Lắng nghe doanh nghiệp để xây dựng Khu thương mại tự do Đà Nẵng

Với Khu thương mại tự do, TP Đà Nẵng đứng trước cơ hội lớn để mở ra thêm dư địa phát triển mới. Song, cùng với đó là không ít thách thức, rủi ro khi mô hình này chưa có tiền lệ, chưa có thực tiễn ở Việt Nam. Để tìm hiểu về sự chuẩn bị cho triển khai Khu thương mại tự do, phóng viên VTV Times đã có cuộc trò chuyện với ông Trần Chí Cường, Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng.

Ông Trần Chí Cường, Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng.

PV: Có quan điểm cho rằng, một “cánh cửa” mới đã được mở ra cho TP Đà Nẵng khi Quốc hội đã đồng ý cho TP Đà Nẵng lập Khu thương mại tự do gắn với cảng Liên Chiểu. Ông có nhận định gì về quan điểm này?

Ông Trần Chí Cường: Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV đã thông qua Nghị quyết 136/2024/QH15 về Tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế chính sách đặc thù phát triển thanh phố Đà Nẵng, trong đó lần đầu tiên, Quốc hội đã thông qua thí điểm thành lập Khu thương mại tự do Đà Nẵng. Khu thương mại tự do là mô hình đột phá, sẽ mở ra nhiều cơ hội cho sự bứt phá trong phát triển kinh tế - xã hội của TP Đà Nẵng nói riêng và cả nước nói chung, đặc biệt là trong bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh khu vực mạnh mẽ như hiện nay. 

Tuy nhiên, để tận dụng triệt để những cơ hội này, TP Đà Nẵng cũng cần có những chiến lược phát triển rõ ràng, cùng với việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và xây dựng kế hoạch triển khai các chính sách hỗ trợ một cách đồng bộ, từ đó khẳng định vị thế trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Kỳ vọng là rất lớn, song việc triển khai tại Việt Nam là chưa có tiền lệ, chưa có thực tiễn ở Việt Nam. TP Đà Nẵng sẽ triển khai Khu thương mại tự do thế nào để hạn chế tối đa các rủi ro?

Khu thương mại tự do không phải mô hình mới, trên thế giới có gần 5.400 khu kinh tế/thương mại tự do tại 147 quốc gia, vùng lãnh thổ; Trong khu vực, nhiều quốc gia như: Singapore, Malaysia, Trung Quốc, Hàn Quốc đã thực hiện và thành công. Việt Nam là quốc gia đi sau, lại chưa có hệ thống văn bản pháp lý quy định hoàn chỉnh về mô hình này nên có những khó khăn chưa lường được hết. 

Do đó, ngay từ quá trình nghiên cứu, xây dựng cơ chế, chính sách cho Khu thương mại tự do, TP Đà Nẵng đã học hỏi, nghiên cứu rất nhiều từ kinh nghiệm phát triển của các khu thương mại tự do trên thế giới để làm rõ được khái niệm, mục tiêu phát triển, mô hình tổ chức, khu trú về các chính sách cơ bản cần thiết, quy định về cơ chế kiểm soát, quản lý nhà nước phù hợp đối với Khu thương mại tự do Đà Nẵng. 

Trong quá trình triển khai hoạt động, Khu thương mại tự do Đà Nẵng sẽ định kỳ đánh giá, xem xét để kiến nghị với Trung ương có những điều chỉnh cho phù hợp. Việc nghiên cứu, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công của Khu thương mại tự do cũng như việc lắng nghe ý kiến từ các nhà đầu tư và doanh nghiệp cũng là những hoạt động thiết yếu. 

Đồng thời, Đà Nẵng cũng sẽ nỗ lực tạo dựng một môi trường kinh doanh minh bạch và công bằng, khuyến khích sự tham gia của các bên liên quan để tạo cơ sở cho việc hoàn thiện mô hình này, làm tiền đề để hoàn thiện khung pháp lý và luật hóa các quy định về Khu thương mại tự do cho cả nước.

