Dịch bệnh mới bùng phát như thế nào?
Trong vài ngày cuối tháng 12/2019, ông Li Bin, 42 tuổi, cư dân thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc bất ngờ gặp một "cơn cảm lạnh", với các triệu chứng như mệt mỏi, sốt cao từ 39-40 độ C. Sau 4 ngày, ông tới bệnh viện và được chẩn đoán mắc một loại viêm phổi cấp do virus. Không đưa ra giải thích gì thêm, nhưng các bác sĩ đã quyết định cách ly người đàn ông này, cùng hàng chục người khác có những triệu chứng tương tự.
"Nó giống như là một cơn cảm lạnh vậy" – ông Li trả lời qua điện thoại với tờ New York Times. Những người khác trong gia đình ông Li cũng được theo dõi y tế, nhưng không phát hiện bị ốm bất thường.
Thành phố Vũ Hán, nơi đầu tiên bùng phát dịch viêm phổi lạ
Ông Li chính là một trong những bệnh nhân đầu tiên bị phát hiện mắc một loại bệnh viêm phổi lạ, được cơ quan y tế Vũ Hán xác nhận hôm 30/12. Tính đến hôm 8/1, 59 người tại Vũ Hán được ghi nhận nhiễm bệnh, trong đó 7 người trong tình trạng nguy hiểm. 163 người khác có tiếp xúc với người mắc bệnh cũng đang được theo dõi chặt chẽ.
Tại Đặc khu hành chính Hong Kong (Trung Quốc), 21 người cũng bị phát hiện mắc các triệu chứng tương tự sau khi trở về từ Vũ Hán, trong đó 7 người đã được xuất viện.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), dịch bệnh lạ có các triệu chứng chủ yếu là sốt, một số người nhiễm cảm thấy khó thở, và chụp X-quang ngực cho thấy dấu hiệu tổn thương ở cả 2 phổi.
Liệu đây có phải là dịch SARS quay trở lại?
Sự bí ẩn của căn bệnh mới này đã làm dấy lên những lo ngại trong cộng đồng mạng Trung Quốc rằng, dịch SARS đã quay trở lại. Cũng xuất phát từ Trung Quốc, với các triệu chứng tương tự bao gồm sốt, ho, nhức đầu dữ dội, chóng mặt, dịch bệnh này đã lây lan nhanh chóng ra toàn cầu trong giai đoạn 2002-2003, cướp đi sinh mạng của gần 800 người.
Tuy nhiên hôm 5/1, cơ quan y tế Vũ Hán đã loại trừ khả năng đây là SARS, hoặc các dịch bệnh hô hấp nghiêm trọng khác trong vài năm gần đây như MERS và cúm gia cầm. Cảnh sát cũng tuyên bố đang điều tra 8 người, do phát tán các tin đồn về dịch SARS trên mạng xã hội Weibo.
Trả lời CNN, giáo sư David Hui Shu-cheong, một chuyên gia về hô hấp từ Đại học Trung Hoa Hong Kong cho rằng "có khả năng rất cao dịch bệnh này xuất phát từ một chủng virus viêm phổi hoàn toàn mới".
Nguồn gốc của căn bệnh đến từ đâu?
Giới chức Vũ Hán hiện vẫn đang truy tìm nguồn gốc của dịch viêm phổi lạ. Cả 59 ca nhiễm bệnh được xác nhận, đều là những người làm việc hay từng tới chợ hải sản Hoa Nam tại thành phố này. Hiện khu chợ đã được đóng cửa từ hôm 1/1 để tẩy trùng và phục vụ điều tra nguyên nhân.
Khu chợ hải sản Hoa Nam đã được đóng cửa để phục vụ tẩy trùng và điều tra nguyên nhân dịch
Theo truyền thông địa phương, chợ Hoa Nam cũng bán nhiều động vật sống khác như gia cầm, thỏ và rắn, làm phát đi những lo ngại rằng dịch bệnh đã được truyền từ động vật sang người. Điều này cũng tương tự như với dịch SARS, khi chủng virus gây ra bệnh cũng đã được phát hiện ở cầy hương - thường được chế biến thành các món ăn ở miền Nam Trung Quốc. Virus MERS-CoV gây ra hội chứng MERS, cũng được cho là có nguồn gốc từ lạc đà một bướu.
Giới chức hiện vẫn khẳng định chưa có bằng chứng nào rằng virus gây dịch bệnh lạ có thể lây lan từ người sang người.
Liệu có khả năng dịch lạ có thể bùng phát trên quy mô lớn?
