Ảnh minh họa.
Ông Trương Thanh Phong, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), cho biết, châu Phi hiện là thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất thế giới, với nhu cầu khoảng trên 9 triệu tấn gạo/năm và lượng gạo nhập khẩu 6,4 - 6,5 triệu tấn/năm.
Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất của gạo Việt Nam xuất sang châu Phi là khâu thanh toán. Do năng lực tài chính có hạn nên nhà nhập khẩu châu Phi thường đề nghị mua gạo trả chậm từ 30 - 90 ngày, hình thức CIF (giao hàng tại cảng đến) và không mở L/C (do chi phí cao). Trở ngại nữa là doanh nghiệp hai bên thiếu thông tin về nhau.
Vì vậy, để tránh rủi ro, các doanh nghiệp Việt Nam thường xuất khẩu qua các trung gian quốc tế. Điều này làm giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đội lên, giảm tính cạnh tranh và thương hiệu gạo Việt Nam không được người tiêu dùng châu Phi biết đến. Theo ông Phong, năm 2012, Việt Nam xuất khẩu trên 1,2 triệu tấn sang châu Phi nhưng chỉ có 400.000 tấn bán trực tiếp.
Đến nay, Việt Nam đã ký Bản ghi nhớ thương mại gạo với Guinea và Sierra Leone, qua đó mở đường xuất khẩu trực tiếp sang hai nước này. Số lượng gạo ký với Guinea 300.000 tấn/năm dù không lớn nhưng góp phần mở thị trường mới, giúp định vị thương hiệu gạo Việt Nam tại châu Phi.
Trong những tháng đầu năm 2013, xuất khẩu gạo sang một số thị trường lớn ở châu Phi là Bờ Biển Ngà, Ghana và Senegal gặp khó khăn. Gạo Việt Nam đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt của gạo giá rẻ Ấn Độ và Thái Lan (chủ yếu là gạo tồn kho).
Để hỗ trợ doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu gạo vào châu Phi, thời gian qua, Bộ Công Thương đã tổ chức các đoàn nghiên cứu chính sách và xúc tiến thương mại tại Bờ Biển Ngà, Senegal, Cameroun, Ghana, Nigeria, Algeria... nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp hai bên tiếp xúc trực tiếp.
Bộ đã phối hợp với Tổ chức Quốc tế Pháp ngữ (OIF) và Trung tâm Thương mại quốc tế (ITC) tổ chức Cuộc gặp bên mua/bên bán về gạo tại TP.HCM nhằm tìm giải pháp tăng cường xuất khẩu gạo của Việt Nam sang châu Phi.
Năm 2012, Việt Nam xuất gạo sang 30/55 nước châu Phi với kim ngạch 763,3 triệu USD. Gạo hiện là mặt hàng xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam sang châu Phi, chiếm 30% tổng giá trị xuất khẩu sang châu Phi và chiếm 30% tổng kim ngạch xuất khẩu gạo Việt Nam.