Những phòng thí nghiệm điều chế ma túy đá rất hiện đại, cực kỳ nhiều thiết bị công nghệ tinh vi đã mọc lên tại một số quốc gia nơi thị trường buôn bán chất cấm bành trướng. Ví dụ như Mexico, trong hơn hai thập kỷ qua. Ma túy đã vì thế càng ngày càng rẻ hơn và càng có tác động chết người hơn. Những hóa chất được dùng để điều chế ra loại này cũng dễ tìm, dễ mua vì luật pháp Mexico quản lý chưa chặt việc mua bán các thành phần hóa học. Trong khi luật pháp ở Mỹ thì chặt chẽ hơn. Tuy nhiên, thành phẩm ma túy đá đã được tuồn sang Mỹ.
Trong năm 2020, năm COVID-19 hoành hành, tại Mỹ khoảng hơn 30 nghìn người đã tử vong vì loại chất gây nghiện này. Không chỉ ma túy đá, mà rất nhiều chất gây nghiện khác đang trở nên rất gần tầm tay của những ai muốn tìm và sử dụng chúng.
Báo cáo của Văn phòng Liên hợp quốc về phòng chống ma túy và tội phạm (UNODC) ghi nhận, hiện có hơn 296 triệu người sử dụng ma túy trên toàn cầu trong năm 2021, vượt qua dân số của cả đất nước Indonesia. Số người mắc chứng rối loạn do sử dụng ma túy cũng lên tới gần 40 triệu người. Nguyên nhân được cho là do sự phổ biến của ma túy tổng hợp với cái giá ngày càng rẻ. Vậy ma túy tổng hợp là gì?
Khác với các loại ma túy truyền thống như cocaine, heroine và cần sa đòi hỏi những vùng đất trồng cây rộng lớn và khí hậu thuận lợi, quá trình sản xuất tốn thời gian và chi phí cao. Trong khi đó, ma túy tổng hợp có thể sản xuất bằng hóa chất từ các phòng điều chế với chi phí thấp và tốc độ nhanh.
Thái Lan tiêu hủy khoảng 32 tấn ma túy các loại vào hôm 26/6/2023 nhân Ngày Quốc tế phòng, chống ma túy. Ảnh: Thai PBS
Báo cáo của Liên hợp quốc cho biết, "Fentanyl", một loại thuốc tổng hợp gây nghiện, mạnh hơn heroine từ 30-50 lần đang làm biến dạng thị trường. Ma túy tổng hợp được giới tội phạm coi là tương lai của hoạt động buôn bán ma túy. Một nguyên nhân khác đóng góp vào sự chuyển dịch từ ma túy truyền thống sang ma túy tổng hợp được UNODC chỉ ra là diễn biến mới ở Afghanistan. Afghanistan là quốc gia cung cấp đến 80% nhu cầu ma túy gốc thuốc phiện của thế giới, nhưng quy định mới của giới chức đã cấm trồng cây thuốc phiện ở quốc gia này nên hoạt động sản xuất ma túy truyền thống ở Afghanistan đang chuyển dịch mạnh sang ma túy tổng hợp.
Giới chức tiêu hủy lượng ma túy lớn
Báo cáo mới nhất của Liên hợp quốc cũng chỉ ra, khu vực Đông Nam Á là một trong những điểm nóng của vận chuyển ma túy toàn cầu. Trang Channel News Asia cũng đánh giá đây là ngành buôn lậu mang lại nhiều lợi nhuận nhất. Mới đây, giới chức đã truy bắt một lượng lớn ma túy ở Lào và Thái Lan có nguồn gốc từ các phòng thí nghiệm bất hợp pháp quy mô lớn do các băng đảng tội phạm điều hành trong các khu rừng núi xa xôi tại Myanmar và đang được vận chuyển đến thủ đô Bangkok của Thái Lan, nhưng cũng đi qua Đông Nam Á và các thị trường xa hơn nhưng béo bở bao gồm Nhật Bản, Hàn Quốc, New Zealand và Australia. Cuộc chiến chống ma túy càng ngày càng trở nên phức tạp hơn vì những mánh lới luồn lách của các đường dây và vì chúng không dừng lại ở riêng châu lục nào.
