Theo các nhà phân tích toàn cầu, sắc lệnh về "thương mại và thuế quan có đi có lại" của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ có tác động rất lớn đến các nước quan hệ thương mại có thặng dư lớn với Mỹ. Là một đối tác lớn của Mỹ, xuất khẩu Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng như thế nào?
Việt Nam chưa chịu tác động mạnh
Theo các chuyên gia kinh tế, kế hoạch áp thuế nhập khẩu "có đi có lại" - "thuế nhập khẩu đối ứng" của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump với toàn thế giới đang đặt tất cả các đối tác thương mại của Mỹ vào “tầm ngắm”.
Các chuyên gia kinh tế cho rằng, Tổng thống Mỹ đang hướng tới mục tiêu thúc đẩy sự phát triển của các hiệp định thương mại đa phương và điều đó sẽ gây sức ép lên chuỗi cung ứng toàn cầu; dẫn đến những phản ứng dây truyền trả đũa thương mại… Chính sách thuế này cũng sẽ làm gia tăng bảo hộ thương mại giữa các nước, làm tăng nguy cơ suy giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế toàn cầu…
Việt Nam cần linh hoạt thích nghi, điều chỉnh chiến lược thương mại và đầu tư để nhanh chóng thích nghi với sự thay đổi trong chính sách mới của Mỹ.
Hơn thế nữa, trong thời gian dài, nền kinh tế Việt Nam có độ mở cao, có mức độ chênh lệch thuế quan đối với hàng hóa Mỹ không nhiều và trong thời gian tới có thể tiếp tục xuống thấp hơn do Việt Nam chủ trương giảm thuế MFN đối với nhiều mặt hàng. Theo đó, một số sản phẩm của Mỹ có lợi thế cạnh tranh cao như: ô tô, nông sản, khí hóa lỏng, ethanol…sẽ được hưởng lợi từ chính sách này, đồng thời sẽ tạo ra các luồng nhập khẩu tích cực từ Mỹ, góp phần vào việc cải thiện cán cân thương mại giữa hai nước.
Ngoài ra, nước ta có chủ trương tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư Mỹ tham gia vào quá trình hình thành, phát triển các ngành công nghiệp trọng điểm ở Việt Nam, nhất là các dự án năng lượng trọng điểm (năng lượng mới, hydrogen, điện hạt nhân…). Đây là nền tảng quan trọng để phát triển kim ngạch thương mại giữa hai nước trong thời gian tới.
Doanh nghiệp chủ động tìm hướng đi
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia kinh tế vẫn cho rằng, chính sách của ông Donald Trump hướng đến Mỹ là trên hết và với nội dung áp thuế quan có đi có lại sẽ ảnh hưởng ít nhiều đến xuất khẩu của Việt Nam vào Mỹ, cũng như doanh nghiệp nước ta.
Hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam cũng nằm trong tầm ngắm của sắc thuế “có đi có lại”. Theo số liệu từ Bộ Công Thương, Mỹ chiếm gần 30% kim ngạch xuất khẩu của nước ta. “Việt Nam là một trong những nước xuất khẩu lớn nhất vào Mỹ, chỉ xếp sau Trung Quốc và Mexico, với mức thặng dư thương mại lớn và có thể trở thành mục tiêu của các loại thuế đối ứng. Đó là còn chưa kể đến khó khăn khi hiện Trung Quốc là nguồn cung của 38% kim ngạch nhập khẩu nước ta, trong đó có nhập khẩu nguyên phụ liệu đầu vào cho sản xuất xuất khẩu”, ông Nguyễn Đoàn Tùng - Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Chứng khoán châu Á – Thái Bình Dương phân tích.
Mỹ chiếm gần 30% kim ngạch xuất khẩu của nước ta
Ở khía cạnh vĩ mô, theo ông Tùng, Việt Nam cần linh hoạt thích nghi, điều chỉnh chiến lược thương mại và đầu tư để nhanh chóng thích nghi với sự thay đổi trong chính sách mới của Mỹ.
Trong khi đó, theo PGS.TS. Nguyễn Hữu Huân - Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh, mức độ rủi ro của nước ta cao hay thấp phụ thuộc vào quan hệ với nước Mỹ. Do đó, chúng ta cần giữ các kênh liên lạc và quan hệ tốt với cả chính quyền Mỹ lẫn cá nhân ông Donald Trump. Điều quan trọng trước tiên là cần giảm thâm hụt thương mại với Mỹ, thông qua một số chính sách như miễn thuế nhập khẩu để khuyến khích nhập hàng hóa từ Mỹ, hoặc có các chính sách để người dân, doanh nghiệp chủ động hơn trong tiêu thụ hàng hóa của Mỹ. Điều đó cũng thể hiện thiện chí của chúng ta là cố gắng giảm thặng dư thương mại với quốc gia này. Ở chiều ngược lại, với sản phẩm xuất khẩu sang Mỹ, Việt Nam cần tránh trở thành “trạm trung chuyển” hàng hóa cho những nước bị áp thuế cao vào Mỹ. Trong đó, việc tăng cường tỷ lệ nội địa hóa trong chiến lược xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam là một trong những yếu tố đóng vai trò then chốt.
Về vấn đề này, đại diện Bộ Công Thương cho biết, Bộ sẽ chủ động phối hợp với các ngành hàng để chuẩn bị ứng phó với các kịch bản khác nhau. “Để tiếp tục phát triển trong bối cảnh kinh tế thế giới nhiều biến động và khó khăn, các doanh nghiệp cần chủ động xây dựng lộ trình và giải pháp nhằm đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, trong đó chú ý đến thị trường Đông Nam Á và Trung Đông…; nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật, lao động, môi trường… Đồng thời cần chú trọng việc kiểm soát xuất xứ nguồn cung nguyên vật liệu phục vụ sản xuất, đánh giá thận trọng việc hợp tác đầu tư với các doanh nghiệp của những nước đang có căng thẳng thương mại với Mỹ”, ông Nguyễn Sinh Nhật Tân khuyến nghị thêm.
Theo các nhà phân tích toàn cầu, việc Mỹ cân bằng thuế quan với các quốc gia khác có nghĩa là một số nước đang phát triển có thể phải chịu mức thuế cao hơn, đặc biệt là Ấn Độ, Brazil, Việt Nam, Argentina và nhiều quốc gia Đông Nam Á, châu Phi khác. Những quốc gia này đều đánh thuế quan đối với hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ, hàng nông sản và ô tô. Một sắc lệnh thuế quan “có đi có lại” cũng sẽ không loại trừ các nền kinh tế phát triển./.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!