Rối loạn nuốt là một di chứng tai biến mạch máu não rất thường gặp. Ngoài việc làm người bệnh khó khăn trong ăn uống, rối loạn nuốt có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như hít sặc, viêm phổi, khó thở và có thể dẫn đến tử vong.
Theo bác sĩ Nguyễn Hải Linh, Trung tâm Đột quỵ não, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, thông thường có 3 giai đoạn rối loạn nuốt cần được phát hiện và đánh giá:
Rối loạn giai đoạn miệng: Tồn đọng thức ăn trong miệng; chảy nước dãi; rơi vãi thức ăn.
Rối loạn giai đoạn hầu họng: Trào ngược miệng - mũi; khó khăn trong khởi đầu nuốt, trì hoãn nuốt; ho hoặc sặc khi nuốt; thay đổi giọng nói hay tốc độ nói sau khi nuốt; ho chủ động không hiệu quả.
Rối loạn giai đoạn thực quản: Cảm giác thức ăn còn đọng ở cổ, ngực; viêm phổi gần đây; sụt cân không rõ nguyên nhân; thay đổi thói quen ăn uống.
Có nhiều cách phát hiện người bệnh bị rối loạn nuốt tùy theo các trường hợp cụ thể:
- Nếu người bệnh đang nằm viện, rối loạn nuốt sẽ được bác sĩ phát hiện bằng cách kiểm tra vận động cơ hầu họng, lưỡi, thực hiện nghiệm pháp GUSS (Gugging Swallowing Screen), thang điểm MASA, các biện pháp chẩn đoán can thiệp như nội soi ống mềm, chiếu X-quang uống Barit quay video hoặc đánh giá độ bão hòa oxy mao mạch...
- Nếu đang được chăm sóc ở nhà, người bệnh có thể xuất hiện các dấu hiệu sau đây:
Khi đang ăn uống thì thức ăn, nước uống trong miệng chảy ra ngoài, rơi vãi thức ăn. Bệnh nhân thường xuyên bị chảy nước bọt, nước bọt bị đọng nhiều trong miệng.
Khó khăn trong việc cắn, nhai, dùng lưỡi di chuyển thức ăn, ngậm thức ăn lâu, phải gắng sức khi nuốt, khi nuốt rồi vẫn thấy thức ăn vướng trong họng.
Bệnh nhân bị ho hoặc sặc khi nuốt. Thường xuyên ho khi đang nhai chưa nuốt, khi mới nuốt và một thời gian lâu sau khi nuốt.
Bệnh nhân bị thay đổi giọng nói, tốc độ nói sau ăn.
Bị viêm phổi tái phát nhiều lần, sụt cân không rõ nguyên nhân, thay đổi thói quen ăn uống.
Do các biến chứng nguy hiểm có thể đe dọa tính mạng nên nếu có nghi ngờ người bệnh đang bị rối loạn nuốt sau tai biến mạch máu não, người nhà nên đưa người bệnh đến các cơ sở y tế để khám và điều trị.
Làm thế nào để điều trị phục hồi rối loạn nuốt trong đột quỵ não?
Người bệnh có thể vận dụng các bài tập phục hồi chức năng nuốt như:
- Thay đổi tư thế khi nuốt: gặp cằm ra trước khi nuốt ở tư thế đầu 30 - 45 độ, xoay mặt về bên liệt khi nuốt, nghiêng đầu sang bên lành.
- Các bài tập giúp gia tăng nhận thức về cảm giác mặn, ngọt, nóng, lạnh… để kích thích phản xạ nuốt.
- Các bài tập vận động lưỡi, tập phát âm để giúp làm tăng độ mạnh, độ bền của các cơ môi, lưỡi hàm. Các bài tập nuốt gắng sức, tập đẩy hàm, tập nuốt với kích thích nuốt, tập nhóm cơ hỗ trợ nuốt...giúp làm sạch họng và giảm tồn đọng thức ăn, nước bọt ở miệng.
