Mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông mới là học sinh phải phát huy được năng lực, phẩm chất của bản thân. Vì thế, việc giảng dạy thay vì truyền thụ kiến thức một chiều thì giờ đây, học sinh phải là trung tâm của quá trình này. Điều đó có nghĩa, học sinh phải được thực hành, thực tế nhiều hơn. Năm nay đã là năm thứ 4 triển khai chương trình mới ở cả 3 cấp học. Các nhà trường đang nỗ lực trong điều kiện của mình để tổ chức nhiều hoạt động. Ví dụ ngay như dịp năm mới, khi giảng dạy các bài học về hoạt động đón Tết truyền thống, học sinh sẽ không chỉ mơ hồ nghe, chép mà phải được tự tay làm. Đấy cũng là cách mà nhiều trường, trong đó có Trường Tiểu học Linh Đàm ở Hà Nội đang thực hiện.
Học thư pháp, biểu diễn thời trang ngay tại lớp học
Những học sinh lớp 3 được cô giáo hướng dẫn tìm hiểu về thư pháp. Đó không phải là viết chữ thông thường mà là một nghệ thuật.
Chiếc bút lông ngòi to hơn bút kim, bút mực các em vẫn dùng hàng ngày. Vậy lúc viết sẽ dễ hơn chăng? Nhưng không phải vậy. Sau một hồi cố gắng, nhiều bạn đã viết được chữ mình thích.
Còn trong giờ học về trang phục truyền thống, những người mẫu áo dài chính là các học sinh của lớp. Học cách đi đứng, học cách cảm nhận âm nhạc, học cách biểu diễn cùng các bạn, các em không chỉ có kiến thức về thẩm mỹ, về văn hóa mà điều lớn hơn là những học sinh này đã tự tin hơn vào bản thân.
Còn một cách tổ chức giờ học tiếng Việt sáng tạo khác. Cũng là luyện dùng từ, luyện đặt câu nhưng bằng hình thức viết thiệp chúc mừng năm mới. Các em được khuyến khích tặng những tấm thiệp này cho chính thầy cô, bạn bè hoặc người thân trong gia đình.
Thực hành, vận dụng trong từng tiết học, từng hoạt động, đó là cách học thật dễ hiểu, dễ nhớ và lại tạo ra nhiều kết quả mới.
Ở bậc THCS, kiến thức đã nâng lên một mức cao hơn, việc học sẽ khó tiếp thu hơn. Nhất là những môn khoa học như Hóa học, Sinh học, Vật lý, nhiều học sinh cảm thấy sợ khi học các môn này. Thế nhưng, khi các địa phương, các nhà trường đầu tư tốt về cơ sở vật chất, giáo viên có đầy đủ phương tiện để tổ chức các giờ thực hành, kết quả sẽ thay đổi.
Thực hành tìm hiểu về cơ thể người
Trong phòng thực hành môn Sinh học, các học sinh lớp 7 Trường THCS Cầu Giấy, Hà Nội thực hành tháo lắp, quan sát mô hình cơ thể người. Từng bộ phận một tháo rời là từng kiến thức về tim về phổi, về hệ tuần hoàn, hệ hô hấp được khám phá. Trực tiếp trên mô hình này, qua giảng giải của cô giáo, các em đã hiểu nhiều tình huống cụ thể. Ví dụ, vì sao khi đầy bụng, khó chịu, lại xoa bụng theo chiều kim đồng hồ.
Khi quan sát tế bào bằng kính hiển vi, bạn nào cũng được thực hành, nhờ vậy, kiến thức được khám phá trở nên thú vị chứ không hề mơ hồ, khó hiểu.
Công cuộc đổi mới giáo dục đang đòi hỏi các giáo viên phải nỗ lực. Nhưng để giáo viên làm tốt vai trò của mình, ngành giáo dục, các địa phương phải có sự đầu tư tốt về cơ sở vật chất. Các thiết bị dạy và học phải có đủ, tiếp đó là hiện đại mới hỗ trợ hiệu quả cho bài giảng.
Cũng có nhiều bài học mà việc thực hành, thực tế không đòi hỏi phải chuẩn bị, đầu tư nhiều. Sự chủ động và vận dụng hiệu quả giữa lý thuyết với thực hành của giáo viên luôn mang lại những giá trị giáo dục tích cực cho học sinh.
Ở bậc học Trung học phổ thông, việc học giờ đây sẽ phải gắn sát hơn nữa với thực tế. Bởi 3 năm học này sẽ quyết định việc lựa chọn nghề nghiệp tương lai của các em. Kiến thức phức tạp hơn trong khi nhiệm vụ học tập lớn hơn, học tập với nhiều em lúc này thực sự là giai đoạn khó khăn. Vậy, các hoạt động thực hành, thực tế trong nhà trường có thể tổ chức như thế nào?
Ứng dụng Toán học qua hoạt động STEM
Tại căn phòng thực hành các hoạt động STEM của Trường THPT Mỹ Lộc, Nam Định, bàn ghế đã cũ kỹ nhưng thầy giáo đang có cách dạy mới. Thầy giáo đang hướng dẫn cho các em học sinh tìm hiểu về cách tạo ra các hoa văn trên những chiếc ghế, chiếc cốc hay vải may. Kỹ thuật này chính là ứng dụng phép biến hình, phép tịnh tiến, những kiến thức toán ở lớp 11.
Trong khi đó, nhóm học sinh này lại đang cùng tìm hiểu về cách vận hành robot. Đó là lúc kiến thức của công nghệ, Toán học, tiếng Anh, khoa học. Những kiến thức khó khiểu, khó nhớ đã được gỡ dần khi tự tay thực hiện từng thao tác.
Việc tăng cường thực hành, gắn bài học với thực tế sẽ giúp các em có thể làm ngay những sản phẩm đơn giản trong cuộc sống. Thêm nữa, sẽ thúc đẩy sự hứng thú của học sinh với các giờ học tiếp theo. Và trong quá trình học, các em sẽ tìm được niềm đam mê cũng như định hướng nghề nghiệp của mình. Một giờ học, thậm chí một năm học có thể chưa đạt được kết quả như ý muốn. Nhưng khi việc dạy học gắn kiến thức với thực tế trải dài suốt 12 năm học thì những mục tiêu mà chương trình mới đặt ra sẽ không khó khăn để đạt được kết quả.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!