Loại quả đặc sản tiến Vua gây sốt với giá 160.000 đồng/quả

Bưởi sửu có từ cách đây khoảng hơn 200 năm về trước.

Giống bưởi "khó tính" làm nên thương hiệu nức tiếng vùng Đất Tổ

Từ lâu, vùng đất Chí Đám (Phú Thọ) đã nổi tiếng với giống bưởi sửu, loại quả ngọt thanh, thơm dịu được xem là đặc sản tiến Vua. Không chỉ mang giá trị văn hóa, bưởi sửu Chí Đám còn là cây trồng chủ lực giúp người dân nơi đây vươn lên làm giàu, khẳng định thương hiệu nông sản vùng Đất Tổ.

Bưởi Sửu Chí Đám có tự bao giờ, chưa ai rõ. Chỉ biết rằng, người đầu tiên đưa giống bưởi này về trồng và ươm mầm trên đất Chí Đám là một người nông dân tên Sửu. Cái tên "bưởi Sửu" ra đời từ đó, như một cách ghi nhớ công lao người đã khai mở giống cây quý này. Sau bao năm thăng trầm, cây bưởi tổ do cụ Sửu trồng nay đã bị già cỗi, không còn nữa, nhưng hậu duệ của nó vẫn được người dân gìn giữ, nhân giống và chăm sóc cẩn thận qua nhiều thế hệ.

Theo các bậc cao niên trong vùng vào mỗi dịp Giỗ Tổ Hùng Vương (mùng 10 tháng 3 âm lịch), người dân nơi đây lại lựa chọn những quả bưởi đẹp nhất, ngọt nhất để dâng lên các Vua Hùng như một lời tri ân với tổ tiên. Câu chuyện "bưởi tiến Vua" từ đó trở thành niềm tự hào, là biểu tượng của sự khéo léo và tinh túy trong lao động sản xuất của người dân Phú Thọ.

Ông Đỗ Trung Kiên, người trồng bưởi lâu năm chia sẻ, "Khác với nhiều giống bưởi khác, bưởi sửu Chí Đám rất "khó tính" – chỉ thích hợp với thổ nhưỡng pha cát ven sông, có độ ẩm và độ PH ổn định. Nếu trồng ở nơi đất cằn hoặc quá ẩm, cây dễ thoái hóa, cho quả chua hoặc bị xốp múi. Chính vì vậy, vùng Chí Đám được xem là "thủ phủ duy nhất" của giống bưởi quý này.

Quả bưởi sửu có vỏ mỏng, tép mọng nước, vị ngọt thanh, hương thơm nhẹ và đặc biệt không có vị đắng ở cùi. Khi bổ ra, từng múi bưởi trong suốt, dễ tách, ăn giòn mát, hậu ngọt lưu luyến. Bưởi sửu không chỉ được người tiêu dùng ưa chuộng trong nước mà còn được các thương lái tìm mua làm quà biếu Tết, dâng lễ, hoặc trưng bày trong mâm ngũ quả ngày xuân.

Để có được những quả bưởi đạt chuẩn "tiến Vua", người trồng phải tuân thủ quy trình chăm sóc nghiêm ngặt. Từ khâu chọn giống, tạo tán, tỉa cành, đến thụ phấn, dùng phân hữu cơ… tất cả đều được thực hiện tỉ mỉ. Mỗi năm, một cây bưởi trưởng thành cho thu hoạch từ 100 – 300 quả. Vào vụ chính, giá bán tại vườn dao động 45.000 – 80.000 đồng/ quả theo từng năm; bán lẻ tại các siêu thị có thể lên đến 160.000 đồng/quả. Cây bưởi càng lâu năm, quả bưởi càng ngọt và có giá trị, ông Kiên cho biết.

Trao đổi với PV, ông Hà Hải Long – Chủ tịch UBND xã Chí Đám cho biết, hiện toàn xã Chí Đám sau sáp nhập có khoảng gần 500ha diện tích trồng bưởi với nhiều giống bưởi khác nhau như: bưởi sửu, bằng luân, cát quế, xuân vân, diễn. Trong đó có gần 100ha diện tích bưởi sửu với hàng trăm hộ dân gắn bó với nghề trồng bưởi từ lâu đời, nhiều hộ thu lãi hàng trăm triệu đồng mỗi năm.

Năm 2006, bưởi sửu Chí Đám đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp chứng nhận nhãn hiệu tập thể "Bưởi Chí Đám – Đoan Hùng", mở ra cơ hội lớn trong việc xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường tiêu thụ.

Dù diện tích trồng bưởi sửu sau nhiều trận lũ bị thu hẹp, lại là giống bưởi khó tính, kén đất, thổ nhưỡng. Vì thế chính quyền xã vẫn đang tích cực vận động người dân duy trì, bảo tồn và nhân rộng bưởi này.

Không chỉ là một sản vật tiến Vua, bưởi sửu Chí Đám ngày nay còn trở thành "cầu nối" giữa truyền thống và hiện đại – vừa giữ gìn giá trị văn hóa vùng Đất Tổ, vừa góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp bền vững. Trên vùng đất ven sông yên bình, những vườn bưởi trĩu quả vẫn ngày ngày xanh tốt, minh chứng cho sự cần cù, sáng tạo của người nông dân Phú Thọ và sức sống mãnh liệt của một đặc sản mang hồn quê Đất Tổ.

Niềm tự hào của người trồng bưởi trên hành trình hội nhập

Không chỉ ở Chí Đám, xã Bằng Luân cũng phát triển hơn 800 ha bưởi, góp phần hình thành vùng chuyên canh bưởi đặc sản của vùng Đất Tổ.

Bưởi Bằng Luân cũng là giống bưởi ngon, lâu năm, có hương vị đặc trưng riêng Múi tép bưởi căng, mọng nước, khi chín hơi có màu vàng ngà, hạt trắng. Vị ngọt mát không he đắng, được người tiêu dùng ưa chuộng không kém. Nhờ điều kiện đất đai màu mỡ, khí hậu thuận lợi và kinh nghiệm trồng trọt lâu đời, người dân Bằng Luân đã tạo dựng được thương hiệu bưởi chất lượng cao, từng bước khẳng định vị thế trên thị trường nông sản Phú Thọ.

Theo báo cáo của xã Bằng Luân, năm 2025 xuất khoảng 20 – 50 tấn sang Mỹ với giá 20.000 đồng/ quả. Đây là tín hiệu tích cực, mở ra cơ hội lớn cho người trồng bưởi trong việc nâng cao giá trị sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ và khẳng định thương hiệu bưởi Đoan Hùng trên trường quốc tế.

Năm 2006 cùng với bưởi Chí Đám, bưởi Bằng Luân được Cục Sở hữu trí tuệ xác nhận địa chỉ địa lý được bảo hộ tên gọi xuất xứ hàng hóa.

Mỗi quả bưởi được nâng niu, chăm sóc như chứa đựng trong đó tinh túy của đất trời, sự cần cù của người nông dân và lòng tự hào của cả một vùng quê. Từ câu chuyện "bưởi tiến Vua" năm xưa giờ đây đã bước sang trang mới – khi trái ngọt quê hương vươn ra thế giới, mang theo hương vị và tâm hồn Đất Tổ đến với bạn bè năm châu.