Lối vào đường hầm chính được nhìn thấy tại Trại Century, một căn cứ nghiên cứu của Mỹ được xây dựng bên dưới bề mặt của một tảng băng ở Greenland, hoạt động từ năm 1960 đến năm 1967. (Ảnh: Robert M. Weiss)
Năm 1962, khi căng thẳng giữa Washington và Moscow đang leo thang, bác sĩ Robert Weiss, khi đó 26 tuổi, được quân đội Mỹ điều động đến một trạm nghiên cứu nằm sâu 8 mét dưới băng ở Greenland. Trạm này có tên Camp Century, được giới thiệu là một cơ sở nghiên cứu khoa học nhưng thực chất là một phần trong kế hoạch bí mật của Mỹ nhằm thiết lập các bệ phóng tên lửa ẩn dưới lớp băng ở Bắc Cực.
Bác sĩ Weiss đã phục vụ tại đây gần một năm mà không hề hay biết về sứ mệnh quân sự của trạm. Thông tin này chỉ được giải mật vào giữa thập niên 1990. Ông nhớ lại cuộc sống dưới băng với những dãy hầm được đào bằng máy móc hiện đại, nơi sinh hoạt tiện nghi, hệ thống lò phản ứng hạt nhân cung cấp điện và điều kiện sống không quá khắc nghiệt như ông từng lo sợ.
Trạm Camp Century được duy trì đến năm 1967 trước khi bị bỏ hoang do chi phí bảo trì quá lớn. Dù sứ mệnh quân sự không thành công, trạm đã trở thành một cơ sở nghiên cứu quan trọng, giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về khí hậu và lịch sử Trái Đất thông qua các mẫu băng được lấy từ lòng băng Bắc Cực.
Hiện nay, Camp Century đã nằm sâu khoảng 30 mét dưới bề mặt băng. Tuy nhiên, nếu biến đổi khí hậu làm tan chảy băng, các chất thải hạt nhân còn sót lại từ trạm có thể bị lộ ra, gây nguy cơ môi trường nghiêm trọng.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!