Dù giới chức đã phủ nhận khả năng đây là SARS, nhưng nguy cơ dịch bệnh lạ lan rộng trên quy mô lớn tại Trung Quốc vẫn chưa thể bị loại bỏ. Một lý do là bởi dịch bùng phát ngay trước dịp Tết Nguyên đán, giai đoạn mà hàng trăm triệu người Trung Quốc sẽ chen chúc tại các ga tàu, bến xe để trở về quê ăn Tết. Nhiều người dân nước này cũng đang lên kế hoạch đi du lịch nước ngoài trong dịp năm mới.
Nhiều người dân Hong Kong (Trung Quốc) lo lắng trước nguy cơ bùng phát dịch tương tự dịch SARS
Theo giáo sư Leo Poon, chuyên gia về virus và dịch SARS tại Đại học Hong Kong (Hong Kong. Trung Quốc), mức độ nghiêm trọng của dịch tùy thuộc khả năng virus liệu có lây lan từ người sang người hay không.
Ông Poon trả lời CNN: "Nếu dịch bệnh chỉ lây lan từ động vật sang người, và hiện tại khu chợ đã được đóng cửa và tẩy trùng, thì khả năng lây nhiễm cho số đông là khá thấp". Tuy nhiên, giáo sư Hui từ Đại học Trung Hoa Hong Kong cho rằng vẫn chưa thể loại trừ khả năng lây nhiễm từ người sang người, vấn đề là cần nghiên cứu kỹ hơn về mức độ độc hại của virus gây dịch lạ này.
Các quốc gia và vùng lãnh thổ đã có biện pháp nào để phòng tránh dịch?
Tại Đặc khu hành chính Hong Kong (Trung Quốc), Trưởng đặc khu Lâm Trịnh Nguyệt Nga tuyên bố chính quyền sẽ đưa ra các biện pháp khẩn cấp để ngăn ngừa nguy cơ bùng phát dịch bệnh nghiêm trọng, tương tự như dịch SARS hồi năm 2002. Các du khách từ Vũ Hán phải đi qua máy kiểm tra thân nhiệt, và những bác sĩ tại đặc khu này sẽ phải báo cáo nếu bệnh nhân có các biểu hiện bệnh viêm phổi.
Sân bay Quốc tế Hong Kong (Hong Kong, Trung Quốc) thiết lập hệ thống kiểm tra thân nhiệt đối với hành khách
Hiện người dân Hong Kong (Trung Quốc) đã bắt đầu đổ xô đi mua các thiết bị để phòng ngừa dịch. Chuỗi cửa hàng dược phẩm lớn Watsons ghi nhận, doanh thu về khẩu trang phòng dịch và nước rửa tay khử trùng kể từ đầu tuần này đã tăng vọt so với tuần trước. Nhiều cửa hàng bán lẻ cũng cho biết những mặt hàng này đã cháy hàng chỉ trong một buổi sáng.
Bộ Y tế Singapore cũng yêu cầu du khách từ Vũ Hán phải đi qua máy kiểm tra thân nhiệt và các bác sĩ đang tiến hành kiểm tra lại các trường hợp nghi ngờ bị viêm phổi sau khi trở về từ Vũ Hán trong thời gian gần đây.
Giới chức Hàn Quốc hiện đã thành lập một đội chuyên trách về kiểm dịch, đồng thời cảnh báo du khách đến Vũ Hán không được chạm vào động vật hoang dã, gia cầm hoặc ghé thăm các khu chợ địa phương.
Tại Việt Nam, để chủ động ngăn ngừa, phòng chống bệnh viêm phổi cấp chưa rõ nguyên nhân tại Trung Quốc, hiện Bộ Y tế đã chỉ đạo Sở Y tế các tỉnh, thành phố tăng cường việc giám sát chặt chẽ tình hình dịch bệnh tại cửa khẩu, lưu ý giám sát chặt chẽ bằng máy đo thân nhiệt từ xa và quan sát tình trạng sức khỏe tất cả các hành khách nhập cảnh trở về từ thành phố Vũ Hán; đồng thời yêu cầu các địa phương chủ động rà soát các trang thiết bị, vật tư, hóa chất, thuốc, bố trí nhân lực để sẵn sàng triển khai các biện pháp phòng chống theo các tình huống dịch bệnh.
Theo WHO, cơ quan này hiện đang phối hợp với giới chức y tế Trung quốc để điều tra nguyên nhân của các ca bệnh, bởi có rất nhiều nguy cơ tiềm ẩn gây ra tình trạng viêm phổi cấp.
WHO cũng cho rằng, hiện thông tin về nguy cơ của dịch viêm phổi lạ rất hạn chế, và cơ quan này không khuyến nghị biện pháp hạn chế nào về du lịch hoặc thương mại dựa trên tình hình hiện nay.
(Nguồn: Tổng hợp từ CNN, New York Times và BBC)
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!