Bí quyết nào giúp Hàn Quốc đánh bại COVID-19?

Vào tháng 5, khi một đợt dịch COVID-19 mới bùng phát tại các hộp đêm ở thủ đô Seoul của Hàn Quốc, giới chức Hàn Quốc đã nhanh chóng triển khai một "phi đội đặc nhiệm tinh nhuệ nhất" - bao gồm đội ngũ các nhà dịch tễ học ưu tú, các chuyên gia về cơ sở dữ liệu và kỹ thuật viên phòng thí nghiệm.

Một cuộc điều tra theo phong cách truyền thống, đòi hỏi "đổ nhiều mồ hôi công sức", đã phát hiện ra virus đã "nhảy" từ một người đến câu lạc bộ đêm sang một học sinh, rồi "nhảy tiếp" sang một tài xế taxi và sau đó lây sang một nhân viên làm việc trong nhà kho với 4.000 người khác.

Chỉ riêng số lượng đồng nghiệp, thành viên gia đình, và những ai tiếp xúc với người nhân viên bị nhiễm đã lên đến con số 9 nghìn người. Tất cả những người này đều được đưa đi kiểm tra.

Xét nghiệm COVID-19 tại bệnh viện St. Mary's tại tỉnh Gyeonggi, Hàn Quốc (Ảnh: AP)

2 tuần sau, sự bùng phát dịch ở kho hàng này gần như bị dập tắt. Số lượng ca bị lây nhiễm được kiểm soát ở mức 152 người. Và công lớn đều nhờ đội ngũ các chuyên gia đã phản ứng nhanh, kịp thời với tình huống dịch COVID-19.

Chính họ là "yếu tố sống còn" giúp Hàn Quốc từ một "ổ dịch" lớn thứ 2 thế giới, trở thành hình mẫu trong kiểm soát COVID-19 mà không cần phong tỏa. Trong khi ở cùng thời điểm đó, các thành phố khác như Los Angeles cho đến Melbourne hay Tokyo vẫn đang loay hoay trong công tác truy tìm dấu vết COVID-19.

Hàn Quốc là nơi tiên phong áp dụng chiến lược xét nghiệm COVID-19 trên diện rộng. Mặc dù kết quả về các trường hợp nhiễm mới COVID-19 ở đây chưa bao giờ giảm về 0, tuy nhiên, nó chỉ dao động từ 30 đến 60 ca nhiễm trong hai tháng, sau khi đạt đỉnh hơn 800 ca vào tháng 2 . So sánh với quận Los Angeles, số ca nhiễm COVID-19 ở thành phố này tăng thêm 2.014 người chỉ trong 1 ngày thứ Năm.

Không cần áp dụng các biện pháp đóng cửa như nhiều tỉnh tại Trung Quốc hay phong tỏa du lịch tại New Zealand để dập tắt virus lây lan, chiến lược của Hàn Quốc có phần "dễ chịu" hơn nhiều. Đó cũng là lý do vì sao mà kể từ khi dịch bùng phát, người dân ở Hàn Quốc vẫn "thoải mái" sử dụng phương tiện giao thông công cộng.

Điểm mấu chốt là Hàn Quốc tập trung giải quyết những điểm nóng COVID-19 nguy hiểm, sau đó vẫn cho phép người dân và doanh nghiệp sống và hoạt động như bình thường.

Ông Kwon Donghyok, Phó Giám đốc nghiên cứu khoa học tại Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hàn Quốc (CDC)

Ông Kwon Donghyok, Phó Giám đốc nghiên cứu khoa học tại Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hàn Quốc (CDC) cho biết: "Chúng tôi sẽ có mặt ngay khi thấy nguy cơ xảy ra bệnh truyền nhiễm trong cộng đồng. Và công việc chính của chúng tôi là tìm ra mối liên kết giữa các trường hợp bị nhiễm với mọi người xung quanh và ngăn chặn sự bùng phát".

Hàn Quốc hiện là quốc gia có tỷ lệ nhiễm COVID-19 không rõ nguồn gốc thấp nhất trên thế giới, khoảng 8% so với hơn 50% đối với các quốc gia khác mới bị bùng phát dịch thời gian gần đây.

Tính đến 27/07/2020, Hàn Quốc ghi nhận 14.175 ca nhiễm COVID-19, trong đó có 299 ca tử vong và 12.905 ca khỏi bệnh.

Thống kê số ca nhiễm COVID-19 tại Hàn Quốc (Nguồn: WHO)

Bài học cay đắng trong quá khứ

Hàn Quốc đã rút ra được một chiến lược thành công cho mình, từ bài học cay đắng trong quá khứ.

Năm 2015, hội chứng hô hấp Trung Đông (MERS) đã khiến 36 người thiệt mạng và tạo ra nỗi sợ hãi bao trùm nền kinh tế lớn thứ 4 châu Á. Ngay sau "cơn bão" MERS qua đi, Hàn Quốc đã xây dựng các bước truy dấu và phòng ngừa bệnh truyền nhiễm trong cộng đồng.