Chỉ còn chưa đầy nửa năm Nghị quyết sẽ chính thức có hiệu lực, TP Đà Nẵng đã và đang chuẩn bị những gì để sẵn sàng triển khai Khu thương mại tự do?

Đà Nẵng đã có cơ sở pháp lý để xây dựng Khu thương mại tự do và có thể nói, vướng mắc lớn nhất đã được tháo gỡ. UBND TP Đà Nẵng đã và đang tích cực phối hợp với các Bộ, ngành Trung ương trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành các nội dung tiếp theo như: chương trình, kế hoạch của Chính phủ về triển khai thực hiện Nghị quyết 136/2024/QH15 của Quốc hội, các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc thành lập Khu thương mại tự do Đà Nẵng, các văn bản hướng dẫn cần thiết của các bộ, ngành Trung ương để hiện thực hóa các chính sách đối với Khu thương mại tự do...

Song song với đó là quá trình triển khai xác định cụ thể vị trí, ranh giới và chức năng cụ thể của từng khu chức năng trong Khu thương mại tự do cũng như tham mưu bổ sung chức năng nhiệm vụ cho đơn vị quản lý là Ban quản lý Khu công nghệ cao và Khu công nghiệp Đà Nẵng.

Trong đó, năng lực của nhà đầu tư không chỉ thể hiện ở số vốn cam kết, tốc độ xây dựng hạ tầng mà còn ở khả năng tìm và mời được nhiều nhà đầu tư thứ cấp đến xây dựng nhà máy, trung tâm logistics, cơ sở dịch vụ - thương mại, hay nói cách khác, nhanh chóng lấp đầy khu vực được hưởng quy chế đặc biệt này. 

Theo nhiều chuyên gia, quy mô sẽ là một trong những yếu tố quan trọng cho sự thành công của Khu thương mại tự do, nếu quá nhỏ sẽ rất khó phát huy được hiệu quả. Ông đánh giá thế nào về điều này? Quan điểm của Thành phố trong việc lựa chọn vị trí cũng như xây dựng Khu thương mại tự do?

Không riêng gì Khu thương mại tự do, quy mô luôn là một trong những yếu tố quan trọng để các khu chức năng trở thành các cực tăng trưởng đủ mạnh, đủ hiệu quả và có sức lan tỏa. Trước mắt, Khu thương mại tự do Đà Nẵng đang được dự kiến thành lập với quy mô từ 1.500 – 2.000 ha, được bố trí phân tán để khai thác tối đa tiềm năng, thế mạnh của Thành phố. Điều này cũng tương tự với Singapore khi thành lập 09 Khu thương mại tự do quy mô nhỏ trên khắp cả nước. 

Quan điểm của Thành phố trong việc lựa chọn vị trí thành lập các khu chức năng cũng như xây dựng Khu thương mại tự do là những vị trí chiến lược có tiềm năng giao thương và thu hút đầu tư tốt nhất của thành phố Đà Nẵng. 

Thành phố cũng cân nhắc đến những yếu tố liên kết ngành để hình thành các cụm ngành bổ trợ liên hoàn cho nhau, kết nối cảng cạn, ga đường sắt, các trục giao thông lớn, cảng biển nước sâu, cảng hàng không quốc tế, các khu du lịch trọng điểm… tận dụng động lực mang lại từ Khu Thương mại tự do để đánh thức tiềm năng và gia tăng năng lực cạnh tranh chung của cả thành phố. 

Khu thương mại tự do được kỳ vọng sẽ làm mới động lực để phát triển kinh tế - xã hội cho thành phố Đà Nẵng trong giai đoạn tới. Tuy nhiên, trong bối cảnh cạnh tranh vốn FDI đang vô cùng khốc liệt hiện nay, việc thu hút các nhà đầu tư cũng được cho là thách thức lớn để có thể thực hiện thành công khu thương mại tự do? Đà Nẵng có giải pháp gì để giải quyết vấn đề này?

