Trước đó, ông Ueda không có tên trong danh sách ba ứng viên, nhiều giả thiết cho rằng Phó Thống đốc đương nhiệm sẽ lên nắm vị trí này. Tuy nhiên, khi lựa chọn này được công bố, nhiều người lại kỳ vọng việc ông Ueda làm Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản có thể sẽ là cơ hội để Nhật Bản kết thúc chính sách nới lỏng tiền tệ đã duy trì suốt gần 30 năm qua.
Ông Ueda Kazuo sẽ đảo ngược chính sách tiền tệ của nền kinh tế thứ ba thế giới?
Ông Ueda Kazuo, 71 tuổi, đã từng giữ chức Ủy viên Hội đồng Chính sách Ngân hàng Trung ương Nhật Bản từ năm 1998 đến 2005. Giáo sư Ueda cũng từng là Trưởng khoa Kinh tế tại Đại học Tokyo. Ông hiện là Ủy viên hội đồng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Tiền tệ, thuộc nhóm chuyên gia cố vấn của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản.
Ông Ueda Kazuo được cho là một trong những người rất có tiếng nói trong vấn đề chính sách tiền tệ quốc gia. Nền tảng xuất thân trong lĩnh vực học thuật khiến ông được coi là một người trung lập có thể đánh giá một cách hợp lý cách định hình lại chính sách. Ông Ueda từng đưa ra những bình luận cho thấy những sai sót tiềm ẩn của chính sách kiểm soát đường cong lãi suất được áp dụng dưới thời ông Kuroda.
Kiểm soát đường cong lãi suất là chiến lược mua trái phiếu chính phủ để kiểm soát lãi suất dài hạn. Chính sách này kết hợp lãi suất ngắn hạn âm và giới hạn lãi suất trái phiếu 0,5%.
Trong thời kỳ hầu hết các ngân hàng trung ương khác đều tăng lãi suất, việc Nhật Bản kiên trì thả nổi chính sách tiền tệ và duy trì lãi suất cực thấp đã khiến Ngân hàng Trung ương nước này phải chịu nhiều áp lực. Đặc biệt, khi tỷ lệ lạm phát của Tokyo vẫn duy trì trên mức mục tiêu 2%.
Quá trình chuyển đổi lãnh đạo có thể đánh dấu một sự kết thúc lịch sử đối với cuộc thử nghiệm tiền tệ kéo dài hàng thập kỷ của ông Kuroda, đưa Nhật Bản tiến gần hơn với những nền kinh tế lớn khác và hướng tới mức lãi suất cao hơn. Tuy nhiên nhiều nhà phân tích cho rằng, ông Ueda có thể sẽ không vội vàng thực hiện những thay đổi.
Ông Ueda Kazuo - Ứng viên Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản cho rằng: "Các chính sách tiền tệ phải được thực hiện dựa trên tình trạng hiện tại và đặc biệt là triển vọng của nền kinh tế. Từ góc độ đó, tôi nghĩ rằng chính sách hiện tại của Ngân hàng Trung ương Nhật Bản là phù hợp, nới lỏng tiền tệ phải song hành với tình trạng thực tế".
Theo dự kiến, trong những ngày sắp tới, các ứng viên Thống đốc và Phó Thống đốc sẽ phải tham gia các phiên điều trần trước Hạ viện và Thượng viện Nhật Bản. Họ sẽ chính thức được bổ nhiệm sau khi được cả hai viện của Quốc hội Nhật Bản phê chuẩn. Nếu được thông qua, tin tức chính thức về việc bổ nhiệm những người đứng đầu Ngân hàng Trung ương Nhật Bản sẽ được đưa ra sớm nhất vào ngày 24/2.
Lựa chọn bất ngờ của Thủ tướng Nhật Bản
Ông Ueda Kazuo, một nhà nghiên cứu học thuật đã chính thức được Chính phủ Nhật Bản đề cử vào vị trí Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ), đây là quyết định khá bất ngờ vì trước đây thường vị trí thống đốc là những chuyên gia trong Bộ Tài chính hoặc trong Ngân hàng Trung ương Nhật Bản.
Theo Thủ tướng Kishida, ông Ueda Kazuo là chuyên gia kinh tế có trình độ cao về cả lý luận và thực tiễn trong lĩnh vực tài chính, là ứng cử viên phù hợp nhất hiện nay. Thống đốc mới nên là người có mối liên lạc và sự phối hợp tốt hơn với chính phủ trong điều hành chính sách tiền tệ, để đạt được mục tiêu lạm phát ổn định và tạo ra một chu kỳ tăng trưởng mới cho kinh tế Nhật Bản. Hơn nữa, ông Ueda nắm quyền được cho là sẽ giúp BOJ dễ chuyển mình khỏi chính sách nới lỏng tiền lệ hơn là lựa chọn như ông Amamiya, người đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng các chính sách của Thống đốc Kuroda.
Những thách thức của tân Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản
Trong bối cảnh các ngân hàng lớn trên thế giới đều đang thắt chặt tiền tệ thì Nhật Bản vẫn đang đi ngược lại xu hướng này, chính sách tiền tệ của Nhật Bản đã gây ra các tác động tiêu cực như lạm phát tăng cao hay thâm hụt thương mại.
Nhật Bản đã có 18 tháng liên tiếp thâm hụt thương mại, trong đó, riêng tháng 1 năm nay đạt cao nhất là 26,07 tỷ USD. Do đó, vấn đề quan tâm nhất của những nhà đầu tư và doanh nghiệp tại Nhật Bản là liệu Thống đốc mới có thay đổi chính sách nới lỏng tiền tệ quy mô lớn hiện nay để đối phó với các thách thức về lạm phát và thâm hụt thương mại hay không.
Theo các chuyên gia kinh tế, việc thay đổi chính sách tiền tệ cũng không phụ thuộc vào việc có thống đốc mới, mà quan trọng là đây có phải là thời điểm thích hợp để Nhật Bản điều chỉnh chính sách nới lỏng tiền tệ hay chưa. Chưa thể khẳng định liệu trong nhiệm kỳ 5 năm sắp tới của mình, liệu ông Ueda Kazuo có đảo ngược chính sách nới lỏng tiền tệ của Nhật Bản không, nhưng trước mắt, ông Ueda khẳng định vẫn sẽ duy trì chính sách này vì đây là chính sách quan trọng để tạo ra động lực cho tăng trưởng kinh tế.
Nếu được lưỡng viện Quốc hội chấp thuận thì ông Ueda sẽ chính thức trở thành Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nhật Bản từ ngày 9/4. Nhiệm vụ trong nhiệm kỳ 5 năm sắp tới của ông được đánh giá là đầy thách thức khi phải vạch ra lộ trình mới cho ngân hàng trung ương trong bối cảnh Cục dự trữ liên bang Mỹ và nhiều ngân hàng trung ương lớn khác trên thế giới đều tăng lãi suất để chống lạm phát.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!