Sáng 21/6, Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) chính thức công nhận Vườn Quốc gia (VQG) Cát Tiên là Khu bảo tồn thứ 72 trên thế giới đạt danh hiệu Danh lục Xanh IUCN sau quá trình đánh giá toàn diện với sự hỗ trợ của Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) thông qua Hợp phần Bảo tồn Đa dạng Sinh học thuộc Dự án Quản lý rừng bền vững và Bảo tồn đa dạng sinh học (VFBC).
“Cát Tiên là Vườn Quốc gia đầu tiên ở Việt Nam đạt danh hiệu Danh lục Xanh của IUCN. Sự công nhận này thể hiện cam kết của chúng tôi trong công tác bảo tồn thiên nhiên và bảo tồn đa dạng sinh học tại Việt Nam.” Ông Phạm Xuân Thịnh, Giám đốc Vườn Quốc gia Cát Tiên chia sẻ. (Ảnh: USAID Biodiversity Conservation (thuộc dự án VFBC)/ WWF-Việt Nam)
Những người làm bảo tồn vui mừng khi Việt Nam có Vườn Quốc gia đón nhận danh hiệu này. (Ảnh: USAID Biodiversity Conservation (thuộc dự án VFBC)/ WWF-Việt Nam
Châu Á chiếm 50% số lượng các VQG và Khu Bảo tồn (KBT) được công nhận danh hiệu Danh lục Xanh trên toàn cầu. Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên tại châu Á tham gia Danh lục Xanh (từ năm 2015), cùng với Trung Quốc và Hàn Quốc. Việc VQG Cát Tiên đạt danh hiệu này đã đánh dấu một bước ngoặt cho công tác bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học ở Việt Nam.
Vườn Quốc gia Cát Tiên đã dành nhiều năm nỗ lực không ngừng để tiến tới danh hiệu Danh lục Xanh IUCN. Hành trình bắt đầu với việc đánh giá các biện pháp bảo tồn, bao gồm bảo vệ các loài đang nguy cấp và gìn giữ sự đa dạng của hệ sinh thái nơi đây. Vườn Quốc gia đã tiến hành thực hiện các dự án phục hồi giám sát đa dạng sinh học, phục hồi sinh cảnh và bảo tồn loài.
Các chương trình và sáng kiến giáo dục môi trường đã được triển khai nhằm nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, đồng thời, thành viên cộng đồng địa phương cũng tham gia vào các hoạt động bảo tồn, mang lại cho họ cơ hội phát triển sinh kế bền vững. Hơn nữa, VQG Cát Tiên đã tăng cường các hoạt động quản lý bằng cách tăng cường khả năng giám sát và thực thi, ứng dụng khoa học công nghệ trong công tác tuần tra bảo vệ và giám sát động vật hoang dã. Đội ngũ nhân viên thường xuyên được tập huấn tăng cường năng lực chuyên môn để quản lý và bảo vệ khu vực này một cách hiệu quả.
Trao tặng bảng danh hiệu Danh lục xanh tại Cổng VQG Cát Tiên. (Ảnh: VQG Cát Tiên)
Hợp phần Bảo tồn Đa dạng Sinh học thuộc dự án VFBC do USAID tài trợ đã hỗ trợ VQG Cát Tiên cũng như 20 khu vực dự án khác điều tra đa dạng sinh học với quy mô lớn nhất từ trước đến nay ở Việt Nam; tăng cường năng lực, đầu tư vào công nghệ và thiết bị, chẳng hạn như hỗ trợ triển khai Công cụ Quản lý Dữ liệu và Báo cáo Tuần tra (SMART) phục vụ công tác giám sát đa dạng sinh học và hoạt động tuần tra nhằm cải thiện hiệu quả quản lý Vườn Quốc gia; thành lập các đội tuần tra rừng và tháo gỡ bẫy dựa vào cộng đồng (CPT); thiết lập một cơ chế quản lý hợp tác để tăng cường sự tham gia của cộng đồng vào công tác bảo tồn, là cơ sở để thúc đẩy quản lý hiệu quả, đạt được kết quả bảo tồn thành công và đảm bảo rằng những người dân sống gần VQG tham gia một cách tích cực vào quá trình quyết định liên quan tới công tác bảo tồn.
