Ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Công điện số 21 về việc điều hành đảm bảo cân đối cung cầu lúa gạo, yêu cầu Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chỉ đạo các ngân hàng thương mại tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn tín dụng với lãi suất ưu đãi, đáp ứng đủ nhu cầu tín dụng phục vụ thu mua và xuất khẩu lúa gạo, Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo các ngân hàng tập trung cung ứng vốn cho doanh nghiệp thu mua lúa gạo trong vụ Đông Xuân.
Vùng đồng bằng sông Cửu Long đang vào mùa thu hoạch vụ Đông Xuân, với sản lượng dự kiến đạt 10,77 triệu tấn. Tính đến hết tháng 2, đã có 605.000ha lúa được thu hoạch, với sản lượng đạt 4,17 triệu tấn, vẫn còn hơn 1/2 sản lượng đang chờ thu hoạch. Lúc này, nguồn vốn có vai trò quan trọng, để đảm bảo tiến độ thu mua lúa gạo tại khu vực này, đặc biệt trong việc đầu tư máy móc, cơ giới hóa nông nghiệp.
Mỗi chiếc máy gặt có giá khoảng trên dưới 700 triệu đồng, 1 khoản đầu tư không nhỏ, nhưng giúp người nông dân thu hoạch lúa hiệu quả hơn.
"Cứ 3 tiếng gặt được 3ha. Giờ đang vào vụ thì hoạt động hết công suất, từ 9h sáng tới 10h đêm, làm không kịp", ông Nguyễn Anh Tuấn, huyện Vĩnh Thạch, TP Cần Thơ chia sẻ.
Lúa gặt tới đâu, cuộn rơm đến đó, 1 số hộ dân ở đây đã thay đổi tập quán, không còn đốt rơm rạ, mà cuộn lại, có thể ủ làm phân hữu cơ cho mùa sau, hoặc đem bán cho các đơn vị thu mua. Cách làm này giúp đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn cho người trồng lúa.
"Chúng tôi đang vay vốn để sắm máy cuốn rơm, máy xạ phân hữu cơ. Khả năng lao động của con người hạn chế, có máy nhanh hơn", ông Nguyễn Cao Khải - Giám đốc HTX Nông nghiệp và dịch vụ Tiến Thuận cho hay.
Trong bối cảnh vụ Đông Xuân đang vào mùa thu hoạch, nếu có đủ vốn để cho vay thu mua, tạm trữ cũng là giải pháp để giúp giá lúa gạo của Việt Nam không bị rớt mạnh, trước sức ép của thị trường thế giới. Qua đó, tăng tính tự chủ cho gạo xuất khẩu.
Ông Đỗ Hà Nam - Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho biết: "Nếu cần thiết thì cần phải tạm trữ, đấy là cách duy nhất để chặn đứng việc rủi ro của giá gạo hạ xuống. Gạo hiện nay chúng ta cũng biết của thế giới không hề dư, thậm chí còn đang thiếu. Nên là không đáng ngại về vấn đề nếu tạm trữ thì hàng đó bán cho ai là không đáng sợ".
Theo ước tính, còn khoảng 6 triệu tấn lúa ở đồng bằng sông Cửu Long đang chờ thu hoạch. Nguồn tiền cần có để thu mua hết sản lượng này sẽ là con số không nhỏ.
Đáp ứng nhu cầu vốn cho đầu tư hạ tầng, phát triển ngành lúa gạo
Bên cạnh nguồn vốn ngắn hạn để thu mua lúa gạo, các doanh nghiệp cũng mong muốn vay nguồn vốn trung dài hạn để đầu tư sản xuất.
Để nâng cao chất lượng và giá trị cho hạt gạo Việt Nam, đồng bằng sông Cửu Long cũng đang tập trung thực hiện đề án phát triển bền vững 1 triệu ha lúa chuyên canh chất lượng cao và phát thải thấp, gắn với tăng trưởng xanh.
Nếu thực hiện thành công, giá trị ngành lúa gạo ước tính sẽ tăng thêm khoảng 21.000 tỷ đồng mỗi năm. Tuy nhiên, sẽ cần nguồn vốn khoảng 3 tỷ USD để xây dựng chuỗi liên kết, từ sản xuất, tới phân phối và tiêu thụ xuất khẩu. Trong đó, việc đầu tư cơ sở hạ tầng cho kho chứa, thiết bị chế biến, bảo quản, logistics đồng bộ là hết sức quan trọng, nhằm khắc phục tình trạng thương lái thu mua ép giá nông dân.
