Một sự kiện hiếm hoi quy tụ các nhà ngoại giao hàng đầu của các nước lớn như Trung Quốc, Mỹ, Nga, Liên minh châu Âu và nhiều nước khác. Một thông điệp xuyên suốt khẳng định sự ủng hộ của các đối tác đối với vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực.
Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc Vương Nghị (Ảnh: AP)
Ông Vương Nghị - Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc - cho rằng: "Trung Quốc trân trọng thành quả hợp tác với ASEAN, sẵn sàng làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình và ổn định lâu dài của khu vực".
Bộ trưởng Ngoại giao Hàn Quốc Park Jin (Ảnh: AP)
Ông Park Jin - Bộ trưởng Ngoại giao Hàn Quốc - cho biết: "ASEAN sẽ tiếp tục giữ vị trí nổi bật trong chính sách đối ngoại của Hàn Quốc".
Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar (Ảnh: AP)
Ông Subrahmanyam Jaishankar - Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ - nhấn mạnh: "ASEAN là một trụ cột quan trọng trong chính sách của Ấn Độ. Ấn Độ kiên định ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN".
Bộ trưởng Ngoại giao Anh James Cleverly (Ảnh: AP)
Ông James Cleverly - Bộ trưởng Ngoại giao Anh - cho biết: "Anh đề cao vai trò trung tâm của ASEAN trong việc thúc đẩy hòa bình, sự thịnh vượng và an ninh của khu vực".
Đề cao đối thoại và hợp tác, chuỗi hội nghị tại Jakarta tuần qua đã gửi đi thông điệp về một ASEAN tầm vóc - tâm điểm của tăng trưởng.
ASEAN thúc đẩy ưu tiên các chiến lược
Với hơn 20 cuộc họp đa phương, hàng loạt cuộc tiếp xúc bên lề, hơn 1.100 đại biểu từ 29 quốc gia và gần 500 phóng viên các nước, đợt hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao lớn nhất trong năm của ASEAN và các đối tác tuần qua đã đạt được những kết quả nổi bật. Các cuộc thảo luận xoay quanh các ưu tiên chiến lược của ASEAN nhằm thúc đẩy hợp tác toàn diện, thực chất và bền vững trong ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác, vì hòa bình, an ninh và tăng trưởng của khu vực.
Các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN chụp ảnh chung (Ảnh:TTXVN)
Dưới sự dẫn dắt của nước chủ tịch Indonesia, các bộ trưởng ngoại giao ASEAN đã thảo luận về về mục tiêu xây dựng cộng đồng đến năm 2045. Theo đó, các bộ trưởng đã đồng ý bắt đầu thảo luận về Thỏa thuận ASEAN IV để trình lên Hội nghị cấp cao lần thứ 43 tới. Thỏa thuận này sẽ trở thành tầm nhìn và kim chỉ nam của ASEAN trong dài hạn.
Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia Retno Marsudi (Ảnh: AP)
Bà Retno Marsudi - Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia - cho rằng: "Chúng ta cần chứng tỏ rằng đoàn kết cùng nhau, chúng ta có thể vượt qua các thách thức trong hiện tại, đồng thời sẵn sàng lường trước và ứng phó các thách thức trong tương lai. Chính vì vậy, một tầm nhìn dài hạn cho ASEAN đóng vai trò đặc biệt quan trọng".
Trong định hướng về tăng cường quan hệ với các đối tác, các Ngoại trưởng nhất trí tiếp tục nỗ lực đưa ASEAN trở thành một bên đóng góp lớn cho hòa bình và ổn định khu vực. ASEAN và đối tác nhất trí về Hướng dẫn thúc đẩy hoàn tất đàm phán Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông hiệu quả và thực chất; ASEAN tiếp tục thảo luận để thu hút các nước sở hữu vũ khí hạt nhân tham gia Nghị định thư Hiệp ước Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân; thống nhất về Tầm nhìn hàng hải ASEAN…
Điều quan trọng cần nhấn mạnh là trong tất cả các phiên họp và thảo luận, tất cả các đối tác của ASEAN đều khẳng định tôn trọng ASEAN, tôn trọng vai trò của trung tâm của ASEAN.
Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov (Ảnh: AP)
Ông Sergei Lavrov - Bộ trưởng Ngoại giao Nga - cho biết: "Chúng tôi nhất quán ủng hộ việc củng cố cấu trúc khu vực làm nền tảng cho an ninh và sự phát triển bền vững ở châu Á - Thái Bình Dương".
Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar nhấn mạnh: "ASEAN là một trụ cột quan trọng trong chính sách tích cực của Ấn Độ và tầm nhìn về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương rộng lớn hơn. Một ASEAN thống nhất và mạnh mẽ đóng vai trò quan trọng trong động lực mới nổi của Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Ấn Độ kiên định ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN".
Bộ trưởng Ngoại giao Australia Penny Wong (Ảnh: AP)
Bà Penny Wong - Bộ trưởng Ngoại giao Australia - cho rằng: "Tăng cường cam kết của Australia với ASEAN là một ưu tiên của chính phủ chúng tôi, bởi vì an ninh của ASEAN là an ninh của Australia và thành công của ASEAN là thành công của chúng tôi. Chúng tôi sẽ tiếp tục ủng hộ mạnh mẽ vai trò quan trọng của ASEAN đối với hòa bình và ổn định trong khu vực".
Có thể nói, thông qua loạt hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần này, ASEAN khẳng định tầm vóc và là tâm điểm của tăng trưởng trong khu vực. ASEAN cũng khẳng định vai trò trung tâm trong tất cả các tiến trình khu vực thúc đẩy đối thoại, hợp tác để kiến tạo môi trường hòa bình ổn định không chỉ ở Đông Nam Á mà cả khu vực Ân Độ Dương - Thái Bình Dương.
Việt Nam thúc đẩy đoàn kết, đồng thuận trong ASEAN
Chủ đề của ASEAN trong năm 2023 được nước Chủ tịch Indonesia đề ra là "Một ASEAN tầm vóc: Tâm điểm của tăng trưởng". Như vậy, ASEAN một mặt thúc đẩy tăng trưởng và phục hồi - đây là mối quan tâm chung và được đặt là nhiệm vụ trung tâm của ASEAN trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đối mặt nhiều thách thức trong giai đoạn hiện nay. Mặt khác, một hàm ý quan trọng là "ASEAN tầm vóc" - ASEAN có tiếng nói và có vai trò trong việc giải quyết các vấn đề của khu vực.
Trong chuỗi hội nghị lần này, sự tham gia của đoàn Việt Nam thể hiện sự tiếp nối các cam kết, trách nhiệm và đóng góp của Việt Nam đối với khu vực và với công việc chung của ASEAN, thúc đẩy đoàn kết và đồng thuận trong ASEAN.
Là hạt nhân duy trì đoàn kết nội khối, tại chuỗi hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 56 và các hội nghị liên quan vừa diễn ra tại Jakarta, Việt Nam đã tham dự trên 20 cuộc họp, chủ động đưa ra các sáng kiến, xây dựng, đóng góp vào nhiều văn kiện lớn; tìm kiếm, thúc đẩy đồng thuận trong ASEAN và kết nối, tăng cường hợp tác giữa ASEAN với các đối tác lớn, quan trọng.
Đại sứ Nguyễn Hải Bằng - Trưởng Phái đoàn đại diện Việt Nam tại ASEAN (Ảnh: VOV)
Đại sứ Nguyễn Hải Bằng - Trưởng Phái đoàn đại diện Việt Nam tại ASEAN - cho biết: "Chúng ta đóng góp cho ASEAN cách nhìn nhận, đánh giá góc nhìn của chúng ta về các vấn đề quốc tế và khu vực mà có cùng quan tâm cũng như các vấn đề trong xây dựng cộng đồng, trong các lĩnh vực về kinh tế, văn hóa, xã hội".
