Giữ hồn chiêng, dệt sắc thổ cẩm ở Ea Súp

Giữ hồn chiêng, dệt sắc thổ cẩm ở Ea Súp.

Trong dòng chảy mạnh mẽ của đời sống hiện đại, việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) tại xã Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk đang được cộng đồng và chính quyền địa phương bền bỉ vun đắp bằng những hành động cụ thể, thiết thực. Không chỉ là câu chuyện giữ nghề, giữ chiêng, đó còn là hành trình gìn giữ căn cốt văn hóa, nuôi dưỡng niềm tự hào và trao truyền bản sắc cho thế hệ kế cận.

Tiếng chiêng nối dài mạch nguồn văn hóa

Từ tâm huyết của những người nặng lòng với văn hóa dân tộc, phong trào luyện tập, diễn tấu cồng chiêng và nhạc cụ truyền thống ở Ea Súp từng bước được khơi dậy. Những nghệ nhân, già làng, người có uy tín đã tự nguyện kết nối, cùng nhau tập luyện, biểu diễn tại các chương trình văn hóa - văn nghệ, đồng thời truyền dạy kỹ năng đánh chiêng cho thanh thiếu niên trong xã.

Trên nền tảng đó, thanh niên địa phương đã thành lập Câu lạc bộ chiêng Buôn Ea Súp do Niê Khăm Ta làm Đội trưởng. Câu lạc bộ hiện quy tụ 40 thành viên, được trang bị hai bộ chiêng cùng trang phục biểu diễn, trở thành "hạt nhân" lan tỏa phong trào cồng chiêng trong cộng đồng.

Song song với hoạt động của câu lạc bộ, hằng năm xã Ea Súp tổ chức các lớp dạy đánh cồng chiêng và nhạc cụ dân tộc cho thanh, thiếu nhi. Các em không chỉ được hướng dẫn cách đánh những bài chiêng cơ bản mà còn được làm quen với nhiều nhạc cụ truyền thống như đing năm, đing buôt, đing tak ta, ky pah. Qua từng buổi học, tình yêu và niềm đam mê với di sản văn hóa dân tộc được gieo mầm, nuôi dưỡng một cách tự nhiên.

Mới đây, 25 em nhỏ trên địa bàn xã đã được cấp giấy chứng nhận "Hoàn thành chương trình học đánh cồng chiêng và nhạc cụ dân tộc năm 2025". Niềm vui ánh lên trên gương mặt các em khi những âm điệu tưởng chừng xa lạ nay đã trở nên thân quen, gần gũi.

Nghệ nhân lặng thầm giữ hồn chiêng

Giữa những nỗ lực chung ấy, có những con người âm thầm nhưng bền bỉ giữ vai trò "người truyền lửa". Nghệ nhân Y Myiuk Ksơr (SN 1962, buôn B1) là một trong những người như vậy. Ông thường xuyên dành thời gian hướng dẫn thanh thiếu niên cách đánh chiêng, sử dụng nhạc cụ truyền thống, kiên nhẫn uốn nắn từng nhịp chiêng, từng động tác.

Theo ông Y Myiuk Ksơr, nếu thế hệ đi trước không trân quý và truyền dạy những giá trị văn hóa tốt đẹp cho con cháu, thì tiếng chiêng rồi sẽ thưa vắng trong buôn làng. Mong mỏi lớn nhất của ông là bản sắc văn hóa Êđê tiếp tục được gìn giữ, lan tỏa và sống động trong đời sống hôm nay.

Thổ cẩm - sợi chỉ nối quá khứ với hiện tại

Không chỉ có tiếng chiêng, những nghề thủ công truyền thống cũng đang được gìn giữ bằng tình yêu và sự bền bỉ của các thế hệ phụ nữ DTTS. Ở buôn A1, bà H'Sun Siu (SN 1954, dân tộc Gia Rai) là một trong những người lặng thầm giữ nghề dệt thổ cẩm của ông bà.

Từ thuở bé, bà đã lớn lên cùng tiếng khung cửi, sắc màu sợi chỉ và những hoa văn mang đậm hồn cốt dân tộc. Được bà và mẹ truyền dạy, bà sớm thành thạo từng công đoạn dệt. Đến nay, dù tuổi đã cao, bà vẫn miệt mài bên khung cửi trong những đêm khuya, đôi tay thoăn thoắt dệt nên những tấm khăn, chiếc áo thổ cẩm thấm đẫm tâm huyết và niềm tự hào.

Những sản phẩm thổ cẩm của bà không chỉ phục vụ sinh hoạt gia đình, buôn làng mà còn được khách thập phương đón nhận. Quan trọng hơn, bà H'Sun Siu còn truyền dạy nghề cho các bé gái trong buôn, với mong muốn mai này thổ cẩm vẫn hiện diện trong đời sống cộng đồng, không bị lãng quên theo thời gian.

Bảo tồn văn hóa gắn với phát triển bền vững

Thực tiễn tại Ea Súp cho thấy, việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống không chỉ dựa vào tâm huyết của người dân mà còn có sự đồng hành từ các chương trình, dự án chính sách dân tộc. Đặc biệt, Dự án 6 về bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch thuộc Chương trình 1719 đã góp phần làm phong phú đời sống tinh thần, đồng thời mở ra hướng phát triển kinh tế - xã hội bền vững cho địa phương.

Thời gian tới, xã Ea Súp tiếp tục triển khai các giải pháp bảo tồn văn hóa gắn với du lịch văn hóa, đồng thời đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong lưu giữ, quảng bá và truyền dạy di sản cho thế hệ trẻ. Khi văn hóa trở thành nền tảng và động lực phát triển, những giá trị truyền thống được hun đúc qua bao thế hệ sẽ không chỉ được gìn giữ, mà còn lan tỏa mạnh mẽ trong đời sống đương đại.