Dẫn đầu thị phần kênh siêu thị với tỷ lệ 43%, Liên hiệp Hợp tác xã thương mại TP.HCM (Saigon Co.op) có thể xem là nhà bán lẻ nội địa hiếm hoi nằm trong danh sách cạnh tranh với các thương hiệu ngoại như BigC, Lotte Mart, Aeon Mall...
Với doanh thu hàng chục ngàn tỷ đồng mỗi năm, tỷ suất lợi nhuận trên vốn góp từ 26% - 39%, có người ví von Saigon Co.op như "miếng thịt mỡ trong tủ lạnh" trong mắt giới đầu tư.
Theo kết luận của thanh tra TP.HCM, sai phạm lớn nhất của Saigon Co.op là về nguồn vốn góp, trong đó có việc góp vốn từ bên ngoài chứ không phải từ thành viên của hợp tác xã.
Saigon Co.op là nhà bán lẻ nội địa có mạng lưới lớn nhất Việt Nam. (Ảnh: Báo Đầu tư)
"Vấn đề lớn nhất của Saigon Co.op, cũng như nhiều công ty mà Nhà nước có sở hữu lớn khác, là sự tồn tại của những "của chung" rất lớn, hình thành do những ưu đãi nhiều năm của Nhà nước về quyền sử dụng đất, chính sách ưu đãi thuế. Do nhu cầu phát triển, các công ty này sẽ có nhu cầu huy động vốn mới. Đây chính là lỗ hổng dẫn đến nhiều "cuộc chơi" đằng sau" - TS Hồ Quốc Tuấn, giảng viên Đại học Bristol, Anh, nhận định.
Tuy nhiên theo chuyên gia, Luật Hợp tác xã hiện nay không có bất kỳ hạn chế nào về việc huy động vốn so với các doanh nghiệp. Ngoài việc huy động vốn từ các xã viên, HTX còn có thể huy động từ nhiều nguồn khác, trích lợi nhuận sau thuế để đưa vào quỹ đầu tư hoặc kết nạp thêm thành viên.
Saigon Co.op dẫn đầu thị phần kênh siêu thị với hơn 40% thị trường.
"Tại Hà Lan, HTX tăng vốn chủ yếu thông qua tích lũy từ lợi nhuận, không từ vốn góp của thành viên. Phần quản trị HTX và kinh doanh là tách biệt. Hội đồng quản trị và Ban Giám đốc cũng riêng biệt. HTX của Hà Lan được coi là một mô hình kinh doanh chứ không phải là một mô hình dịch vụ công cộng, vì thế ở Hà Lan không có luật riêng cho khu vực kinh tế này. Ở Việt Nam, mô hình này được quy định riêng bởi Luật Hợp tác xã" - ông Harm Haverkort, Giám đốc Tổ chức Phát triển Agriterra (Hà Lan), cho biết.
Một số ý kiến cho rằng, việc vi phạm góp vốn tại Saigon Co.op đã đặt ra một số vấn đề liên quan đến người đứng đầu HTX, sự liên kết của các xã viên ra sao để tối ưu hóa và phân phối lợi nhuận đúng tinh thần HTX; đồng thời là việc rà soát, đánh giá lại hoạt động của các HTX ra đời từ trước luật hiện hành.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!