Trung Quốc đang tiến gần hơn bao giờ hết đến chính sách áp thuế chủ sở hữu bất động sản, sau gần 2 thập kỷ bắt đầu đưa ra ý tưởng về loại thuế này. Đây được coi là một trong những thay đổi sâu sắc nhất đối với chính sách bất động sản của Trung Quốc, trong bối cảnh quốc gia này đang thúc đẩy ý tưởng về "sự thịnh vượng chung", tức tài sản được phân bổ ở mức vừa phải cho tất cả mọi người thay vì chỉ tập trung vào những nhóm giàu có.
Hệ lụy từ sự phân hóa giàu nghèo, điển hình là phong trào "nằm thẳng" (Tangping), đã khiến giới chức Trung Quốc thực sự lo lắng. Chính vì vậy, nhóm thu nhập cao và các doanh nghiệp được khuyến khích đóng góp nhiều hơn cho xã hội thông qua việc đóng thuế tài sản.
Cuộc thử nghiệm đóng thuế bất động sản này sẽ được thực hiện trong vòng 5 năm tại một số khu vực cụ thể - một sự thay đổi lớn sau quãng thời gian dài Trung Quốc tìm cách kìm hãm nạn đầu cơ trên thị trường nhà đất – lĩnh vực vốn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng tài sản hộ gia đình. Các thông tin chi tiết, như tỷ lệ thuế, đối tượng áp thuế, và các khu vực chịu thuế vẫn chưa được tiết lộ. Tuy nhiên, đã có những đồn đoán.
Trung Quốc đang tiến gần hơn bao giờ hết đến chính sách áp thuế chủ sở hữu bất động sản (Nguồn: CNBC)
"Chiết Giang, trong đó có thành phố Hàng Châu, có thể sẽ được đưa vào thí điểm", Yan Yuejin, Giám đốc viện nghiên cứu và phát triển E-house Trung Quốc cho biết. Đây là thành phố giàu thứ 8 Trung Quốc và cũng là nơi tập đoàn thương mại điện tử Alibaba đặt trụ sở.
"Tôi nghĩ giới chức Trung Quốc đã chọn đúng thời điểm vì cuộc cải tổ chính trị này diễn ra ngay sát Đại hội đảng lần thứ 20. Trong bối cảnh đó, việc không thực thi nghiêm chính sách của Chính phủ trung ương sẽ khiến các quan chức địa phương đối mặt với nhiều rủi ro" - bà Yue Su, Chuyên gia kinh tế thuộc The Economist Intelligence Unit (EIU) nhận định.
Dự thảo thuế bất động sản từ năm 2003
Khác với Mỹ, Trung Quốc không đánh thuế bất động sản. Quyền sở hữu bất động sản tại quốc gia này có thể thay đổi, chẳng hạn như khi doanh nghiệp nhà nước phân chia căn hộ cho nhân viên của mình.
Hồi năm 2020, thuế bất động sản tại Thượng Hải và Trùng Khánh chỉ chiếm tối đa 5% tổng thu thuế của địa phương (Nguồn: Reuters)
Dù chính phủ đã bắt đầu thảo luận áp thuế tài sản từ năm 2003, song cho đến nay, chỉ có Thượng Hải và Trùng Khánh thực hiện trong phạm vi giới hạn nhất định. Theo ông Larry Lu, chuyên gia kinh tế của Macquaire, điều này chưa đủ để thuyết phục các địa phương khác làm điều tương tự, bởi việc áp thuế có thể tác động tiêu cực lên nhu cầu bất động sản, giá nhà, tài sản của các hộ gia đình và nhiều dự án trong tương lai.
Hồi năm 2020, thuế bất động sản tại Thượng Hải và Trùng Khánh chỉ chiếm tối đa 5% tổng thu thuế của địa phương. Đóng góp từ nguồn thu này là không đáng kể so với tiền thu được từ việc bán đất. Dữ liệu từ Moody’s cũng cho thấy hơn 20% nguồn thu của chính quyền các địa phương đến từ việc bán đất cho các công ty phát triển bất động sản. Tuy nhiên, nếu được triển khai thành công, thuế bất động sản sẽ trở thành nguồn thu lớn bởi địa ốc và các lĩnh vực liên quan chiếm ít nhất 25% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Trung Quốc. Con số trên đã hé lộ phần nào vai trò quan trọng của lĩnh vực bất động sản đối với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Việc áp thuế bất động sản tại Trung Quốc chính là cách phân bổ lại tài sản từ người giàu sang người nghèo (Nguồn: Reuters)
Hồi năm 1998, việc Trung Quốc tư nhân hoá thị trường nhà đất và cho phép mua nhà với giá rẻ đã giúp thế hệ trước có cơ hội sở hữu thị phần bất động sản tương đối lớn so với các thế hệ sau. Chính vì vậy, chính sách thuế mới được cho là có thể hạ nhiệt thị trường bất động sản vốn đã tăng hơn 2.000% kể từ sau quyết định của Trung Quốc hồi năm 1998. Việc "áp thuế bất động sản tại Trung Quốc sẽ không chỉ đơn thuần là cách phân bổ lại tài sản từ người giàu sang người nghèo, mà còn là hình thức chuyển tài sản từ thế hệ hệ trước sang thế hệ sau". Làn sóng phản đối thuế bất động sản theo đó đang vô cùng mạnh mẽ.
