Thủ đô Valletta của Malta, một quốc gia EU cung cấp chương trình hộ chiếu vàng (Nguồn: SCMP)
Trong nhiều năm, giới nhà giàu Trung Quốc đầu tư vào Cộng hòa Síp và Malta để đổi lấy tấm hộ chiếu của Liên minh châu Âu EU, hay còn được gọi là thị thực vàng. Tuy nhiên, Brussels lại đang tuyên bố muốn chấm dứt chương trình này.
Làn sóng kêu gọi "khai tử" thị thực vàng đến từ cơ quan điều hành EU, khi Chủ tịch EC Ursula von der Leyen bày tỏ quan điểm của mình trong một bài phát biểu hồi đầu tháng, rằng "giá trị của châu Âu không phải để bán".
"Tôi sẽ tiếp tục bảo vệ pháp quyền và sự toàn vẹn của các thể chế châu Âu, bao gồm tính ưu việt của luật pháp châu Âu, tự do báo chí, tính độc lập của cơ quan tư pháp và hoạt động buôn bán hộ chiếu vàng" - Bà Ursula von der Leyen cho biết.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen (Nguồn: Reuters)
EU thậm chí còn xem xét khả năng đưa các quốc gia thành viên cấp thị thực ra tòa, gây áp lực chính trị lên các quốc gia nhằm mục đích khai tử.
Thị thực vàng, về cơ bản, trao cho người sở hữu những đặc quyền của một công dân EU: tự do đi lại giữa các quốc gia trong liên minh vì người có hộ chiếu Trung Quốc không được miễn thị thực khi nhập cảnh vào hầu hết các quốc gia.
Theo Tổ chức Minh bạch quốc tế (Transparency International), trong vòng 10 năm, từ năm 2008 đến năm 2018, EU đã đón hơn 6.000 công dân và gần 100.000 cư dân mới thông qua các chương trình thị thực vàng.
Hiện có 4 quốc gia EU cung cấp hộ chiếu và 12 quốc gia có dịch vụ mua bán quyền cư dân thông qua chương trình hộ chiếu vàng. Bulgaria, Cộng hoà Síp và Malta là ba quốc gia sở hữu cả hai chương trình nói trên, trong đó, hộ chiếu Cộng hoà Síp và Malta được các nhà đầu tư Trung Quốc ưa chuộng hơn cả.
Phát ngôn viên của Ủy ban châu Âu nói: "Do bản chất của quyền công dân EU, những chương trình này ảnh hưởng tới toàn bộ liên minh. Ủy ban châu Âu đang xem xét vấn đề tuân thủ luật EU và sẽ đưa ra quy trình xử lý vi phạm nếu thấy cần thiết. Ủy ban châu Âu thường bày tỏ lo ngại về chương trình thị thực vàng do những rủi ro liên quan tới an ninh quốc gia, rửa tiền, trốn thuế và tham nhũng".
Ông Didier Reynders, Uỷ viên cấp cao EU phụ trách về tư pháp, đã liên lạc với ba quốc gia thành viên để trực tiếp bàn về vấn đề này
Ông Didier Reynders, cao ủy phụ trách tư pháp của EU (Nguồn: SCMP)
EU đang chịu áp lực sau loạt bài điều tra của kênh Al Jazeera hồi tháng trước, khi phát hiện ra rằng hàng chục người có hộ chiếu vàng của Cộng hòa Síp từ năm 2017 đến 2019 thuộc diện "rủi ro cao". Điều tra của Al Jazeera còn liệt kê một số doanh nhân Trung Quốc có hộ chiếu vàng của Cộng hòa Síp thuộc Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc.
Tuy nhiên, "phớt lờ" tuyên bố mới này của EU, nhiều trang web Trung Quốc vẫn tiếp tục quảng bá hình thức đầu tư để đổi lấy quyền công dân Liên minh châu Âu.
Bà Crystal Tan, một giám đốc tại công ty Dịch vụ Tư vấn Di trú Cheuk Yuet ở Quảng Châu cho rằng: "EU là liên bang lỏng lẻo và Chủ tịch Ủy ban châu Âu không có tiếng nói thay cho chính phủ các nước thành viên".
Chương trình hộ chiếu vàng được cho là sẽ không thể chấm dứt bởi lượng doanh thu khổng lồ mà nó mang lại cho Cộng hòa Síp, Malta, Bồ Đào Nha và cả Tây Ban Nha.
Cộng hoà Síp yêu cầu đầu tư ít nhất 2,6 triệu USD để sở hữu một tấm hộ chiếu vàng mà không cần phải sống ở đó. Trong vòng 6 tháng, các nhà đầu tư sẽ có hộ chiếu EU, có quyền sống, làm việc tại 27 quốc gia thành viên, đồng thời được miễn thị thực khi nhập cảnh vào hơn 170 quốc gia.
Thủ đô Valletta của Malta, một quốc gia EU cung cấp chương trình hộ chiếu vàng (Nguồn: SCMP)
Tại Malta, nhà đầu tư có thể nhận hộ chiếu nước này nếu chi 650.000 euro cho quỹ phát triển quốc gia của chính phủ, đầu tư 150.000 euro vào cổ phiếu hoặc trái phiếu được chính phủ chấp nhận, mua bất động sản trị giá ít nhất 350.000 euro và cam kết sống ở đó ít nhất 5 năm.
Công dân không thuộc Liên minh châu Âu cũng có thể trở thành cư dân Bồ Đào Nha nếu họ bỏ ra ít nhất 500.000 euro mua bất động sản hoặc ít hơn nếu mua bất động sản ở các khu vực thưa dân hoặc tái phát triển.
EU không thể cấm các nước thành viên thực hiện các chương trình này, nhưng đang tìm cách để khiến việc cung cấp thị thực vàng trở nên bất hợp pháp, thậm chí có thể thông qua toà án.
Bà Tan cho rằng nếu các nước EU ngừng các chương trình này, các nhà đầu tư Trung Quốc vẫn sẽ có những lựa chọn khác, ví dụ như Saint Kitts và Mexico. Với giới nhà giàu Trung Quốc, miễn là hộ chiếu có thể giúp họ đi lại thuận tiện và chuyển của cải ra nước ngoài thì nhu cầu đối với thị thực vàng vẫn tồn tại.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!