Trong bối cảnh thế giới, khu vực có nhiều biến động phức tạp, Việt Nam cũng chủ động tham gia vào quá trình xây dựng nguyên tắc, định hình "luật chơi" của khu vực, cùng ASEAN duy trì, bảo đảm hòa bình, an ninh, ổn định.
TS. Chheang Vanarith - Chủ tịch Viện Tầm nhìn châu Á (AVI), Campuchia - cho rằng: "Việt Nam có thể đóng một vai trò quan trọng trong điều phối quan hệ giữa các quốc gia thành viên, định hình một số cấu trúc khu vực, toàn cầu. Vai trò của Việt Nam cũng rất nhất quán, theo cách mà Việt Nam đóng góp nhiều hơn cho sự tiến bộ, bản sắc, thống nhất của ASEAN, đồng thời thông qua đó để hiện thực hóa các lợi ích chung của các nước thành viên, hạn chế rủi ro từ đối đầu nhằm duy trì hòa bình, ổn định".
PGS. TS. Vũ Minh Phương từ Trường Chính sách công Lý Quang Diệu, Đại học quốc gia Singapore nhận định: "Tôi muốn nhấn mạnh là ASEAN thực sự đã có trưởng thành, đặc biệt trong đó có vai trò của Việt Nam. Trong bối cảnh thế giới rất là xung đột, rất phức tạp thì ASEAN khác biệt nhau rất nhiều, cả về thể chế kinh tế, thể chế chính trị nhưng sống hòa đồng với nhau, tôn trọng lẫn nhau và coi hợp tác là để tạo ra thịnh vượng. Trong đó, Việt Nam, tôi muốn nhấn mạnh là một trong những đại biểu rất là sáng giá về sự thành tâm, về sự chân thành".
Trong suốt quá trình phát triển của ASEAN, Việt Nam luôn đồng hành tích cực, đóng góp hiệu quả cho các hoạt động chung và vai trò ngày càng lớn của Hiệp hội. Những đóng góp của Việt Nam được các nước ghi nhận, đánh giá cao, qua đó giúp nâng cao hơn nữa vai trò, vị thế khu vực, quốc tế của Việt Nam.
Có thể thấy, trong môi trường chiến lược ngày càng phức tạp, khó lường, hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và các đối tác là cơ hội để khẳng định vai trò và giá trị chiến lược của các cơ chế do ASEAN dẫn dắt trong thúc đẩy đối thoại và hợp tác, tạo diễn đàn để các nước trao đổi, thu hẹp khác biệt và thúc đẩy lòng tin.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng xác định đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương, phát huy vai trò của Việt Nam tại các cơ chế đa phương, đặc biệt là ASEAN, Liên hợp quốc, APEC, và các khuôn khổ hợp tác khu vực và quốc tế khác.
Theo bảng xếp hạng Chỉ số quyền lực châu Á năm 2023 của Viện nghiên cứu Lowy, Australia, Việt Nam xếp thứ 9 trên tổng số 26 quốc gia và vùng lãnh thổ về "ảnh hưởng ngoại giao", trong đó, Việt Nam có điểm cao nhất ở tiêu chí "sức mạnh đa phương" - là sự tham gia và ảnh hưởng trong các diễn đàn và tổ chức đa phương.
Sự tham gia của Việt Nam trong ASEAN nói riêng và tại các khuôn khổ hợp tác khu vực và quốc tế nói chung có ý nghĩa quan trọng mang tầm chiến lược trong việc thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, tiếp tục phát huy vai trò tiên phong của đối ngoại trong việc thực hiện 3 mục tiêu: tạo lập và giữ vững môi trường hòa bình, ổn định; huy động các nguồn lực bên ngoài để phát triển đất nước và nâng cao vị thế và uy tín của đất nước.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!