Quốc hội cho phép Đà Nẵng thí điểm thành lập Khu thương mại tự do đầu tiên gắn với cảng biển Liên Chiểu đã góp phần gia tăng danh tiếng cho thành phố Đà Nẵng, để các nhà đầu tư chú ý và dành thời gian nghiên cứu tìm hiểu.  

Trong nỗ lực hình thành hệ sinh thái thương mại tự do mạnh mẽ, Đà Nẵng sẽ triển khai xây dựng một chuỗi giải pháp tổng thể và đồng bộ, bao gồm việc cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao chất lượng hạ tầng cơ sở cũng như thúc đẩy các chính sách ưu đãi hấp dẫn dành cho các nhà đầu tư. Đồng thời, thành phố cũng sẽ tăng cường hoạt động xúc tiến thương mại - đầu tư, quảng bá hình ảnh cũng như tiềm năng đầu tư của Khu thương mại tự do đến với các đối tác quốc tế, từ đó tạo ra sức hút mạnh mẽ trong bối cảnh thị trường toàn cầu đang không ngừng thay đổi. Việc hiện thực hóa những giải pháp này không chỉ là mong muốn mà còn là yêu cầu bắt buộc để Đà Nẵng có thể khai thác hiệu quả tiềm năng của Khu thương mại tự do, đóng góp vào sự phát triển bền vững của thành phố trong tương lai.

Trong báo cáo tiếp thu, giải trình của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, một số ý kiến cho rằng, các chính sách cho Khu thương mại tự do chưa có chính sách nổi trội, bứt phá. Đà Nẵng dự kiến sẽ áp dụng chính sách, cơ chế nào để thu hút các “đại bàng” cũng như nhân lực chất lượng cao cho Khu thương mại tự do?

Trong giai đoạn ban đầu, những quy định về ưu đãi đầu tư, cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, thời gian miễn, giảm tiền thuê đất, chế độ ưu tiên về hải quan, thẩm định, phê duyệt, nghiệm thu công trình xây dựng, đánh giá tác động môi trường, cấp phép cho người lao động... trong Khu thương mại tự do Đà Nẵng cơ bản không có khác biệt quá nhiều so với các quy định hiện có, áp dụng với khu công nghiệp, khu kinh tế. 

Trọng tâm đột phá của chính sách ưu đãi áp dụng cho Khu thương mại tự do Đà Nẵng được nghiên cứu tập trung vào thủ tục hành chính, là một cửa tại chỗ và phân cấp triệt để, ủy quyền lại cho Ban Quản lý quyết định, tạo được môi trường rất tốt để thu hút đầu tư. Hay chính sách cho phép các tập đoàn lớn được thành lập văn phòng ở đây mà không cần phải dự án. Đây là những kinh nghiệm mà Thành phố đã rút ra từ các Khu thương mại tự do thành công trên thế giới hiện nay.

Tất nhiên, thành phố cũng sẽ có những kế hoạch cụ thể hơn nhằm tạo ra một môi trường pháp lý minh bạch, đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến đầu tư và quảng bá hình ảnh địa phương như một điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư cũng như những chuyên gia hàng đầu trong các lĩnh vực công nghệ, sản xuất và dịch vụ, qua đó tạo dựng một hệ sinh thái kinh doanh sôi động và bền vững trong Khu thương mại tự do Đà Nẵng. 

Thêm vào đó, việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng hiện đại, kết nối các khu vực trọng điểm và tăng cường dịch vụ logistics cũng sẽ là những yếu tố then chốt giúp Đà Nẵng xây dựng được một Khu thương mại tự do thực sự hấp dẫn và mạnh mẽ trên bản đồ kinh tế khu vực.

Xin trân trọng cảm ơn ông! 

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!