Số gạo đã được thu hoạch từ việc trồng lúa phát thải thấp, theo như doanh nghiệp chia sẻ, toàn bộ lượng gạo đã có đơn đặt hàng, đặc biệt từ các thị trường khó tính.
Để phục vụ mục đích xuất khẩu, dự kiến mùa vụ này doanh nghiệp cần thu mua 30.000 tấn gạo. Vì vậy, họ đã vay vốn ngân hàng hơn 200 tỷ đồng.
"Lãi suất nếu như nông nghiệp thì dao động khoảng từ 5-6%/năm. Nếu chính sách của Nhà nước mà hỗ trợ thì doanh nghiệp vẫn có nhu cầu. Ví dụ nhu cầu tiếp cận được nguồn vốn ưu đãi thì doanh nghiệp mở rộng kho xưởng để thu mua thêm cho bà con nông dân", ông Võ Thành Phước, quản lý, Công ty TNHH MTV Chế biến Lương thực Võ Ngọc Trân chia sẻ.
Bên cạnh nguồn vốn ngắn hạn để thu mua lúa gạo, các doanh nghiệp cũng mong muốn vay nguồn vốn trung dài hạn để đầu tư từ hệ thống sấy tới bảo quản, tạm trữ. Bởi lẽ, mỗi hệ thống bảo quản lúa gạo có trị giá lên đến hàng chục tỷ đồng.
Ông Phạm Thái Bình - Chủ tịch CTCP Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An cho biết: "Để thực hiện đề án thì cái vốn trung dài hạn quyết định rất lớn, vì trong liên kết sản xuất thì việc sấy lúa, chưa lúa khô, sản xuất chế biến và thanh toán tiền lúa cho nông dân khi thu hoạch. Đây là những nguồn tiền mà bắt buộc phải có trong chuỗi liên kết".
Ngân hàng Nhà nước yêu cầu các ngân hàng thương mại nghiên cứu, xem xét nâng hạn mức, thời hạn cho vay phù hợp đối với ngành nông nghiệp, đặc biệt là sản xuất lúa gạo.
Để hỗ trợ doanh nghiệp nghiệp tăng thu mua và tạm trữ lúa gạo, ngân hàng Agribank đã đưa ra gói tín dụng ưu đãi với lãi suất giảm tối thiểu 1%/năm. Đồng thời, chấp nhận cho vay tín chấp không yêu cầu phải có tài sản đảm bảo đến 200 triệu đồng với hộ kinh doanh, còn hợp tác xã là 1 tỷ đồng, để người dân kịp thời có vốn sản xuất.
Ông Lương Tấn Phát - Phó giám đốc Phụ trách Điều hành Agribank chi nhánh huyện Vĩnh Thạnh, Cần Thơ 2 cho hay: "Cho vay tới doanh nghiệp, hợp tác xã và bà con theo gói chuỗi sản xuất. Thời điểm vào thu hoạch rộ rất nhiều nên mình phải chủ động trước để giảm tổn thất sau thu hoạch và hiệu quả cho bà con".
Dư nợ cho vay ở đồng bằng sông Cửu Long, theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước vào khoảng 1,2 triệu tỷ đồng. Trong đó, cả trăm nghìn tỷ đồng là cho vay ngành lúa gạo. Ngân hàng Nhà nước cũng đã yêu cầu các ngân hàng thương mại nghiên cứu, xem xét nâng hạn mức, thời hạn cho vay phù hợp, không được để tình trạng người dân không tiếp cận được vốn do thủ tục phiền hà.
Trong gần 2 tuần sau chỉ đạo Thủ tướng về đảm bảo cân đối cung cầu lúa gạo, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đã tăng nhẹ, từ 1-2USD/tấn. Đây là tín hiệu vui với người dân, sau 1 thời gian dài giá gạo sụt giảm. Bên cạnh sự hỗ trợ từ nguồn vốn vay ngân hàng, cũng cần có thêm các chính sách đồng bộ khác, cải thiện cơ cấu sản xuất, tập trung vào các giống lúa chất lượng cao; đồng thời, tăng cường xúc tiến thương mại, xây dựng chuỗi liên kết để giúp ngành lúa gạo phát triển bền vững.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!