Hà Nội: Hai dự án đường chậm tiến độ gây nhiều hệ lụy với người dân

Theo quy hoạch, đoạn Vành đai 2,5 qua khu vực Cầu Giấy – Dịch Vọng chạy dọc theo kênh thoát nước thải sinh hoạt đổ ra sông Tô Lịch. Khi dự án được phê duyệt, toàn bộ tuyến mương nằm trong chỉ giới giải phóng mặt bằng. Ảnh: Nguyễn Quân

Được kỳ vọng đóng vai trò quan trọng trong mạng lưới giao thông và chỉnh trang không gian đô thị, song nhiều năm qua, dự án đường Vành đai 2,5 nối từ đường Cầu Giấy đến Khu đô thị mới Dịch Vọng chậm triển khai dự án đã để lại hàng loạt hệ lụy về môi trường, giao thông và trật tự đô thị.

Không khó để nhận ra nghịch lý khi đây là khu vực được coi là "đất vàng" của Hà Nội, tập trung đông dân cư, nhiều dự án nhà ở cao tầng, cơ quan, doanh nghiệp, nhưng một bộ phận người dân lại phải sống trong điều kiện môi trường và hạ tầng chưa tương xứng. Điều này cho thấy, sự phát triển đô thị không chỉ được đo bằng giá trị bất động sản hay số lượng công trình mới, mà còn bằng chất lượng sống thực tế của cư dân.

Dự án chậm tiến độ nhiều năm

Theo quy hoạch, đoạn Vành đai 2,5 qua khu vực Cầu Giấy – Dịch Vọng chạy dọc theo kênh thoát nước thải sinh hoạt đổ ra sông Tô Lịch. Khi dự án được phê duyệt, toàn bộ tuyến mương nằm trong chỉ giới giải phóng mặt bằng. Tuy nhiên, khi dự án chưa thể triển khai trong thời gian dài, khu vực này rơi vào trạng thái "chờ đợi", kéo theo khoảng trống trong công tác quản lý, duy tu.

Theo ghi nhận thực địa của phóng viên VTV Times, con mương thoát nước thải lộ thiên nhiều năm nay thường xuyên trong tình trạng nước thải ứ đọng, bốc mùi hôi thối. Vào mùa hè, ruồi muỗi phát sinh, tiềm ẩn nguy cơ dịch bệnh; vào mùa mưa, khả năng tiêu thoát kém khiến nước dềnh lên, tràn vào khu dân cư. Đây là những hệ lụy không mới song vẫn lặp lại theo năm tháng.

Ông Nguyễn Văn Kỳ (74 tuổi, sinh sống lâu năm tại nhà NƠ 9B2, phường Cầu Giấy) cho biết, việc con mương nằm trong chỉ giới dự án khiến công tác quản lý gặp khó khăn. "Vì chưa làm đường nên không có đơn vị nào chịu trách nhiệm thường xuyên. Nước thải ứ đọng quanh năm, nhất là những ngày nắng nóng thì mùi rất khó chịu", ông Kỳ cho biết. Những kiến nghị của người dân tại các cuộc họp tổ dân phố chủ yếu mới dừng ở mức xử lý tạm thời, chưa giải quyết được gốc rễ vấn đề.

Cùng với ô nhiễm môi trường là tình trạng đất dự án bị bỏ hoang trong thời gian dài, tạo điều kiện cho lấn chiếm, sử dụng sai mục đích. Trên dải đất vốn được quy hoạch làm đường, nhiều công trình tạm bợ đã hình thành như: gara sửa chữa ô tô, điểm tập kết vật liệu, phế liệu, thậm chí có cả khu lán trại sinh hoạt. Những hoạt động này không chỉ làm mất mỹ quan đô thị mà còn phát sinh tiếng ồn, bụi bẩn, mùi hóa chất, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt của các hộ dân xung quanh.

Ông Trần Văn Thịnh (cư dân tòa nhà NƠ 08 – phường Cầu Giấy) cho biết, từ căn hộ của gia đình có thể quan sát toàn bộ khu đất dự án bị lấn chiếm. "Hoạt động sửa chữa, sơn xe diễn ra thường xuyên, mùi sơn theo gió bay vào nhà dân. Nhiều hôm gia đình phải đóng kín cửa để hạn chế ảnh hưởng", ông Thịnh phản ánh.

Một nguyên nhân khiến tình trạng vi phạm kéo dài, theo người dân đó là sự chồng chéo trong quản lý địa bàn trước thời điểm sáp nhập các phường. Khi khu đất dự án nằm ở khu vực giáp ranh, việc phối hợp kiểm tra, xử lý có thời điểm chưa đồng bộ. Dù chính quyền địa phương đã có những đợt kiểm tra, xử lý và tháo dỡ một số công trình vi phạm, song thực tế cho thấy nhiều điểm lấn chiếm vẫn tồn tại.

Điều đáng suy ngẫm là những tồn tại này diễn ra ngay giữa khu vực có tốc độ đô thị hóa nhanh. Công viên Cầu Giấy, các tuyến phố Duy Tân, Thành Thái, Nguyễn Phong Sắc kéo dài hay Khu đô thị mới Dịch Vọng đã tạo nên diện mạo hiện đại cho khu vực. Tuy nhiên, chỉ cách đó không xa, người dân vẫn phải sống cạnh mương thải, trong môi trường chưa được cải thiện đồng bộ. Nghịch lý này đặt ra câu hỏi về tính đồng đều và bền vững của quá trình phát triển đô thị.