Ngoài ra, dự án cũng đã hỗ trợ các KBT ở Việt Nam tham gia tiến trình đánh giá Danh lục Xanh của IUCN. VQG Cát Tiên và các KBT thuộc dự án được hưởng lợi từ sự hỗ trợ này bao gồm VQG Cúc Phương, VQG Phong Nha - Kẻ Bàng, VQG Vũ Quang, VQG Bạch Mã, Khu Dự trữ Thiên nhiên Động Châu - Khe Nước Trong, VQG Sông Thanh, và VQG Bidoup - Núi Bà.
VQG Cát Tiên được biết đến là nơi có quần thể bò tót lớn nhất tại Việt Nam, nơi duy nhất còn tồn tại quần thể cá sấu nước ngọt ngoài tự nhiên. (Ảnh: Tăng A Pẩu)
Bàu Sấu hiện có khoảng 700 cá thể cá sấu hoang dã. (Ảnh: lê Đức Khánh)
Nhiều loài linh trưởng quý, nguy cấp đang được bảo tồn tại VQG Cát Tiên. (Ảnh: Lê Khắc Quyết)
Sự giàu có về tài nguyên thiên nhiên và đa dạng sinh học thu hút nhiều du khách tới đây hàng năm. (Ảnh: Lê Đức Khánh)
Nguồn ngân sách nhà nước có hạn không thể đáp ứng được các nhu cầu hạ tầng, nhân lực, đào tạo kỹ năng, nâng cấp công nghệ..v..v.. phục vụ quản lý rừng và bảo tồn đa dạng sinh học. Do vậy sự hỗ trợ kỹ thuật của Hợp phần Bảo tồn Đa dạng sinh học thuộc dự án VFBC (do USAID tài trợ) là một lợi thế đáng kể. Việc này không chỉ giảm bớt gánh nặng tài chính mà còn đảm bảo quá trình đánh giá được diễn ra suôn sẻ, qua đó tạo dựng nền tảng vững chắc hơn cho việc bảo tồn đa dạng sinh học.
Ông Jake Brunner, Giám đốc IUCN Khu vực Hạ lưu sông Mekong cho biết: “Đạt được chứng nhận Danh lục Xanh không chỉ là theo đuổi một danh hiệu mà thể hiện sự cam kết lâu dài và kiên trì: Việc thu thập bằng chứng chứng minh sự tuân thủ 17 tiêu chí của bộ tiêu chuẩn là điều rất phức tạp. Thực tế, hai trong ba danh hiệu Danh lục Xanh ở Đông Nam Á thuộc về Việt Nam (KBT Thiên nhiên Đất ngập nước Vân Long được công nhận năm 2021). Điều này thể hiện sự quyết tâm của Chính phủ Việt Nam trong việc nâng cao tiêu chuẩn quản lý các Khu bảo tồn. Chúng tôi mong muốn tiếp tục hợp tác với các khu bảo tồn khác để hoàn thiện hồ sơ Danh lục Xanh cho tới cuối năm 2025.”
Danh lục Xanh IUCN là một bộ Tiêu chuẩn toàn cầu nhằm ghi nhận các KBT đã đạt được các kết quả bảo tồn thiên nhiên thành công. Bộ tiêu chuẩn này cung cấp quy trình xác minh đảm bảo, trao chứng nhận cho những khu vực đáp ứng và duy trì được 17 tiêu chí và 50 chỉ số, được chia thành 04 lĩnh vực: quản trị tốt; thiết kế và lập kế hoạch tốt; quản lý hiệu quả và kết quả bảo tồn thành công. Quá trình đánh giá Danh lục Xanh được thực hiện bởi một ban chuyên gia đánh giá độc lập, với sự giám sát chặt chẽ của IUCN. Tiêu chuẩn Danh lục Xanh vẫn duy trì tính nhất quán trên toàn cầu nhưng được điều chỉnh và áp dụng theo bối cảnh địa phương. Tiêu chuẩn này được sử dụng để phân tích khoảng trống trong công tác quản trị để các nhà quản lý có thể đưa ra những giải pháp cải thiện công tác quản lý qua các kết quả hoạt động.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!