Những trở ngại đối với chính sách mới
Nhà đất hiện chiếm khoảng 70-80% tài sản hộ gia đình tại Trung Quốc, đồng thời đóng góp khoảng 10% thu nhập của họ. Đây là một trong những yếu tố khiến người giàu Trung Quốc ngày càng giàu nhờ những cơn sốt đất cũng như bong bóng thị trường bất động sản, trong khi nhóm đối tượng lao động trẻ gần như không có cơ hội.
Nhà đất hiện chiếm khoảng 70-80% tài sản hộ gia đình tại Trung Quốc, đồng thời đóng góp khoảng 10% thu nhập của họ (Nguồn: WSJ)
Việc đánh thuế bất động sản đòi hỏi tính minh bạch trong thông tin tài sản của các lãnh đạo doanh nghiệp và giới chức đại lục. Chính sách mới bởi vậy sẽ vấp phải sự phản đối, ngay cả khi Trung Quốc đang nỗ lực đẩy lùi nạn tham nhũng và siết chặt hoạt động của các ông lớn trong ngành như tập đoàn Evergrande.
Hồi tháng 8, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cho rằng việc theo đuổi "sự thịnh vượng chung" sẽ kiềm chế nguồn thu nhập "quá mức" và khuyến khích người giàu đóng góp nhiều hơn cho xã hội. Ý tưởng trên sẽ được triển khai theo từng giai đoạn nhằm điều chỉnh tình trạng bất bình đẳng thu nhập, song theo nhiều chuyên gia, điều này có thể cản trở hoạt động đầu tư và dẫn đến tình trạng chảy vốn sang nước ngoài.
Theo ông David Roche, chuyên gia kinh tế thuộc Independent Strategy, xét trên phương diện tích cực, ý tưởng về một "sự thịnh vượng chung" sẽ tạo ra tầng lớp trung lưu mới - những người mua được nhà với mức giá phải chăng, được tiếp cận hệ thống chăm sóc y tế và giáo dục với mức giá hợp lý. "Để làm được điều đó, Trung Quốc cần đảm bảo rằng nhà là thứ để ở chứ không phải công cụ để đầu cơ hay đầu tư. Thuế bất động sản theo đó sẽ trở thành yêu cầu bắt buộc mà các địa phương phải tuân thủ. Thuế bất động sản chắc chắn sẽ phải được thực thi" – ông David Roche nhấn mạnh.
Bắc Kinh có thể đối mặt với những thách thức trong việc áp thuế bất động sản và những tổn thất trong ngắn hạn là điều không thể tránh khỏi (Nguồn: Reuters)
Tuy nhiên, phần lớn các chuyên gia đều cho rằng Trung Quốc sẽ không đánh thuế bất động sản ngay lập tức trên toàn quốc. "Chúng tôi tin rằng Bắc Kinh sẽ đẩy nhanh việc triển khai thuế bất động sản, nhưng theo một cách thận trọng và ứng với từng giai đoạn" - chuyên gia kinh tế trưởng ông Ting Lu thuộc Nomura cho biết.
Tuy nhiên, trong thời gian tới, "Kỳ vọng về giá nhà tăng của các hộ gia đình Trung Quốc sẽ giảm tốc. Doanh số bán nhà mới sẽ chậm lại, và khi đó, Bắc Kinh có thể đối mặt với những thách thức trong việc áp thuế bất động sản. Những tổn thất trong ngắn hạn là điều không thể tránh khỏi".
Thực tế, những khó khăn mà thị trường bất động sản Trung Quốc đang gặp phải đã khiến giá nhà mới lần đầu tiên chững lại kể từ tháng 2/2020. Dựa trên dữ liệu của Cục Thống kê Quốc gia (NBS) vừa công bố, trong tháng 9, giá nhà mới trung bình tại 70 thành phố lớn của Trung Quốc không hề thay đổi so với tháng 8. Chỉ có 27 thành phố ghi nhận giá nhà tăng - mức thấp nhất kể từ khi đại dịch bùng phát tại Trung Quốc.
Bắc Kinh theo đó được cho là sẽ phải cân nhắc những hệ luỵ từ việc tác động lên thị trường bất động sản khổng lồ. Nếu xảy ra một đợt bán tháo nhà đất trên diện rộng, kế hoạch triển khai thuế bất động sản có thể phải trì hoãn và khả năng các cá nhân nộp đơn xin miễn trừ thuế sẽ tăng vọt.
Trung Quốc thí điểm đánh thuế bất động sản VTV.vn - Ủy ban Thường vụ Quốc hội Trung Quốc ngày 23/10 đã thông qua quyết định này, cho phép Quốc vụ Viện thực hiện thí điểm cải cách thuế bất động sản tại 1 số khu vực.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!