Cụ thể, tỷ suất sinh ở Trung Quốc đại lục năm 2021 là 7,52 trẻ/1.000 người, giảm so với mức 8,52 trẻ/1.000 người của năm 2020. Đây là mức thấp nhất kể từ hoạt động thu thập dữ liệu được thực hiện vào năm 1978. Cả năm 2021, có 10 triệu 600 nghìn trẻ em được sinh ra ở Trung Quốc đại lục. Những con số đó cho thấy một cuộc khủng hoảng nhân khẩu học đang diễn ra tại Trung Quốc.
Từ năm 2016, Trung Quốc đã nới lỏng chính sách một con, theo đó cho phép các cặp vợ chồng có hai con. Đầu năm 2021, chính sách này được nới lỏng hơn nữa với việc cho phép các cặp vợ chồng có ba con. Thế nhưng, Trung Quốc vẫn đang chật vật tìm giải pháp tăng tỷ lệ sinh, khi thế hệ con một đã quen với mô hình này và không muốn có thêm con.
Vì sao ngày càng ít phụ nữ Trung Quốc muốn sinh con?
Sự ra đời của một đứa trẻ tại bệnh viện phụ sản Thượng Hải là một khoảnh khắc đặc biệt. Nhưng điều đó đang trở nên ít dần do ngày càng ít phụ nữ Trung Quốc muốn sinh con. Những nữ hộ sinh ở đây nói rằng đó là điều đáng buồn. "Tôi muốn nhìn thấy nhiều trẻ em hơn. Tôi luôn mong rằng những phụ nữ trẻ sẽ sinh nhiều con hơn, nhưng điều đó không xảy ra".
Chị Zhu Yuan Ting mới sinh con giải thích lý do chị sẽ chỉ sinh một đứa con duy nhất mặc dù chính phủ khuyến khích sinh hai đến ba con. "Ngày nay chính phủ khuyến khích chúng tôi sinh thêm con, tuy nhiên chúng tôi đã có quá nhiều áp lực trong công việc rồi. Việc nuôi dạy hai đứa trẻ sẽ phải chịu quá nhiều gánh nặng tài chính".
Ước tính một gia đình có thu nhập trung bình gần 200 triệu đồng/năm ở Thượng Hải phải dành 70% thu nhập để nuôi con nhỏ học tới trung học cơ sở. Giám đốc quỹ đầu tư Shen Shemin giải thích, nhiều phụ nữ lo ngại việc sinh con sẽ ảnh hưởng đến sự nghiệp của họ.
Mang thai là niềm hạnh phúc đối với phụ nữ nhưng ngày nay, đó là sự lựa chọn phải đánh đổi. Hiện tại, nhiều địa phương ở Trung Quốc đang đưa ra nhiều chính sách khuyến khích sinh thêm con như thêm 1 tháng nghỉ thai sản, thêm ngày nghỉ phép, trợ cấp nuôi con đến 3 tuổi. Thế nhưng, chi phí giáo dục, giá nhà đất tăng vọt cùng các chi phí khác đã góp phần hình thành quan điểm rằng một con là đủ. Nhiều cặp vợ chồng không muốn sinh thêm con ngay cả khi chính phủ cho phép.
Trung Quốc đang cảm nhận rõ sức ép dân số giảm với nhiều nguy cơ tiềm ẩn
Dự báo, dân số Trung Quốc trong ba thập niên kế tiếp sẽ giảm khoảng 32 triệu người. Cùng lúc này, Mỹ có thể bổ sung 50 triệu người vào năm 2050. Dân số giảm đồng nghĩa lực lượng lao động giảm. hiện nay, tại Trung Quốc có khoảng 894 triệu người trong độ tuổi 15-59, chiếm 63% dân số, giảm gần 7% so với cuộc điều tra dân số năm 2010. Cơ cấu dân số hiện nay sẽ là hạn chế đối với nhiều chủ trương và kế hoạch của Trung Quốc.
Một lực lượng lao động giảm sẽ ảnh hưởng lớn đến đến vị thế "công xưởng thế giới" và thị trường lớn nhất thế giới. Nếu đà này tiếp diễn, Ấn Độ sẽ vượt qua Trung Quốc trở thành quốc gia đông dân nhất thế giới vào khoảng năm 2027. Dân số già hóa không có nguồn lao động trẻ, cũng đồng nghĩa áp lực lên quỹ lương hưu.
Gần đây, khẩu hiệu được truyền thông Trung Quốc quảng bá mạnh nhắm trực tiếp vào các cặp vợ chồng, đó là hãy sinh con vì đất nước. Trung Quốc đang cố gắng một lần nữa tái định hình chuẩn mực xã hội về số con trong mỗi gia đình, để đảm bảo cho an toàn nhân khẩu học ở quốc gia đông dân nhất thế giới này.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!