Lễ hội Rito dei Serpari (Nghi lễ của những người quyến rũ rắn) được tổ chức ở Cocullo, một ngôi làng nhỏ miền núi ở vùng Abruzzo, Italia vào ngày 1/5 hàng năm. Lễ hội này có nhiều điều kỳ lạ: rắn, bùa chú, tôn giáo, và cả những yếu tố mang tính khoa học.
Tượng thành Domenico được phủ đầy rắn sống
Những tập tục thần bí
Theo dân làng Cocullo, lễ hội Rito dei Serpari được tổ chức để vinh danh San Domenico, người được cho là đã đuổi rắn khỏi ruộng của nông dân địa phương. Một số tài liệu lại cho rằng, lễ hội này là để tôn vinh Thánh Dominic di Sora, vị thánh bảo trợ khỏi bị rắn cắn và đau răng. Tuy nhiên, nhiều nhà sử học tin rằng, Lễ hội Rito dei Serpari có nguồn gốc từ thời tiền Thiên chúa giáo và có liên quan đến một nghi thức lâu đời hơn nhiều, đó là nghi lễ thờ Thần Rắn Angitia. Vào thời ngoại giáo, những người dụ rắn là linh mục tại thánh đường Angitia và rắn gắn liền với việc chữa bệnh. Cocullo là lãnh thổ của người Marsi, được biết đến với ma thuật và sức mạnh đối với rắn.
Bất chấp sự mù mờ về nguồn gốc của nó, lễ hội Rito dei Serpari rõ ràng là sự kế thừa từ các tập tục thần bí về rắn mà hàng ngàn năm trước đã phổ biến ở miền Trung và miền Nam Italia. Kể từ đầu thế kỷ 20, nghi lễ này đã trở thành một điểm thu hút khách du lịch, những người quan tâm đến văn hóa dân gian cũng như mối quan hệ tôn giáo của nó.
Vào ngày hành lễ, buổi sáng ngày 1/5, ngôi làng Cocullo thay đổi diện mạo một cách ngoạn mục. Sự yên tĩnh, vắng vẻ đặc trưng của những con hẻm và quảng trường trung tâm đã nhường chỗ cho sự đông đúc, nhộn nhịp với hàng nghìn người: cả người dân địa phương và du khách. Một nhóm người hành hương từ Atina, một thị trấn cách đó khoảng 30 dặm về phía Nam, đi chậm về phía Nhà thờ Santa Maria, hát những bài hát tôn giáo cổ xưa và vác một cây thánh giá có tuổi đời hàng thế kỷ. Đi cùng với họ là những người chơi kèn túi và ban nhạc thị trấn.
Tuy nhiên, sự đặc biệt của lễ hội này không phải bởi sự đông đúc, đa dạng của các thành phần tham gia, mà là những con rắn. Nhiều người dân Cocullo đi quanh quảng trường, đường phố với những con rắn quấn trên tay, trên cổ. Các chàng trai, cô gái trong làng lần lượt giới thiệu các sinh vật này cho các nhóm nhỏ người dân và du khách tụ tập xung quanh.
Vào buổi trưa, khung cảnh trở nên im lặng và một hình tượng lớn được chạm khắc từ gỗ hiện ra: bức tượng San Domenico. Trước nhà thờ, người ta bắt đầu treo hình những con rắn. Cuối cùng, giờ hành lễ đã đến, bức tượng quấn đầy rắn được nâng lên không trung phía trên đám đông đang say mê - và nghi lễ hàng thế kỷ được tiến hành. Phần chính của lễ hội là một cuộc rước tượng Thánh Domenico phủ đầy rắn sống qua các đường phố trong làng. Hộ tống tượng Thánh Domenico là Serpari (những người bắt và dụ rắn ở địa phương), cũng quấn rắn quanh người.
Trải nghiệm độc đáo
Tôi đến Cocullo 4 ngày trước khi Rito dei Serpari diễn ra để có thể trải nghiệm hết những hoạt động trước và bên lề Lễ hội. Trong những ngày trước Lễ hội, tôi đã tham gia cùng một số serpari đi săn để bắt những con rắn được sử dụng trong đám rước.
Ông Marco Ognibene Mascioli, một người lính 38 tuổi đóng quân ở Bologna, là một trong số họ. Ông Mascioli đã dẫn chúng tôi đến địa điểm yêu thích của ông ở những ngọn núi xung quanh: vách đá vôi nơi ông thường tìm thấy rắn bốn sọc, một loài không có nọc độc có thể phát triển dài tới gần 2m. Cuộc tìm kiếm diễn ra chậm rãi, chúng tôi giữ im lặng nhất có thể trong khi lật đá và nhìn vào bụi rậm. Cuối cùng, ông Mascioli chỉ tìm thấy một con rắn đủ lớn để trở thành ứng cử viên được đặt trên bức tượng San Domenico.
Các em nhỏ cũng trở thành Serpari
Sau đó, cùng với Francesco Zinatelli và Valeria Del Rosso, hai người bạn trẻ, chúng tôi đi tìm rắn tại một nhà kho bỏ hoang ở bên cạnh ngôi làng. Trong tầng hầm bằng đá, họ tìm kiếm trên cao và dùng gậy dụ một con rắn ra khỏi sàn gỗ. Cuối cùng, họ trở về nhà cùng với ba con rắn roi xanh.
Một buổi tối, tôi ăn tối tại nhà của bà Antonietta d'Orazio, người được mẹ của mình khuyến khích cùng với các chị gái trở thành serpari. Câu chuyện tối muộn với bà d’Orazio giúp tôi hiểu hơn về truyền thống của vùng. Bà d'Orazio cho biết, cha bà không thích rắn và thường xuyên khám xét nhà để chắc chắn rằng các con gái của ông không nuôi rắn. Nhưng bà và các chị của mình vẫn giấu những con rắn trên giường, che chở chúng ở đó hàng tuần liền.
Trong những ngày trước lễ hội, chúng tôi đã chứng kiến các serpari mang rắn của họ đến không gian nghiên cứu được thiết lập trong một tòa nhà địa phương. Ở đó, các nhà nghiên cứu về bò sát đã đo cơ thể và quét các con vật để kiểm tra xem có nhiễm trùng hay không. Trong một số trường hợp, họ chèn các vi mạch dưới da. Trong những năm qua, dữ liệu thu thập được từ hàng trăm mẫu vật đã góp phần vào một số nghiên cứu được công bố về chiến lược phân bố và bảo tồn của các loài rắn ở địa phương - đặc biệt là loài rắn bốn sọc. Dự án khoa học công dân này đã nâng cao nhận thức về loài động vật khiến nhiều người sợ hãi này.
Nhờ vậy, những gì từng là một nghi thức tôn giáo nghiêm ngặt giờ đây đã trở thành một sự kiện cộng đồng, một điểm thu hút khách du lịch, một phòng thí nghiệm ngoài trời.
Đối với những người sợ rắn, lễ hội còn mang đến một điều lợi ích khác: cơ hội để mọi người đối mặt với nỗi ám ảnh của mình. Kiến thức là đồng minh, nhiều người dân Cocullo đã vượt qua được nỗi sợ hãi.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!