Giao thông Việt Nam 2025: Bước chuyển mình với nhiều chính sách mới

Người dân chấp hành tín hiệu đèn giao thông trên phố Kim Liên mới, không ai vượt quá vạch cho phép, tháng 1/2025. Ảnh: Giang Huy

Năm 2025 đánh dấu một kỷ nguyên mới trong quản lý giao thông tại Việt Nam với hàng loạt chính sách mang tính "bước ngoặt". Từ việc tăng nặng mức phạt, áp dụng hệ thống điểm trừ trên bằng lái đến ứng dụng AI trong phạt nguội, bức tranh giao thông đang chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng công nghệ hóa và siết chặt kỷ cương.

Ngay từ đầu năm 2025, các chính sách mới đã được triển khai đồng loạt, tác động trực tiếp đến ý thức của người tham gia giao thông và buộc người lái xe phải nhanh chóng thích nghi. Dưới đây là phân tích về hiệu quả và những tác động thực tế của các chính sách này.

"Cú hích" từ chế tài mạnh tay và hệ thống điểm trừ

Một trong những thay đổi cốt lõi mang lại hiệu quả tức thì là việc áp dụng Nghị định 168/2024 có hiệu lực từ ngày 1/1/2025. Nghị định này đã thiết lập một khung xử phạt hành chính mới cao hơn nhiều so với trước đây đối với các lỗi phổ biến.

Đáng chú ý, mức phạt cho hành vi vượt đèn đỏ đã tăng gấp ba lần: tài xế ô tô có thể bị phạt từ 18-20 triệu đồng, trong khi xe máy là 4-6 triệu đồng. Bên cạnh đó, lần đầu tiên hệ thống điểm Giấy phép lái xe (GPLX) được đưa vào áp dụng. Mỗi GPLX có quỹ 12 điểm/năm; nếu bị trừ hết điểm do vi phạm, bằng lái sẽ mất hiệu lực và tài xế buộc phải kiểm tra lại kiến thức để phục hồi.

Hiệu quả của chính sách này được thể hiện qua các con số biết nói. Theo thống kê từ Cục Cảnh sát giao thông (CSGT), chỉ sau ba tháng đầu năm thực hiện, số trường hợp vi phạm trật tự, an toàn giao thông đã giảm 31,9% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, cơ quan chức năng cũng ghi nhận thực tế là sau giai đoạn đầu, số vụ vi phạm có dấu hiệu tăng trở lại do tâm lý chủ quan của người dân.

Phân luồng cao tốc: Giải tỏa "nút thắt" ý thức

Năm 2025 cũng chứng kiến cuộc cách mạng trong tổ chức giao thông trên cao tốc. Cục CSGT đã thí điểm cấm xe tải trên 7,5 tấn và xe khách trên 29 chỗ đi vào làn 1 (làn sát dải phân cách) trên các tuyến huyết mạch như Hà Nội - Hải Phòng, Pháp Vân - Cầu Giẽ, Dầu Giây - Phan Thiết và TP Hồ Chí Minh - Trung Lương.

Chính sách này nhận được sự đồng thuận lớn từ cộng đồng tài xế. Theo ghi nhận thực tế, việc phân luồng lại phương tiện được người lái xe đánh giá cao bởi nó hạn chế đáng kể tình trạng xe cỡ lớn đi chậm nhưng "bám" làn trái, không chịu nhường đường. Điều này giúp giảm thiểu cảnh hỗn loạn do các xe khác phải chuyển sang làn phải để vượt, qua đó nâng cao an toàn lưu thông.

Công nghệ AI và chuyển đổi số toàn diện

Bước chuyển mình của giao thông năm 2025 không thể thiếu vai trò của công nghệ. Hệ thống camera giám sát tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) đang được triển khai rộng rãi để tự động phát hiện các lỗi như không thắt dây an toàn, dùng điện thoại, hay đi sai làn. Việc này giúp lực lượng chức năng xử phạt chính xác hơn và giảm sự phụ thuộc vào CSGT đứng chốt trực tiếp.

Song song đó là việc ứng dụng VNeTraffic và VNeID vào quản lý. Người dân hiện có thể sử dụng giấy phép lái xe tích hợp trên VNeID thay cho bản cứng khi CSGT kiểm tra. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi số cũng gặp một số vướng mắc trong giai đoạn đầu chuyển giao thẩm quyền sát hạch, cấp GPLX từ Bộ Giao thông Vận tải sang Bộ Công an. Tình trạng thiếu phôi thẻ PET và hồ sơ tồn đọng khiến Cục CSGT thậm chí phải tổ chức thi sát hạch vào buổi tối để giải quyết nhu cầu cho người dân. Cục CSGT đặt mục tiêu sẽ hoàn thành việc cấp và đổi GPLX bản cứng trong quý I/2026.

Thay đổi cơ cấu Giấy phép lái xe

Hệ thống GPLX mới cũng được phân chia lại chi tiết hơn, tăng từ 13 lên 15 hạng. Một số thay đổi đáng lưu ý bao gồm:

• Hạng A1: Chỉ dành cho mô tô 50-125 phân khối (trước đây là dưới 175 phân khối).
• Hạng B: Cấp mới từ 2025 có thời hạn 10 năm, thay thế cho B1 và B2 cũ.
  

Tuy nhiên, sự thay đổi này cũng gây ra một số bối rối về kỹ thuật. Ví dụ, bằng hạng B mới chỉ cho phép lái xe tải có tổng khối lượng xe và hàng dưới 3,5 tấn, trong khi bằng B2 cũ cho phép lái xe có khối lượng hàng dưới 3,5 tấn (tức tổng trọng tải có thể cao hơn). Tài xế muốn lái xe tải lớn hơn sẽ cần nâng hạng lên C1.

Nhìn chung, bức tranh giao thông Việt Nam 2025 đang được định hình lại bởi sự nghiêm minh của pháp luật và sự hỗ trợ của công nghệ. Theo các chuyên gia chính sách, dù những thay đổi này ban đầu có thể gây bỡ ngỡ hoặc tranh luận, nhưng mục tiêu cuối cùng là giảm tai nạn, giảm ùn tắc và xây dựng văn hóa giao thông văn minh hơn.

Để hình dung về sự thay đổi này, có thể ví hệ thống điểm bằng lái và camera AI như "chiếc vòng kim cô" vô hình, buộc người lái xe phải tự giác tuân thủ luật ngay cả khi không thấy bóng dáng cảnh sát, thay vì chỉ đối phó như trước đây.