Gỡ thẻ vàng: Thanh Hóa siết kiểm soát tàu cá

Nỗ lực gỡ 'thẻ vàng' EC

Sáng 6/11, Đoàn công tác Bộ Nông nghiệp và Môi trường do Thứ trưởng Phùng Đức Tiến - Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU) - làm trưởng đoàn đã làm việc với UBND tỉnh Thanh Hóa về công tác chống khai thác IUU. Phía tỉnh có Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cao Văn Cường cùng lãnh đạo các sở, ngành, lực lượng chức năng và các địa phương ven biển tham dự.

Báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết Thanh Hóa hiện có 6.243 tàu cá; 1.014/1.014 tàu khai thác vùng khơi đã lắp thiết bị giám sát hành trình (VMS), đạt 100%. Từ đầu năm 2025 đến nay, sản lượng khai thác thủy sản toàn tỉnh đạt hơn 117.515 tấn, bằng 83,9% kế hoạch. Về quản lý đội tàu, 100% tàu đã đăng ký, đăng kiểm, đánh dấu, kẻ biển số và nhập dữ liệu vào hệ thống nghề cá quốc gia VNFishbase; toàn tỉnh không có tàu vi phạm vùng biển nước ngoài.

Công tác đăng kiểm, cấp giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật và an toàn thực phẩm đạt tỷ lệ từ 96,4% đến 98,7%. Hiện Thanh Hóa có 4 cảng cá đã công bố mở cảng gồm Hòa Lộc, Lạch Hới, Lạch Bạng, Hải Châu; trong đó 3 cảng được chỉ định đủ điều kiện xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản. Từ đầu năm, khoảng 24.139 tấn thủy sản được bốc dỡ qua cảng; 31 giấy xác nhận nguồn gốc đã được cấp.

Thanh Hóa tăng cường quản lý, kiểm soát tàu cá, giám sát hành trình và xử lý vi phạm, góp phần răn đe, ngăn chặn IUU. Từ đầu năm 2025 đến 5/11, lực lượng chức năng đã xử phạt 217 trường hợp vi phạm với tổng số tiền hơn 2,91 tỷ đồng; 100% tàu vi phạm được cập nhật vào cơ sở dữ liệu.

Phát biểu tại buổi làm việc, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cao Văn Cường nhấn mạnh cả hệ thống chính trị của tỉnh đã vào cuộc quyết liệt, triển khai tháng cao điểm chống IUU với mục tiêu cao nhất là cùng cả nước gỡ "thẻ vàng" thủy sản. Ông yêu cầu Sở Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương thành lập tổ công tác phối hợp các địa phương rà soát, xử lý toàn bộ hồ sơ mất kết nối VMS trước ngày 15/11; tăng cường quản lý sản lượng bốc dỡ qua cảng, bến; cập nhật đầy đủ vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia; đồng thời đẩy mạnh xử lý vi phạm và số hóa dữ liệu nghề cá.

Siết quản lý - đẩy mạnh số hóa

Bên cạnh kết quả tích cực, công tác quản lý tàu cá và chống IUU tại Thanh Hóa còn tồn tại hạn chế. Năm 2024, toàn tỉnh vẫn có 81 tàu không đủ điều kiện hoạt động gồm 37 tàu hết hạn giấy phép khai thác, 64 tàu hết hạn đăng kiểm và 28 tàu hết hạn giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Tình trạng tàu mất kết nối VMS diễn ra phổ biến: năm 2024 có 1.187 lượt tàu mất kết nối, trong đó 61 tàu mất liên tục trên 10 ngày; đã xử phạt 1.022 tàu, còn 104 tàu đang xác minh. Bước sang năm 2025, tỉnh ghi nhận 707 tàu mất kết nối từ 6 giờ đến 10 ngày; đã xử phạt 30 tàu, còn 51 tàu đang xác minh.

