Chiều nay (3/11), trong phiên thảo luận về kinh tế - xã hội tại Quốc hội, vấn đề SGK lớp 1 đã nhận được rất nhiều ý kiến tranh luận từ các vị đại biểu.
Đề nghị cơ quan điều tra vào cuộc
Trong phần phát biểu của mình, theo đại biểu Đặng Thị Phương Thảo (đoàn Nam Định), Luật Giáo dục 2019 đã quy định chương trình giáo dục phổ thông là để thể hiện mục tiêu giáo dục và có phạm vi áp dụng trên cả nước. SGK được biên soạn nhằm cụ thể hóa các yêu cầu của chương trình này. Từ đó cho thấy sự đúng đắn của chủ trương xã hội hóa việc biên soạn sách giáo khoa. Song vấn đề là xã hội hóa như thế nào để vừa đảm bảo tinh thần đổi mới vừa đảm bảo mục tiêu của giáo dục toàn diện.
Đại biểu Đặng Thị Phương Thảo (đoàn Nam Định)
"Đến nay giáo dục Việt Nam đã trải qua 4 cuộc cải cách lớn: 1950, 1956, 1979 và 2013, với nhiều nhóm nội dung được cải cách. Trong đó việc thay đổi chương trình SGK luôn nhận được sự quan tâm của nhân dân", đại biểu Thảo cho biết.
Theo nữ đại biểu này, tháng 9/2020, ngành giáo dục bắt đầu chương trình giáo dục phổ thông mới, trong đó sử dụng SGK mới cho học sinh lớp 1. Bước đầu thực hiện đương nhiên có những sai sót nhưng có nhiều bất cập nổi lên thì cần phải nhìn nhận lại.
Cụ thể các bất cập theo nữ đại biểu này là:
- Năm học mới, mỗi nhà trường được lựa chọn các cuốn SGK lớp 1 trong số 5 bộ sách khác nhau của Nhà Xuất bản Giáo dục và Nhà xuất bản Đại học Sự phạm TP.HCM. Mỗi bộ sách có 9 – 10 cuốn với giá thành từ 180.000 – 200/000 đồng/bộ. Dù giá thành cao hơn so với những năm trước nhưng vẫn trong phạm vi có thể chấp nhận được. Song ở một số nơi bắt ép học sinh mua sách tham khảo. Cá biệt có những phụ huynh phải bỏ ra hàng triệu đồng để mua SGK lớp 1 cho con cùng với sách tham khảo.
- Ngoài ra, SGK Tiếng Việt ở một số bộ sách còn có sự thiếu trong sáng về ngôn ngữ, thiếu hệ thống logich, chưa khai thác được kho tàng văn hóa dân gian, dẫn tới việc giáo viên phải vừa dạy vừa điều chỉnh. Đây là tình trạng thực tế và để lại dư luận không tốt.
"Điều đáng nói những tồn tại này xảy ra khi các bộ SGK chính thức đi vào sử dụng mới bọc lộ mà không được phát hiện trong quá trình biên soạn, thẩm định, hay phê duyệt", bà Thảo nhấn mạnh.
Theo đại biểu đoàn Nam Định, mặc dù Bộ GD&ĐT khẳng định quá trình phê duyệt sách đúng quy định, hội đồng thẩm định cho biết đã làm hết trách nhiệm, nhóm tác giả thì cho biết nội dung đưa vào sách giáo khoa đã được chọn lọc và phù hợp. Song để tạo ra sự đồng thuận từ trong ngành đến toàn xã hội, đại biểu này đề nghị 3 biện pháp:
Thứ nhất để không đánh đồng, quy kết tất cả các bộ sách giáo khoa lớp 1 đều có vấn đề, chúng ta cần phải làm rõ: Có hay không tình trạng sai sót ở đây? Nếu có thì sai ở đâu, thuộc cuốn nào, bộ sách nào? Trách nhiệm xử lý, khắc phục hậu quả thuộc về ai?
"Quan điểm của tôi là SGK sai, bắt buộc phải sửa. Không thể để một thế hệ học sinh trẻ của chúng ta học sách giáo khoa sai sót như vậy.
Do đó, đối với các bộ sách giáo khoa lớp 1 đang bán ở trên thị trường tôi đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ GD&ĐT tạm dừng thực hiện, cần khẩn trương tiến hành rà soát và cho thẩm định lại toàn bộ các sách giáo khoa này. Đối với từng môn học phải thành lập một hội đồng thẩm định cấp quốc gia với tất cả các thành viên mới hoàn toàn, thẩm định lại một cách khách quan, minh bạch, từng bài học, từng nội dung", đại biểu Thảo cho biết.
Theo nữa đại biểu này, chỉ khi nào thật sự kỹ lưỡng, chính xác mới đưa SGK vào sử dụng tạo sự yên tâm cho toàn xã hội. Trong thời gian thẩm định lại sách giáo khoa cần tránh trường hợp việc thu hồi sách chỉ diễn ra cục bộ ở từng địa phương, từng bộ sách, tránh việc sử dụng học liệu một cách thiếu tính nhất quán, cần dạy cho trẻ thống nhất ở các nhà trường trên toàn quốc. Thay thế trong thời gian này, cần sử dụng những bài học tương đương trong sách giáo khoa cũ hoặc cho trẻ tăng thời lượng trải nghiệm hay giáo dục hoạt động cho học sinh.