Đối với người bệnh có rối loạn nuốt nghiêm trọng, hầu họng bị liệt và không thể ăn uống được, người bệnh sẽ được chỉ định cho ăn qua ruột bằng cách đặt sonde miệng - dạ dày; sonde mũi - dạ dày; mở dạ dày qua da bằng nội soi; mở hỗng tràng qua da bằng nội soi; hoặc nuôi dưỡng bằng đường truyền tĩnh mạch... đây là phương pháp điều trị xâm lấn đối với người bệnh rối loạn nuốt.
Bên cạnh đó, người bệnh có rối loạn nuốt cần lưu ý chế độ dinh dưỡng hợp lý, có thể tham khảo thông tin từ Hiệp hội dinh dưỡng Hoa Kỳ về 4 mức độ sau: Mức độ 1: Thức ăn xay nhuyễn, có độ kết dính cao, dạng pudding, yêu cầu nhai rất ít; Mức độ 2: Thay đổi về mặt cơ học (Thức ăn kết dính, ẩm, cần nhai một chút); Mức độ 3: Tiến bộ (Thức ăn mềm đòi hỏi nhai nhiều hơn); Mức độ 4: Bình thường (Không hạn chế, cho phép mọi loại thức ăn).
Phát hiện sớm rối loạn nuốt trong đột quỵ não và điều trị kịp thời giúp bệnh nhân hạn chế các biến chứng, chức năng nuốt và việc ăn uống được sớm phục hồi.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!
VTV.vn - Theo các chuyên gia, đốt các hợp chất có chứa hương liệu sản sinh ra nhiều vật chất dạng hạt gây hại hơn so với thuốc lá.
VTV.vn - Sở Y tế TP Hồ Chí Minh vừa phát hiện một phòng khám đa khoa tái diễn "vẽ bệnh, moi tiền", xem thường pháp luật và sức khoẻ người dân.
VTV.vn - Tại Đồng Nai, tỷ lệ ung thư vú đang chiếm tỷ lệ cao nhất trong các loại ung thư, với tỷ lệ 25,1%.
VTV.vn - Đi bộ 10.000 bước mỗi ngày, tương đương với việc đi bộ khoảng 8km, được xem là mục tiêu sức khỏe chuẩn mực mà nhiều người hướng tới.
VTV.vn - Trung tâm Y tế huyện Thanh Ba (Phú Thọ) vừa phẫu thuật lấy sỏi bàng quang kích thước lớn thành công cho trường hợp người bệnh nữ, 51 tuổi.
VTV.vn - Đột quỵ xảy ra khi lưu lượng máu đến một phần não bị ngừng, ảnh hưởng đến các chức năng như lời nói hoặc cử động
VTV.vn - Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) vừa có công văn về việc chấn chỉnh hoạt động khám bệnh, chữa bệnh chuyên khoa phẫu thuật, tạo hình, thẩm mỹ và cơ sở làm đẹp.
VTV.vn - Nhiều người chi tiền cho các sản phẩm chăm sóc sức khỏe và tìm kiếm cách kéo dài tuổi thọ mà không biết có những cách đơn giản giúp sống lâu.
VTV.vn - Một bé trai tử vong bất thường sau khi sinh tại Bệnh viện Bà Rịa, UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đang chỉ đạo Sở Y tế khẩn trương làm rõ nguyên nhân tử vong của cháu bé.
VTV.vn - Huyết áp cao thường không có triệu chứng rõ ràng, vì vậy còn được gọi là "kẻ giết người thầm lặng".
VTV.vn - Đa phần, chúng ta thường cho rằng vô sinh là do phụ nữ. Tuy nhiên, khoa học hiện đại ngày nay đã chứng minh được rằng tỷ lệ vô sinh ở nam và nữ là ngang nhau.
VTV.vn - Chanh tươi có tác dụng điều chỉnh thể trạng và làm trắng da. Tuy nhiên cần lưu ý khi sử dụng.
VTV.vn - Loại rau quen thuộc trong thời tiết lạnh giá có thể nấu nhiều món ăn ngon và giàu chất dinh dưỡng.
VTV.vn - Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương tiếp nhận bệnh nhân T.N.K., (sinh năm 1999, Vĩnh Phúc) trong tình trạng rất nguy kịch.
VTV.vn - Nhiều người tìm kiếm mái tóc óng ả và móng tay chắc khỏe. Bí quyết để đạt được điều này có thể khiến bạn bất ngờ.