Khâu kiểm tra, kiểm soát và giám sát sản lượng thủy sản bốc dỡ qua cảng còn hạn chế; quy mô và số lượng cảng cá chỉ định chưa đáp ứng nhu cầu cập - rời cảng của đội tàu toàn tỉnh. Hạ tầng nghề cá tuy được đầu tư nhưng thiếu đồng bộ, chưa đáp ứng khuyến nghị của EC. Nhiều cảng đầu tư hơn 10 năm đã xuống cấp, khu neo đậu bồi lắng, công suất không đáp ứng nhu cầu. Nguyên nhân chủ yếu do một số tàu nằm bờ, hư hỏng, thiếu lao động đi biển nên chưa thực hiện đăng kiểm, cấp phép; việc xác minh tàu mất kết nối VMS gặp khó do hoạt động xa bờ hoặc neo đậu ở tỉnh khác; ở cơ sở, bộ máy vừa kiện toàn, lực lượng mỏng, thiết bị còn hạn chế.

Trước thực trạng này, Thanh Hóa đã chỉ đạo làm sạch và cập nhật cơ sở dữ liệu tàu cá trên VNFishbase; phối hợp Biên phòng và Công an xử lý nghiêm vi phạm. Ngành chức năng phối hợp VNPT nâng cấp hệ thống VMS, đảm bảo kết nối thông suốt; phấn đấu đến ngày 22/10/2025 hoàn thiện nâng cấp toàn bộ thiết bị VMS. Lực lượng chuyên môn tăng cường kiểm tra - kiểm soát tại cảng, bến; xử lý dứt điểm tàu không bật thiết bị hoặc khai thác sai quy định; cập nhật kịp thời kết quả xử phạt vào cơ sở dữ liệu quốc gia.

Tỉnh đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường đẩy nhanh nâng cấp, sửa chữa cảng Lạch Hới, Lạch Bạng và các khu neo đậu tránh trú bão; đồng thời kiến nghị Trung ương sớm sửa đổi Luật Thủy sản và các nghị định hướng dẫn để tháo gỡ vướng mắc trong quản lý, đăng kiểm, cấp phép và xử lý vi phạm IUU. Về phía địa phương, Thanh Hóa yêu cầu đẩy mạnh số hóa dữ liệu nghề cá, quản lý chặt sản lượng qua cảng, báo cáo định kỳ theo tháng, đồng bộ giữa các lực lượng.

Kết luận buổi làm việc, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến ghi nhận nỗ lực của Thanh Hóa nhưng nhấn mạnh vẫn còn nội dung chưa đáp ứng yêu cầu theo khuyến nghị của EC. Thứ trưởng đề nghị kiểm soát chặt đội tàu khai thác, bảo đảm tất cả tàu có giấy phép hợp lệ và thiết bị VMS hoạt động thường xuyên; siết chặt quy trình xác nhận, chứng nhận nguồn gốc tại cảng; không để xảy ra các vi phạm như mất kết nối VMS trên 6 giờ không báo cáo, mất kết nối quá 10 ngày không đưa tàu về bờ hoặc vượt ranh giới khai thác.

"Thanh Hóa cần rà soát lại bộ máy, tập trung lực lượng kiểm soát tàu cá cả trong bờ, trên bến, trên biển và khi cập cảng. Với các trường hợp mất kết nối nhiều ngày, phải khẩn trương xác minh, xử lý nghiêm. Cần nâng mức xử phạt hành chính để tăng răn đe, nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật của ngư dân. Đồng thời, nâng cấp hệ thống truy xuất điện tử, bảo đảm minh bạch, hiệu quả trong chống khai thác bất hợp pháp. Muốn làm được, phải huy động và tập trung nguồn lực, chỉ đạo - hành động thống nhất từ Tỉnh ủy, UBND đến chính quyền các cấp", Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng đề nghị tỉnh sớm hoàn thiện hồ sơ công bố mở cảng mới, tạo thuận lợi cho tàu vùng khơi ra vào cảng và đủ điều kiện xác nhận nguồn gốc thủy sản khai thác; chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, minh chứng phục vụ đoàn thanh tra EC; coi chống IUU là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, thường xuyên; chủ động báo cáo Bộ để được hỗ trợ kịp thời khi gặp khó khăn. Những giải pháp đồng bộ về kiểm soát tàu cá, kỷ cương xử phạt, nâng cấp VMS - truy xuất điện tử và hoàn thiện hạ tầng cảng sẽ là chìa khóa để Thanh Hóa góp phần quan trọng cùng cả nước gỡ "thẻ vàng", bảo vệ sinh kế ngư dân và nâng cao uy tín thủy sản Việt Nam.