Luật Quy hoạch sửa đổi mở lối cho TP Hồ Chí Minh tái cấu trúc bền vững

TP Hồ Chí Minh đang đối mặt bài toán đô thị nén sau sáp nhập quận huyện; tăng mật độ dân cư nhưng vẫn đảm bảo hạ tầng, môi trường và an sinh xã hội.

Quyết định mở lối phát triển

Mới đây, Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh Trần Lưu Quang đã công bố quyết định dừng dự án nhà ở tại khu vực Bến Nhà Rồng để mở rộng Không gian văn hóa Hồ Chí Minh, quy hoạch phần còn lại thành công viên và hạ tầng công cộng, đồng thời mở rộng trục đường Nguyễn Tất Thành. Đây không chỉ là điều chỉnh mục tiêu sử dụng đất, mà còn là bước rẽ chiến lược thể hiện tầm nhìn dài hạn, tái cân bằng phát triển kinh tế với giá trị văn hóa và môi trường. Việc giữ đất cho người dân, nối liền không gian công cộng ven sông và gắn kết các điểm di tích lịch sử góp phần phục dựng bản sắc đô thị và cải thiện chất lượng sống cho cư dân.

Các chuyên gia môi trường và quy hoạch như Kiến trúc sư Khương Văn Mười khẳng định, việc bảo tồn và phát triển các không gian xanh kết hợp với di sản giúp hình thành đô thị xanh, bền vững, nâng cao thương hiệu phát triển đô thị của TP Hồ Chí Minh. Không gian xanh chất lượng cao không chỉ là yếu tố thu hút doanh nghiệp mà còn tái định hình các quận trung tâm của thành phố theo hướng bền vững. Nhờ vào các không gian công cộng này, TP Hồ Chí Minh có thể tạo ra những cơ hội phát triển lâu dài cho ngành du lịch văn hóa, kích hoạt kinh tế đêm và thu hút đầu tư quốc tế.

Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi không dễ. Việc xử lý hồ sơ pháp lý dự án cũ, đảm bảo quyền lợi các bên liên quan, thiết kế mô hình tài chính và vận hành công viên công cộng đòi hỏi sự minh bạch, phối hợp quốc tế trong thiết kế và chính sách tài chính đô thị thông minh. Đó là bài toán mang tính chiến lược, cần sự kiên trì và đồng bộ từ chính quyền, chuyên gia đến doanh nghiệp để biến không gian bờ sông thành biểu tượng phát triển đô thị hiện đại, giàu bản sắc.

Nhiều chuyên gia cho rằng, Luật Quy hoạch sửa đổi đang được Quốc hội thảo luận tạo ra cơ sở pháp lý và hướng tiếp cận mới, là cơ hội lớn để TP Hồ Chí Minh vừa bảo tồn giá trị lịch sử, vừa phát triển đô thị nén hiện đại phù hợp với yêu cầu bền vững và tăng trưởng kinh tế chất lượng cao.

Luật Quy hoạch thúc đẩy đô thị nén

Quyết định dừng dự án nhà ở Bến Nhà Rồng, ưu tiên công viên và không gian công cộng, chính là bước khởi đầu cho đô thị nén TP Hồ Chí Minh: tăng mật độ sử dụng đất hiệu quả, giảm áp lực giao thông, bảo vệ di sản và nâng chất lượng sống bền vững sau sáp nhập.

Dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi), vừa trình và thảo luận tại Quốc hội, đặt nền móng cho sự thay đổi căn bản trong hệ thống quy hoạch quốc gia và địa phương, trong đó TP Hồ Chí Minh được xem là thí điểm cho mô hình quy hoạch hiện đại mang tính đột phá. Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết luật tập trung giải quyết mâu thuẫn, giảm số lượng quy hoạch ngành từ 78 xuống còn 49, minh bạch hóa thẩm quyền duyệt quy hoạch từ trung ương đến địa phương, tạo sự thông suốt và khả thi trong quản lý phát triển.

Tính linh hoạt được nâng cao với cơ chế ưu tiên cho dự án đầu tư công đặc biệt, dự án khẩn cấp được phép thực hiện trước, sau đó rà soát điều chỉnh thủ tục rút gọn, phù hợp với thực tế nhiều dự án trọng điểm của TP Hồ Chí Minh cần được triển khai nhanh chóng, không để ứ đọng như trong quá khứ.

Dự thảo cũng xác định mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao với GDP tăng trên 10%/năm giai đoạn 2026–2030 và nâng cao năng suất lao động, chỉ số phát triển con người (HDI) đạt 0,78 vào năm 2030. Đây là cơ sở gắn kết chiến lược quy hoạch với thực tiễn phát triển kinh tế; xã hội và cải thiện chất lượng sống.

Trên cơ sở đó, TP Hồ Chí Minh đang đối mặt bài toán đô thị nén sau sáp nhập quận huyện – tăng mật độ dân cư nhưng vẫn đảm bảo hạ tầng, môi trường và an sinh xã hội. Quy hoạch đô thị cần đổi mới toàn diện, tập trung vào phát triển trục giao thông chính và các ga metro, tạo điểm nhấn với khu vực trung tâm, vừa phục vụ cư dân vừa nâng cao hiệu quả sử dụng đất.

TS Võ Kim Cương, Chuyên gia đô thị nhận định TP Hồ Chí Minh sở hữu điều kiện vàng để trở thành động lực kinh tế quốc gia, nếu biết huy động và khai thác tốt nguồn lực. Việc đồng bộ hóa quy hoạch và tháo gỡ vướng mắc thủ tục cho hơn 266 dự án tồn đọng, tạo nền tảng cho phát triển đô thị nén bền vững là nhiệm vụ ưu tiên của TP Hồ Chí Minh trong thời gian tới.

Các chuyên gia cũng cho rằng, quy hoạch phải thể hiện tầm vóc thành phố là trung tâm kinh tế, tài chính, dịch vụ khu vực Đông Nam Á, có năng lực cạnh tranh toàn cầu. Đây là mục tiêu lớn đặt ra cho mô hình đô thị nén, phải đi cùng phân tầng hạ tầng, ưu tiên giao thông công cộng, không gian xanh, đảm bảo an sinh xã hội toàn diện; từ giáo dục, y tế đến vui chơi và thể thao. Ông Đỗ Thiên Anh Tuấn; chuyên gia Chính sách công, lưu ý yếu tố quản lý, thể chế đặc biệt là then chốt để đô thị nén vận hành hiệu quả, không chỉ dựa vào quy hoạch mà còn cần tổ chức hoạt động hành chính linh hoạt, tạo điều kiện phát triển sáng tạo.

Dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi) và kế hoạch điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia là cơ sở pháp lý thuận lợi để TP Hồ Chí Minh hiện thực hóa mục tiêu phát triển đô thị nén, kết hợp dữ liệu số hóa minh bạch và mạng lưới TOD thông minh, đáp ứng yêu cầu tăng trưởng kinh tế nhanh, cải thiện môi trường sống và nâng cao phát triển con người đến năm 2030.