Bà Liz Truss vừa được đảng Bảo thủ cầm quyền tại Anh bầu làm Thủ tướng mới của nước này. Cựu Ngoại trưởng Liz Truss đã trở thành nữ Thủ tướng thứ ba trong lịch sử của Anh, bà nhận được hơn 81 nghìn phiếu ủng hộ từ các thành viên đảng Bảo thủ, chênh lệch khá lớn so với hơn 60 nghìn phiếu dành cho cựu Bộ trưởng Tài chính Rishi Sunak. Thủ tướng mới sẽ nhận nhiệm sở vào ngày 6/9, thay thế cho ông Boris Johnson đã từ chức cách đây 2 tháng. Bà Liz Truss lên nắm quyền hành pháp vào thời điểm tình hình kinh tế và xã hội của nước Anh đang rất khó khăn do lạm phát tăng vọt.
Bà Liz Truss trở thành Thủ tướng nước Anh sau một chiến dịch tranh cử kéo dài 6 tuần trong nội bộ đảng Bảo thủ. Theo thông lệ tại nước Anh, đảng nào nắm đa số tại Quốc hội thì Chủ tịch đảng đó sẽ là Thủ tướng. Vậy nên khi ông Boris Jonhson từ chức thủ tướng, thì việc chọn người kế nhiệm lại tùy thuộc việc 200.000 đảng viên Bảo thủ Anh bầu ai làm Chủ tịch đảng.
Sinh năm 1975, bà Liz Truss đã từng là bộ trưởng Môi trường, Tư pháp, Thương mại và Ngoại giao trong các chính phủ trước. Bà cam kết, nếu trở thành Thủ tướng, sẽ phục hồi nền kinh tế Anh vốn đang phải vật lộn với lạm phát trên 10% trước nguy cơ suy thoái. Bà cũng đã hứa hẹn giảm thuế và đóng băng giá năng lượng, nhằm giúp các hộ gia đình vượt qua cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt.
Về đối ngoại, bà Liz Truss ủng hộ tự do thương mại, gỡ bỏ các rào cản thuế quan. Về chính trị, bà có quan điểm cứng rắn đối với Nga và Trung Quốc. Bà cũng đã từng tuyên bố, nước Anh phải củng cố quan hệ với Mỹ và Australia hơn là với Liên minh châu Âu.
Ưu tiên thúc đẩy nền kinh tế
Nữ Thủ tướng mới của nước Anh từng phát biểu rằng, sẽ có một kế hoạch táo bạo để cắt giảm thuế, giải quyết khủng hoảng năng lượng, và nhìn chung ưu tiên sẽ là thúc đẩy nền kinh tế nước Anh.
Bà Liz Truss thường được báo chí Anh so sánh với "Bà đầm thép Margaret Thatcher", không chỉ do tính cách lạnh lùng cứng rắn và thẳng tính, mà còn do quan điểm ủng hộ thị trường tự do, bà Liz Truss trở thành Thủ tướng cũng vào thời điểm kinh tế thế giới bất ổn do giá nhiên liệu và chiến tranh, giống như bà Margaret Thatcher.
Tân Thủ tướng Anh là một chính trị gia chuyên nghiệp giàu kinh nghiệm, tham gia chính trường từ khi còn trẻ và đã nhiều lần làm bộ trưởng trong những lĩnh vực khác biệt. Ưu tiên của bà Liz là giảm giá năng lượng, giảm thuế, nhưng không tăng trợ cấp, một kế hoạch tham vọng nhưng bị phê phán là có thể làm gia tăng nợ công của nước Anh.
Phía châu Âu kỳ vọng gì khi bà Truss lên nắm quyền?
Châu Âu ít kỳ vọng bà Liz Truss là Thủ tướng cải thiện quan hệ giữa Vương quốc Anh và Liên minh châu Âu, căn cứ vào những hành động và tuyên bố trước đây của tân Thủ tướng Anh. Bà Liz Truss đã bỏ phiếu chống Brexit, nhưng rồi sau đó vài năm bà đã thay đổi quan điểm 180 độ.
Bà tuyên bố đặt quan hệ với Liên minh châu Âu thấp hơn so với với Mỹ và Australia. Có lẽ Liên minh châu Âu chỉ đánh giá cao tân Thủ tướng Anh trong quan điểm đối với Nga và Ukraine. Tân Thủ tướng Anh có kế hoạch tăng ngân sách quân sự của nước Anh, hỗ trợ Ukraine giữ vững toàn vẹn lãnh thổ. Bà Liz Truss còn tuyên bố lãnh đạo quốc gia đầu tiên mà bà sẽ gọi điện thoại trên cương vị Thủ tướng Anh, là Tổng thống Ukraine.
Dự kiến, chiều nay theo giờ Việt Nam bà Liz Truss sẽ có mặt tại điền trang Balmoral, Scotland, để tuyên thệ nhậm chức Thủ tướng trước Nữ hoàng Anh Elizabeth II. Vài giờ sau đó, nội các và đội ngũ lãnh đạo của tân Thủ tướng sẽ được công bố.
Theo giới phân tích, trọng trách của nữ Thủ tướng mới là rất nặng nề, khi nắm quyền vào thời điểm nước Anh đối mặt với với cuộc khủng hoảng giá cả sinh hoạt, bất ổn công nghiệp và suy thoái. Nghị sĩ kỳ cựu của đảng Bảo thủ David Davis mô tả: "Trong số các Thủ tướng thời hậu chiến, mức độ khó khăn của những thách thức mà bà Liz Truss đảm nhận có lẽ chỉ đứng sau thời bà Margaret Thatcher".
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!