Sáng 22/10, thông tin về vấn đề xăng dầu tại buổi thảo luận tổ về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022 tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khoá XV, ông Nguyễn Hồng Diên - Bộ trưởng Bộ Công Thương (đoàn Hải Phòng) cho biết, hiện nay thế giới đang "điêu đứng" trong vấn đề năng lượng, khi giá cao, nhưng không có nguồn hàng để bán.
Ông Nguyễn Hồng Diên cho biết 5 ngày trước có chuyên công tác tại Nga, tham dự một diễn đàn về năng lượng với lãnh đạo Bộ Kinh tế Nga, các đối tác của Nga. Ông nói, tại Nga sở hữu khối lượng dầu lửa lớn, chiếm 30-35% dầu lửa thế giới. Nga hiện đang khó khăn trong việc bán dầu lửa và khí đốt. Tuy nhiên giá bán lẻ của Nga là 58-60 ruble/lít, tương đương 1-1,2 USD (trên 30.000 đồng/lít). Trong khi đó, ở Việt Nam, giá xăng dầu duy trì ở ngưỡng từ 21.000 đồng - 25.000 đồng, thấp nhất trong khu vực và trên thế giới (trừ Malaysia được trợ cấp trong nước).
Do ảnh hưởng của các yếu tố trên thế giới, biên độ giao động của giá xăng dầu rất cao. Ông cho rằng, trong 10 kỳ điều hành liên tiếp (300 ngày), giá xăng dầu liên tục giảm, nhưng đến thời điểm này, giá bắt đầu tăng trở lại. Những doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu nhập với giá cao ở kỳ trước, bán giá thấp ở kỳ này, đó là nguyên nhân dẫn tới việc bị thua lỗ.
Song về nguồn cung, Bộ trưởng Bộ Công Thương khẳng định: "Việt Nam chưa bao giờ thiếu xăng dầu". Dư luận nói thiếu nguồn cung trong nước là hoàn toàn không chính xác.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh giá xăng dầu trong nước ở mức thấp so với khu vực và thế giới, đồng thời khẳng định Việt Nam chưa bao giờ thiếu xăng dầu
Theo ông Diên, Bộ Công Thương có lực lượng Quản lý thị trường, Vụ Thị trường trong nước, Sở Công Thương kiểm tra, kiểm soát trên từng địa bàn để nắm bắt lượng hàng.
Tới ngày 30/9, còn hàng dự trữ thương mại là hơn 1,25 triệu m3 xăng dầu; năng lực sản xuất của 2 nhà máy lọc dầu trong tháng 10 đảm bảo 80% nguồn cung trong nước (1,7 - 1,75 triệu m3), tương đương 1,36 triệu m3. Tức là chúng ta có khoảng 2,6 triệu m3 xăng dầu.
Ngoài ra, 34 doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu trong tháng 10 khoảng 500.000 m3 xăng dầu. Tổng chung có khoảng 3 triệu m3 xăng dầu trong thời điểm cuối tháng 9, giữa tháng 10; hoàn toàn đáp ứng nguồn cung cho đến hết giữa tháng 11. Trong khi sang tháng 11 lại tiếp tục sản xuất và nhập khẩu.
Nguồn cung không thiếu, tại sao thiếu hàng bán ra thị trường?
Liên quan đến tình trạng thiếu xăng dầu cục bộ tại một số địa phương thời gian qua, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diễn đặt vấn đề: "Nguồn cung không thiếu, vậy tại sao thiếu hàng bán ra thị trường?”. Theo ông Diên đó là việc doanh nghiệp phải nhập với giá cao ở kỳ trước, nhưng trong kỳ lại bán giá thấp, đương nhiên lỗ, mà đã lỗ thì không dám làm.
Bên cạnh đó, hàng loạt chi phí định mức về xăng dầu đã lỗi thời, lạc hậu. Từ lợi nhuận định mức, chi phí kinh doanh, chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam, chi phí đưa xăng dầu từ nhà máy về kho bãi của doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối đều bất cập lạc hậu.
Ông Diên lấy ví dụ, chi phí bảo quản quốc gia xăng dầu theo định mức được xây dựng từ năm 2003 chỉ 30 đồng/lít đồng/m3 nhưng đến hiện nay ở mức 800 đồng/lít, không thể doanh nghiệp nào hoạt động được.
Giải thích về việc tại sao thực tế như vậy nhưng việc đóng cửa hàng bán lẻ xăng dầu không xảy ra trên phạm vi cả nước mà chỉ tập trung ở TP Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam, miền Tây, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho rằng, khu vực này có lượng đáng kể xăng dầu trôi nổi, kể cả xăng dầu lậu, giả, với bằng chứng hồi tháng 8 ghi nhận liên tiếp các bắt giữ, triệt phá những vụ làm giả xăng dầu mấy trăm triệu lít. Do vậy, người kinh doanh trong lĩnh vực này không quan tâm lắm đến chi phí định mức, chiết khấu cũng như việc đăng ký mua của ai một cách ổn định. Trong khi đó, thị trường hiện đang xử lý mạnh về xăng dầu giả, siết chặt xăng dầu lậu, nên chỉ còn xăng dầu chính thống.
"Mà xăng dầu chính thống, nhưng tôi vừa phân tích giá biến động liên tục, chiết khấu thấp; trong khi những người đang đang thu được rất nhiều tiền, giờ thu được ít tiền, thậm chí lỗ thì không ai muốn làm", Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên phân tích.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, không phải tất cả nhưng thông thường doanh nghiệp làm xăng dầu đều có tham gia ít nhiều vào lĩnh vực bất động sản, chứng khoán. Đây là một trong những lý do gây ra tình trạng thiếu xăng dầu cục bộ thời gian qua (Ảnh minh hoạ)
Cùng với đó, cơn lốc về chứng khoán, bất động sản vừa qua cũng có những tác động nhất định đến vấn đề này. Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, không phải tất cả nhưng thông thường doanh nghiệp làm xăng dầu đều có tham gia ít nhiều vào lĩnh vực bất động sản, chứng khoán. Khi tham gia vào lĩnh vực này, nguồn tiền cũng bị vơi đi, và đến kỳ nhập đúng thời điểm nhập cao, bán thấp, doanh nghiệp thường không còn tiền và không hấp dẫn.
Thứ nữa, về hạn mức (room) tín dụng, khi doanh nghiệp được cấp phép, đầu mối hoặc thương nhân phân phối sẽ được ngân hàng cấp cho room tín dụng, khoản vay nhưng vì room được quy định từ trước, giá xăng dầu trước đây chỉ 50-60USD/thùng nhưng bây giờ giá cao, thậm chí có thời điểm gấp hơn 2 lần mà room tín dụng vẫn vậy thì những doanh nghiệp kể cả làm ăn "đúng đắn" cũng không đủ tiền nhập, chưa nói đến những doanh nghiệp "tay trái kết hợp".
Mặt khác, thông thường trước đây các doanh nghiệp trong hệ thống kinh doanh ở từng khu vực có nhiều nguồn để nhập, cùng lúc ký với rất nhiều doanh nghiệp đầu mối, nhưng ký xong rồi không nhập dẫn đến câu chuyện "lắm mối tối nằm không", đây cũng là một trong vấn đề cần xử lý.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!