Ngay sau thông tin Trung Quốc quyết định nới lỏng chính sách kế hoạch hóa gia đình, cho phép mỗi cặp vợ chồng có thể sinh 3 con, thị trường đã nhanh chóng phản ứng.
Hàng loạt cổ phiếu liên quan đến sản phẩm cho mẹ và bé đã tăng mạnh tại Trung Quốc đại lục và Hongkong (Trung Quốc) trong phiên mới đây, tăng mạnh nhất trên thị trường là công ty Goodbaby, chuyên sản xuất đồ cho trẻ em tăng hơn 30%. Các mã trong lĩnh vực khác như dịch vụ chăm sóc sức khỏe, sản xuất sữa… cũng đều chứng kiến mức tăng đột phá trong phiên.
Quyết định trên được đưa ra chỉ sau 1 tháng kết quả cuộc tổng điều tra dân số được thực hiện 10 năm 1 lần cho thấy, tốc độ tăng trưởng dân số tại quốc gia này chậm nhất trong nhiều thập kỷ qua. Điều này gây áp lực lớn lên một nền kinh tế vốn dựa vào lực lượng lao động trẻ để hỗ trợ dân số già và duy trì mức tăng trưởng cao.
Trong nhiều thập kỷ, Trung Quốc dựa vào nguồn lao động trẻ khổng lồ sẵn sàng làm việc với mức lương thấp để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Ngày nay, số lượng công nhân trẻ trong các nhà máy nước này đang giảm, giá nhân công thì ngày một cao. Thậm chí nhiều chủ xưởng ở Quảng Châu còn phải xếp hàng dài để mời gọi thanh niên vào làm. Hay một số công ty đã chuyển sang sử dụng robot vì không tìm đủ nhân công.
Dân số trong độ tuổi lao động giảm cũng có thể làm chậm chi tiêu của người tiêu dùng và do đó có thể tác động đến tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc và hơn thế nữa.
Ông Julian Evans-Pritchard, nhà kinh tế cấp cao về Trung Quốc tại Capital Economics, nhận định: "Trong tương lai gần, nền kinh tế của Trung Quốc có thể không vượt qua được Mỹ để trở thành số 1. Lý do chính là sự khác biệt về nhân khẩu học".
Một gia đình ở Trung Quốc đang chơi đùa tại công viên. (Ảnh: NYT).
Tuy nhiên, việc khuyến khích người dân sinh 3 con sẽ không dễ dàng. Trong một cuộc thăm dò trên Weibo của Tân Hoa Xã về chính sách 3 con mới đây, có hơn 90% trong tổng số 31.000 người được hỏi cho biết họ sẽ "không bao giờ nghĩ đến".
Chị Zhu Hongyan, một phụ huynh học sinh, cho biết: "Cần có thêm những chính sách khác hỗ trợ người dân khi sinh thêm nhiều con, bao gồm hỗ trợ về giáo dục, y tế… như vậy mọi người mới sẵn sàng sinh con được".
Cách đây hơn 5 năm, chính phủ Trung Quốc đã nới lỏng chính sách kế hoạch hóa gia đình và cho phép các cặp vợ chồng có hai con. Tuy nhiên, tỷ lệ sinh tăng vọt không duy trì được lâu, đặc biệt tại hầu hết các thành phố, các cặp vợ chồng trẻ, khi kết hôn, họ dự định chỉ có một con hoặc không có con. Chính sách 3 con lần này mặc dù được đánh giá là một bước đi đúng hướng nhưng chưa đủ để ngăn chặn sự kìm hãm của cấu trúc dân số đối với nền kinh tế Trung Quốc.
Giáo sư Jean-Pierre Cabestan, Trường đại học Baptist, Hong Kong (Trung Quốc) nhận định: "Trừ khi chính phủ đưa ra các biện pháp khuyến khích thực sự, cung cấp các khoản phụ cấp đặc biệt cho các cặp vợ chồng có ba con như phương tiện đi lại và các ưu đãi khác. Nếu không, tôi không nghĩ rằng các cặp vợ chồng Trung Quốc sẽ có thêm con trong những năm tới".
Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng chính phủ Trung Quốc cần xây dựng lại chế độ phúc lợi xã hội cũng như khống chế giá nhà ở và giảm chi phí giáo dục. Sự phối hợp chính sách đúng đắn khi đó mới có thể giúp Trung Quốc cạnh tranh tốt hơn trên trường quốc tế và tiếp tục thúc đẩy nhu cầu hàng hóa toàn cầu trong những thập kỷ tới.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!