương, Tổ quốc đã thực sự khơi gợi động lực cho thế hệ trẻ Việt Nam không ngừng lao động, sáng tạo trong thời bình. Và những người lính có thể trở thành nhà văn để những tình tiết của lịch sử được lưu giữ và nhớ mãi, để mỗi anh hùng làm nên lịch sử sẽ không bao giờ bị lãng quên.
Anh hùng phi công Nguyễn Đức Soát đã kể lại câu chuyện của dân tộc, của đồng đội qua những trang hồi ký.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!