Dữ liệu thiếu tin cậy che giấu mức độ khủng hoảng ô nhiễm không khí ở Ấn Độ

Người dân đi bộ trong làn sương mù ô nhiễm tại New Delhi, Ấn Độ, ngày 15/12/2025 (Ảnh: AP)

Những phát ngôn gần đây của 2 quan chức Ấn Độ về ô nhiễm không khí đã làm gia tăng sự bức xúc trong dư luận, khi nhiều người dân cho rằng chính quyền chưa thừa nhận đúng mức độ nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng chất lượng không khí.

Đầu tháng 12/2025, Bộ trưởng Môi trường Ấn Độ Bhupender Yadav nói trước Quốc hội rằng thủ đô New Delhi ghi nhận khoảng 200 ngày có chất lượng không khí ở mức “tốt”. Tuy nhiên, các chuyên gia môi trường và phe đối lập cho rằng con số này không phản ánh những tháng ô nhiễm nghiêm trọng nhất trong năm.

1 tuần sau, Thủ hiến Delhi Rekha Gupta ví chỉ số chất lượng không khí (AQI) giống như nhiệt độ và cho rằng có thể xử lý bằng cách phun nước. Phát biểu này đã vấp phải phản ứng gay gắt tại một sự kiện công cộng, khi đám đông hô vang “AQI” để phản đối. Trước đó, bà Gupta cũng phê duyệt kế hoạch gieo mây tạo mưa nhằm giảm ô nhiễm, dù chưa có bằng chứng cho thấy biện pháp này hiệu quả.

Người dân New Delhi và các khu vực lân cận, vốn nhiều tháng sống trong làn sương mù độc hại, cho rằng đây là những ví dụ mới nhất cho thấy giới chức chưa thừa nhận đầy đủ mức độ nghiêm trọng của ô nhiễm không khí.

Theo các nhà môi trường và chuyên gia dữ liệu, tiêu chuẩn đo lường chất lượng không khí của Ấn Độ lỏng lẻo hơn so với nhiều quốc gia khác và thấp hơn khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), khiến các chỉ số “trung bình” vẫn có thể che giấu mức ô nhiễm nguy hiểm.

Chất lượng không khí tại Ấn Độ được theo dõi thông qua mạng lưới trạm quan trắc, cảm biến và dữ liệu vệ tinh. Tuy nhiên, theo ông Ronak Sutaria, Giám đốc điều hành công ty giám sát môi trường Respirer Living, số lượng trạm đo còn quá ít để phản ánh chính xác mức độ ô nhiễm tại từng khu dân cư.

Năm 2019, Ấn Độ triển khai Chương trình Không khí sạch quốc gia, đặt mục tiêu giảm tới 40% ô nhiễm tại 131 thành phố vào năm 2026. Dù chương trình đã giúp tăng đầu tư cho hệ thống quan trắc và các biện pháp giảm bụi, các chuyên gia cho rằng nỗ lực này chưa tác động nhiều đến các nguồn ô nhiễm chính như khí thải công nghiệp và phương tiện giao thông.

Báo cáo năm 2024 của Trung tâm Khoa học và Môi trường cho thấy 64% ngân sách chương trình được dùng để giảm bụi, trong khi chỉ 12% dành cho ô nhiễm từ giao thông và chưa đến 1% cho ô nhiễm công nghiệp.

Một nghiên cứu của tạp chí y khoa Lancet cho thấy phơi nhiễm lâu dài với không khí ô nhiễm có thể khiến Ấn Độ ghi nhận thêm khoảng 1,5 triệu ca tử vong mỗi năm. Tuy vậy, giới chức y tế nước này cho rằng chưa có dữ liệu đủ để xác lập mối liên hệ trực tiếp.

Trong bối cảnh đó, người dân New Delhi cho biết ô nhiễm không khí đang ảnh hưởng rõ rệt đến sức khỏe và sinh kế, làm dấy lên các cuộc biểu tình hiếm hoi nhằm yêu cầu chính phủ có hành động quyết liệt hơn.