Tai biến mạch máu não: Dấu hiệu và cách xử lý

Có hai thể tai biến mạch máu não thường gặp: Nhồi máu não (chiếm 80 - 85%), chảy máu não (chiếm 15 - 20%). Tai biến mạch máu não là bệnh đứng hàng đầu về tỉ lệ tàn tật và đứng thứ 3 về nguy cơ tử vong sau tim mạch, ung thư. Mỗi năm nước ta có khoảng 200.000 người mắc mới bệnh tai biến mạch máu não, khoảng 50% trong số đó tử vong, khoảng 30% có thể bị liệt. Bệnh thường gặp ở những người trên 50 tuổi và có xu hướng ngày càng trẻ hóa. (Thống kê của Hội Phòng chống TBMMN Việt Nam năm 2015 - NXB Dân trí).

Các yếu tố nguy cơ:

* Nguy cơ không thể can thiệp: Tuổi tác, chủng tộc, di truyền, giới tính (Nữ > Nam), thiếu máu não thoáng qua (7% tuần, 50% năm), đã từng bị TBMMN…

* Nguy cơ có thể can thiệp: Tăng huyết áp, hẹp động mạch vành, chứng rung nhĩ, thừa cân béo phì, rối loạn lipit máu - xơ mỡ động mạch, tiểu đường, thiểu năng tuần hoàn não, dinh dưỡng không hợp lý, ít vận động thể lực…

* Các nhân tố khác: Địa lý, kinh tế xã hội, bia rượu, lạm dụng ma túy…

Dấu hiệu để nhận biết sớm người bị tai biến mạch máu não:

* Đột ngột thấy liệt mặt: Các biểu hiện có thể thấy ở bệnh nhân là méo mặt, mặt mất cân xứng, nhân trung hơi lệch qua một bên, các nếp của cơ mặt như mũi, má, mắt bị rũ xuống.

* Đột ngột thấy liệt tay và/hoặc chân một bên: Đó là tình trạng tay không cầm nắm được vật, khi cầm cốc nước uống hoặc đang làm việc cảm thấy người mất sức. Ở mức độ nhẹ hơn thì các thao tác tay chân vụng về, khó điều khiển hay kiểm soát được.

* Đột ngột thấy nói khó hoặc không hiểu biết lời nói của người khác: Nguy cơ bị đột quỵ khi miệng thấy tê cứng, mở khó, phải gắng sức mới mở ra để nói được. Khi nói bị ngọng hoặc nói ấp úng không thành câu. Nhiều trường hợp còn nói linh tinh không biết mình đang nói gì.

Ghi chú: Chữ "đột ngột" được nhấn mạnh để chỉ các triệu chứng xảy ra bất thường, không do các yếu tố bên ngoài.

Cách xử lý khi người nhà bị tai biến:

Trường hợp đã kiểm tra và phát hiện có 1 trong 3 dấu hiệu kể trên, người nhà bệnh nhân cần bình tĩnh và nhớ ngay đến các việc cần phải làm sau:

* Nhanh chóng gọi xe cấp cứu đưa bệnh nhân đến cơ sở cấp cứu gần nhất.

* Không tự ý cho bệnh nhân uống hoặc nhỏ thuốc hạ áp hay bất cứ thuốc gì.

* Đặt bệnh nhân nơi thoáng, trên mặt phẳng nằm ngang.

* Để đầu nghiêng một bên để dịch trong miệng chảy ra ngoài, hoặc lau sạch dịch nôn trớ, cho dễ thở, tránh dịch sặc vào đường thở.

Lưu ý: Không di chuyển đầu, cổ bệnh nhân, không xoa đầu bệnh nhân, không cho bệnh nhân ăn hoặc uống.

Điều trị: Tai biến mạch máu não nếu không xử lý kịp thời và đúng cách có thể để lại những biến chứng, hậu quả nghiêm trọng cho bệnh nhân và người nhà.

* Sơ cứu (nhà), cấp cứu khẩn cấp (bệnh viện)

* Điều trị trung tâm đột quị: thuốc hạ huyết áp, thuốc kháng đông, thuốc chống kết tập tiểu cầu, bảo vệ TB thần kinh, điều chỉnh oxy… đặc biệt trong điều trị thể nhồi máu não có nhiều điểm mới là tiêu sợi huyết qua đường tĩnh mạch…

* Phục hồi di chứng: Phục hồi chức năng, châm cứu, thuốc y học cổ truyền, Ngưu hoàng thanh tâm…

Phòng bệnh

Mặc dù là căn bệnh nguy hiểm nhưng bạn và người thân cũng có những cách để hạn chế và phòng tránh hiệu quả tai biến mạch máu não:

* Điều trị tốt các bệnh như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, thừa cân béo phì, tiểu đường, thiểu năng tuần hoàn não, các bênh tim mạch đặc biệt bệnh nhân có biểu hiện thiếu máu não thoáng qua, đã từng bị bị tai biến mạch máu não…

* Có lối sống, sinh hoạt lành mạnh như chế độ dinh dưỡng hợp lý, cân đối, hạn chế bia rượu, thuốc lá, giảm căng thẳng thần kinh, vận động thể lực đều đặn...

* Ngoài chế độ ăn uống, sinh hoạt, ngày nay, rất nhiều người đã sử dụng Ngưu hoàng thanh tâm có tác dụng phòng nguyên nhân dẫn đến tai biến mạch máu não theo quan điểm của y học cổ truyền: Thanh nhiệt giải độc (Ngưu hoàng, Xạ hương, Linh dương giác - thủy ngưu giác), Bình can tức phong (Sài hồ, Nhân trần, Phòng phong, Hoàng cầm…), kiện tỳ trừ đàm - giảm sức căng thành mạch do giảm rối loạn mỡ máu (Nhân sâm. Bạch truật, Hoài sơn, Phục linh, Mạch nha, Đại đậu, Thần khúc…), thông dương hoạt huyết: Quế, Bồ hoàng, Mẫu đơn… Đây là một trong những sản phẩm đầu tiên mang thương hiệu IKSU có điểm khác biệt là sử dụng Ngưu hoàng tự nhiên nhân tạo, thay Tê giác bằng Linh dương giác, dạng sử dụng là nước nên tiện dụng cho người sau tai biến có các triệu chứng cứng hàm, khó nuốt. Với bệnh nhân phục hồi di chứng sau tai biến: 1 lọ/ ngày/2 - 4 tuần và dự phòng tai biến các đối tượng nguy cơ 1lọ/lần/2lọ/tuần để có hiệu quả tốt.

Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!