Thế nên, ngay sau khi phát hiện ổ dịch COVID-19 mới, liên quan giáo phái ở Seongnam, Hàn Quốc đã nhanh chóng áp dụng "công thức" được lập trình sẵn.

Điểm thú vị là CDC Hàn Quốc chỉ có khoảng 100 chuyên gia về dịch tễ học, tăng thêm 2 người so với đợt bùng phát MERS. Khi xảy ra một đợt bùng phát dịch lớn, đội phản ứng nhanh sẽ nhanh chóng được thiết lập, thường có khoảng sáu đến tám thành viên.

Các quan chức y tế thành phố sẽ chi đến xử lý những điểm bùng phát dịch nhỏ. Còn đội phản ứng nhanh của CDC chịu trách nhiệm những địa điểm có nguy cơ lây nhiễm cao hơn.

"Điểm mạnh trong việc xử lý đại dịch COVID-19 của Hàn Quốc là khả năng điều tra dịch tễ học kỹ lưỡng trên mọi bệnh nhân" - ông Jung Ki-suck, Cựu Giám đốc CDC, Hàn Quốc và hiện là giáo sư tại Đại học Y Hallym - cho biết "Việc điều tra dịch tễ học là nhân tố chủ chốt giúp chúng ta có thể khoanh vùng quy mô dịch và thậm chí ngăn chặn các trường hợp mới xảy ra".

Nhân viên y tế khử trùng tại ổ dịch ở khu Itaewon. (Nguồn: AFP)

Chiến lược điều tra toàn diện và tỉ mỉ đó đã được đền đáp khi các chuyên gia dịch tễ có thể theo dõi sự bùng phát tại kho hàng, sau khi phát hiện ổ dịch tại các hộp đêm ở khu phố

CDC phát hiện ra rằng một vị khách đến hộp đêm làm nghề gia sư tại nhà. Người này đã truyền virus cho một trong những học sinh của mình. Người học sinh này, tất nhiên không hề hay biết về sự lây nhiễm, đã sử dụng phòng karaoke thuê theo giờ và truyền virus cho tài xế taxi đang hát ở phòng bên cạnh.

Vị tài xế này có nghề tay trái là nhiếp ảnh gia, sau đó đã tới chụp ảnh tại một bữa tiệc sinh nhật, được tổ chức trong một nhà hàng cùng khu vực với kho hàng kể trên.

Thông qua các hình ảnh quay lại từ camera giám sát và thông tin thu thập từ điện thoại di động, các nhà điều tra đã liên lạc với tất cả những người đã có mặt tại nhà hàng vào khoảng thời gian của bữa tiệc sinh nhật. Trong số những người bị nhiễm bệnh tại nhà hàng có một người phụ nữ đã làm việc một ngày tại nhà kho.

Phương pháp theo dõi lộ trình đi lại của bệnh nhân COVID-19

Trong số các biện pháp kiểm soát dịch hiệu quả, còn có phương pháp theo dõi lộ trình đi lại của người mang siêu vi dịch COVID-19 qua ứng dụng định vị trên điện thoại di động

Một người dân nhập mã QR Code trước khi vào thư viện tại Daejeon, Hàn Quốc. (Nguồn: Bloomberg)

Phóng viên Đài phát thanh Quốc tế Pháp RFI cho hay: "Tại Hàn Quốc, nhất cử nhất động của những người bị lây nhiễm COVID-19 đều được theo dõi từng giây từng phút. Thông tin họ đã đến quán ăn nào, cửa hiệu nào, theo lộ trình xe bus nào, vào giờ nào... đều được ghi lại và chuyển đến điện thoại thông minh của cư dân tại khu phố mà bệnh nhân đi tới. Sau vài lần trật nhịp, biện pháp này được cải tiến để bệnh nhân không bị tiết lộ danh tính".

"Những ai vô tình tiếp xúc hoặc đứng gần với người bệnh sẽ được báo động tức khắc và có thể xin xét nghiệm ngay lập tức và tự cách ly nếu cần. Các ổ dịch bị dập tắt trước khi bùng lên. Chiến lược này không gặp nhiều chống đối tại Hàn Quốc. Đại đa số dân chúng rất xem trọng quyền tự do cá nhân nhưng họ biết tình hình rất nghiêm trọng. Cho đến nay, Hàn Quốc không áp dụng biện pháp phong toả đi lại".

Chiến thuật kiểm soát dịch này mặc dù đã thành công tại Hàn Quốc, với dân số khoảng 51 triệu người, tuy nhiên, những quốc gia đông dân số hơn như Ấn Độ sẽ khó mà nhân rộng. Ngoài ra, việc truy vết bệnh nhân COVID-19 yêu cầu phải xem hàng trăm giờ hình ảnh từ camera giám sát, kiểm tra thông tin trên điện thoại di động và rà soát cả thông tin thẻ ngân hàng nữa. 

Tuy nhiên, những biện pháp điều tra toàn diện này là điều "không thể tưởng tượng" được ở các nước phương Tây, nơi người dân yêu cầu Chính phủ tôn trọng quyền riêng tư của họ hơn thay vì lợi ích cộng đồng.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!