Nấm đang được sử dụng để làm giày dép, xây nhà, thậm chí cả quan tài. (Ảnh minh họa: AP)
Sợi nấm, sợi tơ nấm, đang được điều chỉnh phù hợp để tạo ra mọi thứ, từ giày dép, quan tài đến bao bì và vật liệu xây dựng chắc chắn. Bên cạnh đó, nấm còn ăn rác, phụ phẩm nông nghiệp và khử độc.
Nấm, loại vật liệu phân hủy sinh học, thường được trồng theo chiều dọc để tiết kiệm không gian và sử dụng ít nước, đã trở thành một giải pháp tiết kiệm khép kín, phát thải thấp trong quá trình chuyển đổi từ các sản phẩm chiết xuất từ carbon.
Maurizio Montalti, một nhà thiết kế và nhà nghiên cứu người Hà Lan, đã nghiên cứu sợi nấm trong 10 năm qua và cho biết, "vương quốc nấm" có tới 5 triệu loài nấm khác nhau.
Sau khi thử nghiệm thiết kế đồ nội thất bằng sợi nấm, vào năm 2018, Montalti thành lập công ty Mogu chuyên bán các sản phẩm vật liệu sinh học từ nấm, bao gồm các tấm tiêu âm hấp thụ âm thanh (mút cách âm) được tạo ra từ sợi nấm được trồng trên rác cây ngô, rơm rạ, bã cà phê đã qua sử dụng, rong biển loại bỏ và thậm chí vỏ trai.
Mặc dù "gã khổng lồ" về giày và đồ thể thao Adidas cũng như các nhãn hiệu thời trang Stella McCartney và Gucci gần đây đều đã tham gia cuộc đua thử nghiệm sử dụng nấm, hiện sợi nấm vẫn chưa phát triển trên quy mô rộng rãi.
Dưới đây là 4 sản phẩm từ nấm được coi là tiên phong, khởi đầu của một cuộc cách mạng về vật liệu sinh học:
1. Quan tài bằng sợi nấm
Loop, nhà sản xuất quan tài sợi nấm có trụ sở tại Hà Lan, đã sản xuất ra những chiếc quan tài bằng sợi nấm đầu tiên. Trong trường hợp người quá cố không muốn chôn cất, gây lãng phí cơ thể giàu chất dinh dưỡng của mình bằng cách hỏa táng, gây ô nhiễm không khí và bỏ qua tiềm năng của cơ thể con người, Loop sẽ khoét một cái cây, xử lý cẩn thận và cố gắng ngăn chặn vi sinh vật càng nhiều càng tốt. Các xác chết phân hủy trong kén sợi nấm hoàn toàn có thể ủ thành phân, qua đó giúp hồi sinh đa dạng sinh học đã cạn kiệt đến mức hơn 1 triệu loài có nguy cơ bị tuyệt chủng.
2. Giày "da" từ nấm
Công ty Mycotech, có trụ sở tại Bandung, Indonesia, đã trồng nấm cho người sành ăn vào năm 2012 trước khi chuyển hướng kinh doanh sang sử dụng nấm để tạo ra một giải pháp thay thế bền vững cho các sản phẩm từ da, đặc biệt là giày.
Người sáng lập Mycotech, Adi Reza Nugroho, nói rằng, nấm có những lợi thế lớn về môi trường so với chất liệu da truyền thống. Ông nói: "Chúng tôi sử dụng ít nước hơn, không phải giết động vật, chúng tôi có thể trồng nấm theo phương thẳng đứng để tiết kiệm diện tích". Đồng thời, ông Nugroho cho biết thêm rằng, nấm cũng tạo ra ít khí thải hơn và không cần sử dụng hóa chất trong vật liệu làm từ nhựa.
"Ăn" chất thải nông nghiệp như mùn cưa, chỉ mất vài ngày, sợi nấm phát triển đến mức có thể thu hoạch, thuộc da và chế biến thêm. Vật liệu được tạo ra từ nấm thoáng khí, mềm mại mà bền chắc và có thể tồn tại trong nhiều năm. Hiện Mycotech vẫn đang sản xuất một số lượng giới hạn giày từ nấm và đã có đơn đặt hàng cho đến năm 2027.
Trong khi da tiếp tục thống trị các dòng giày thể thao của Adidas, công ty Đức này hiện cũng đang tiếp thị giày làm từ sợi nấm. Được tung ra thị trường vào tháng 4, giày làm từ sợi nấm của Adidas có thương hiệu là Stan Smith Mylo.
Giày làm từ nấm cũng đang thu hút sự quan tâm của các nhà thiết kế có ý thức về môi trường bởi loại giày có thể tự phân hủy.
3. Chuyển hóa nhựa và chất thải độc hại
Vì nấm ăn rác nên nấm cũng có thể khử độc chất thải từ các hoạt động của con người và biến nó thành những vật liệu có thể sử dụng được mà không phải tái chế.
Được thành lập vào năm 2018, Mycocycle có trụ sở tại Mỹ sử dụng nấm để loại bỏ độc tố khỏi vật liệu xây dựng như nhựa đường hoặc chất thải từ hóa dầu.
Người sáng lập công ty, Joanne Rodriguez, cho biết: "Chúng tôi sử dụng nấm để xử lý các chất độc này, làm cho chúng không còn độc hại và có thể tái sử dụng trong một nền kinh tế tuần hoàn khép kín".
Mycocycle tuyên bố rằng, sợi nấm ăn rác có khả năng chống cháy, chống nước và có thể được dùng để sản xuất ra một loạt các sản phẩm mới như xốp, vật liệu cách nhiệt, bao bì và vật liệu xây dựng.
4. Vật liệu xây dựng có thể phân hủy sinh học
Ngôi nhà My-Co Space hiện đang được trưng bày tại Frankfurt. (Ảnh: Deutsche Welle)
Tháp nấm Hy-Fy, có thể phân hủy hoàn toàn, không phát thải, đã được xây dựng bằng 10.000 viên gạch sợi nấm ở New York vào năm 2014. Một số công trình tương tự đã được xây dựng kể từ đó, nhưng việc xây dựng bằng gạch nấm phần lớn vẫn ở giai đoạn ý tưởng.
My-Co Space, một ngôi nhà nhỏ bằng sợi nấm, hiện đang được trưng bày tại triển lãm ở Metzlerpark, Frankfurt, Đức. Được thiết kế cho hai người ở, mặt tiền của ngôi nhà rộng 20m² này có khung bằng ván ép lót trong các khối sợi nấm hình tổ ong trên nền bằng nấm rơm.
Vera Meyer, giáo sư công nghệ sinh học tại Đại học Kỹ thuật Berlin và là người sáng lập, giải thích: "Chúng tôi muốn biến vật chất từ nguyên liệu thực vật, có nguồn gốc từ nông nghiệp hoặc từ lâm nghiệp, thành vật liệu composite. Và chúng tôi làm điều này với nấm".
Đối với giáo sư Meyer, nấm là "vi sinh vật quan trọng nhất" có thể giúp thực hiện quá trình chuyển đổi từ nhiên liệu hóa thạch sang tài nguyên sinh học.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!