Thứ hai về kinh tế, để thực hiện thẩm định lại, cần làm rõ trách nhiệm của các bên liên quan, từ biên soạn, thẩm định đến phê duyệt đề án. Trước hết với các nhóm tác giả, nguồn lợi về kinh tế mà họ được hưởng phải gắn với trách nhiệm đến khâu cuối cùng. Sách của nhóm nào sai sót thì chủ biên của nhóm đó phải chịu trách nhiệm.
Đặc biệt, khi buộc thu hồi phải chỉnh sửa thì cần cung cấp sách thay thế và miễn phí cho học sinh, tránh để phụ huynh học sinh chịu thiệt hại kép. Ngoài ra, phải xem xét lại hiệu quả của quy trình thực nghiệm. Thực nghiệm là hết sức quan trọng nhưng phải chặt chẽ, đảm bảo cả trước, trong và sau khi tiến hành.
Thứ ba, về quy trách nhiệm trước cơ quan có thẩm quyền, tôi đề nghị cần xem xét kỹ lưỡng từng khâu để đảm bảo không có sai sót. Pháp luật đã có đầy đủ các quy định, tạo căn cứ để có thể xử lý, kỷ luật các cá nhân phải chịu trách nhiệm khi có sai phạm.
Mặt khác, khi thu hồi sách giáo khoa để chỉnh sửa, đặc biệt là có phạm vi lớn không còn là nội bộ ngành giáo dục, có đối tượng chịu tác động rất rộng từ học sinh, giáo viên đến phụ huynh, các nhà trường tại các địa phương và kéo theo sự vào cuộc của nhiều cơ quan.
"Để khắc phục dự kiến sẽ tốn kém nhiều tiền của, gây ảnh hưởng đến việc sử dụng tài sản cá nhân, tổ chức, đến tài sản của nhà nước. Vì vậy, để tránh làm tăng bức xúc trong nhân dân, tôi đề nghị cần có sự vào cuộc của cơ quan điều tra. Bên cạnh đó, phải tăng tiến độ điều tra, đưa ra xét xử, truy cứu trách nhiệm đối với các hành vi in ấn trái phép, làm giả sách giáo khoa, sách tham khảo, quyền tác giả, quyền xuất bản của từng bộ sách", bà Thảo nhấn mạnh.
Không đến mức hình sự hóa
Sau ý kiến đại biểu Thảo, đại biểu Bùi Văn Phương (đoàn Ninh Bình) đã phát biểu tranh luận.
"Đây là năm đầu tiên chúng ta thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới. Đây cũng là năm đầu tiên chúng ta học chương trình lớp 1 của chương trình giáo dục phổ thông mới.
Việc biên soạn SGK là vấn đề rất lớn, có thể nói ngành giáo dục đã hết sức cố gắng nhưng có một số thiếu sót không thể tránh khỏi. Nhưng đây không phải sai sót ở mức độ nghiêm trọng. Một số thiếu sót ở một số ngữ liệu phục vụ cho việc học âm vần chưa thật phù hợp chứ không phải tới mức nghiêm trọng, sai sót tới mức cần phải chuyển cơ quan điều tra, hình sự hóa việc sai sót này", ông Phương cho biết.
Đại biểu Bùi Văn Phương (đoàn Ninh Bình)
Cũng theo đại biểu đoàn Ninh Bình những thiếu sót trong sách giáo khoa chỉ là chưa thật sự phù hợp, những việc này có thể điều chỉnh, bổ sung được trong những lần tái bản tiếp theo.
"Bộ GD&ĐT đã có văn bản gửi các địa phương, khi giảng bài ở những bài có liên quan tới những ngữ liệu này thì cần có điều chỉnh cho phù hợp. Chúng ta không nên hiểu vấn đề sai phạm gì chuyển đến cơ quan điều tra, nhân dân băn khoăn, suy nghĩ không tốt cho giáo dục", ông Phương nói.
Bộ GD&ĐT sẽ tiến hành tổng kết, rút kinh nghiệm
Giải trình ý kiến của một số đại biểu quan tâm về chương trình sách giáo khoa lớp 1, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ cho biết, Bộ đã chỉ đạo tất cả các nhà xuất bản các bộ sách đều phải rà soát lại việc biên soạn, xuất bản sách giáo khoa.
Kinh nghiệm từ các bộ sách trước cũng như kinh nghiệm của thế giới thì sách giáo khoa được chỉnh sửa, bổ sung thường xuyên chứ không phải ban hành xong là xong. Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho biết, sau 1 năm ban hành, trên cơ sở tiếp thu ý kiến của người dạy và học, Bộ sẽ tiến hành tổng kết, rút kinh nghiệm để tiếp tục hoàn thiện sách giáo khoa.
Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ
Về ý kiến cho rằng giá thành sách giáo khoa lớp 1 còn cao, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT cho biết bộ sách được thực hiện theo hình thức xã hội hóa nên không được trợ cấp về biên soạn nên chi phí biên soạn cũng được tính trong giá thành sách.
Còn về thông tin học sinh bị ép mua sách tham khảo, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho biết, Bộ đã chỉ đạo không được ép học sinh mua sách tham khảo dưới bất kỳ hình thức nào. Tuy nhiên thời gian qua có một số nhà trường chưa thực hiện nghiêm vấn đề này, Bộ trưởng cho biết đã phối hợp cùng với các địa phương tổ chức thanh tra, chấn chỉnh và tiếp tục hoàn thiện chế tài theo hướng quản lý chặt chẽ sách tham khảo.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!