Hạ tầng giao thông quá tải và áp lực dồn lên khu dân cư

Không chỉ dừng lại ở môi trường sống, việc chậm tiến độ của đoạn Vành đai 2,5 Cầu Giấy – Dịch Vọng còn kéo theo những hệ lụy rõ rệt về giao thông. Trong quy hoạch, đây là trục kết nối quan trọng, có vai trò phân tải cho các tuyến nội đô. Khi đoạn tuyến chưa thể thông suốt, lưu lượng phương tiện buộc phải dồn sang các tuyến đường nhỏ hơn.

Ngõ 381 Nguyễn Khang là ví dụ điển hình. Vốn chỉ là đường dân sinh, con ngõ này nay trở thành tuyến lưu thông chính kết nối khu vực Duy Tân, Thành Thái ra đường Nguyễn Khang. Mặt đường hẹp, nhiều đoạn bị thắt cổ chai, trong khi mật độ phương tiện tăng cao khiến tình trạng ùn tắc diễn ra thường xuyên, đặc biệt vào giờ cao điểm.

Theo bà Nguyễn Thị Tỵ, Bí thư Tổ dân phố 28, nhịp sinh hoạt của người dân bị đảo lộn bởi tình trạng này. "Buổi sáng, nhiều hộ phải chờ muộn mới dám ra khỏi nhà vì tắc đường. Buổi chiều, ai cũng cố về sớm để tránh ùn ứ", bà Tỵ cho biết. Không chỉ mất thời gian, việc di chuyển trong điều kiện đường hẹp, xuống cấp còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông.

Áp lực quá tải khiến hạ tầng của ngõ 381 nhanh chóng xuống cấp. Mặt đường xuất hiện dày đặc ổ gà, ổ trâu; vào mùa mưa, các điểm trũng trở thành vũng nước lớn, gây trơn trượt; vào mùa khô, bụi bẩn và tiếng ồn từ dòng xe nối đuôi nhau ảnh hưởng đến đời sống người dân hai bên đường. Đây là hệ quả dễ thấy khi một tuyến đường không được thiết kế cho lưu lượng lớn phải "gánh" vai trò trục chính trong thời gian dài.

Trong bối cảnh đó, những giải pháp mang tính tình thế đã xuất hiện. Người dân và phương tiện hai bánh tự mở các lối đi tạm, dựng cầu tạm bắc qua con mương thoát nước để rút ngắn quãng đường di chuyển. Dù tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn, những lối đi này vẫn được sử dụng do thiếu lựa chọn khác. Điều này phản ánh rõ thực tế, khi hạ tầng chính chưa hoàn thiện, các giải pháp tự phát là khó tránh khỏi.

Dự án mở rộng ngõ 381 Nguyễn Khang, với kỳ vọng giảm tải cho khu vực, đã được khởi động trở lại sau thời gian dài chậm tiến độ. Theo phê duyệt, tuyến đường này có chiều dài khoảng 368 m, mặt cắt rộng 21,5 m, tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 315 tỷ đồng. Tuy nhiên, sau khi triển khai một số hạng mục ban đầu, dự án lại phải tạm dừng.

Trao đổi về nguyên nhân, đại diện Ban Quản lý dự án đầu tư – hạ tầng phường Cầu Giấy cho biết, vướng mắc lớn nhất hiện nay vẫn là công tác giải phóng mặt bằng do chưa có quỹ nhà tái định cư. "Chưa có quỹ nhà tái định cư nên phường chưa thể hoàn tất bàn giao mặt bằng để triển khai thi công theo kế hoạch", vị đại diện này thông tin. Theo lộ trình, công trình nhà tái định cư dự kiến hoàn thành trong thời gian tới, sau đó mới có thể tiếp tục triển khai dự án.

Việc thiếu quỹ nhà tái định cư không chỉ làm chậm tiến độ dự án mà còn đặt chính quyền cơ sở vào thế khó. Một mặt, phải giải quyết bức xúc về giao thông, môi trường; mặt khác, việc vận động người dân bàn giao mặt bằng gặp nhiều trở ngại khi chưa thể bảo đảm nơi ở mới theo quy định. Đây là điểm nghẽn mang tính thực tiễn, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, ngành liên quan.

Từ góc độ quản lý đô thị, câu chuyện của đoạn Vành đai 2,5 qua khu vực Cầu Giấy – Dịch Vọng cho thấy, một dự án hạ tầng chậm tiến độ không chỉ làm chậm việc hình thành một tuyến đường mà còn tạo ra chuỗi hệ lụy lan tỏa như môi trường sống xuống cấp, giao thông quá tải, trật tự đô thị bị ảnh hưởng… Để tháo gỡ những vấn đề này, cần hơn cả những giải pháp tình thế là một lộ trình rõ ràng, khả thi trong việc xử lý các điểm nghẽn về giải phóng mặt bằng, tái định cư và tiến độ triển khai.