Đối phó với nguy cơ từ ma túy, giới chức nhiều nước đang tăng cường các nỗ lực truy quét. Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Thái Lan ngày 26/6 đã tiêu hủy số ma túy trị giá 600 triệu USD, bao gồm hàng tấn Amphetamine, heroine và cocaine. Myanmar cũng đã tiêu hủy một lượng ma túy trị giá hơn 400 triệu USD.
Trong khi đó, kể từ năm 2022, cơ quan Hải quan Trung Quốc đã điều tra hơn 1.000 vụ án hình sự liên quan đến buôn bán ma túy và thu giữ được 5,3 tấn ma túy. Giới chức Trung Quốc cam kết trấn áp mạnh tội phạm buôn bán ma túy thông qua việc triển khai nhiều chiến dịch đặc biệt nhằm kiên quyết duy trì ổn định xã hội, cũng như bảo vệ an toàn tính mạng và sức khỏe của người dân.
Campuchia tổ chức tiêu hủy lượng lớn ma túy, chất gây nghiện. Nguồn: khmertimeskh.com
Còn tại châu Âu, cảnh sát Bồ Đào Nha đã tiêu hủy 6 tấn ma túy, nhựa cần sa và các chất cấm khác trong ngày 26/6. Cảnh sát Bồ Đào Nha cảnh báo số tội phạm liên quan đến buôn bán ma túy cũng đang không ngừng gia tăng.
Cũng theo số liệu của Liên hợp quốc, tới 90% lượng ma túy đá thu giữ trên toàn cầu là từ hai khu vực Đông Nam Á và Bắc Mỹ. Trong suốt những năm đại dịch COVID-19, tình hình kinh tế khó khăn, tỷ lệ thất nghiệp cao khiến nhiều người dân tại Mỹ đã tìm đến các chất kích thích. Mới đây, giới chức Mỹ đã ghi nhận xuất hiện một loại chất gây nghiện mới tên là Xylazine mà người ta gọi loại này là "thuốc gây ma".
Thực tế Xylazine đã được một hãng dược của Đức điều chế từ năm 1962 và sử dụng như một loại thuốc có tác dụng an thần, hạ huyết áp và giảm đau. Tuy nhiên, do độc tính gây nghiện cao và nếu sử dụng dài ngày có thể gây teo cơ, tạo thành những vết loét nghiêm trọng trên cơ thể nên FDA Mỹ chỉ cấp phép dùng trong lĩnh vực thú y để cắt cơn kích động của động vật. Tuy nhiên, đây cũng chính là kẽ hở để Xylazine xâm nhập thị trường. Khi đại dịch COVID-19 bùng phát, nguồn cung các loại ma túy như heroine hay cocaine bị đứt gãy, cũng là lúc các băng nhóm tội phạm và con nghiện chuyển sang Xylazine và bắt đầu buôn bán, sử dụng nó như một loại ma túy.
Theo đánh giá của Cục quản lý ma túy Mỹ, Xylazine có thể mạnh hơn 50 lần so với heroine và mạnh hơn 100 lần so với morphine. Các loại thuốc giải độc ma túy phổ biến hiện nay cũng không phát huy tác dụng với Xylazine nên nó đang là nguyên nhân gây ra 1/3 số ca tử vong do sốc ma túy tại Mỹ.
Chính phủ Mỹ đánh giá mức độ nguy hiểm của loại ma túy này như thế nào?
Từ ngày 12/4 vừa qua, Chính phủ Mỹ bắt đầu xác định xylazine là "mối đe dọa mới của quốc gia". Lần đầu tiên trong lịch sử, nguy cơ từ một loại ma túy được Chính phủ Mỹ đặt ngang hàng với khủng bố sinh học, bệnh truyền nhiễm gây tử vong hay biến đổi khí hậu.
Sở dĩ Chính phủ Mỹ có quan điểm mạnh mẽ như vậy ngoài nguyên nhân do mức độ gây hại cho sức khỏe con người như đã nói ở trên, thì một nguyên nhân khác là vì loại ma túy này quá rẻ nên dễ dàng được sử dụng tràn lan. Một liều heroine có giá khoảng 5 USD, nhưng chỉ với 1 USD con nghiện đã có thể mua được 3 liều Xylazine, nên cứ 10 người nghiện thì có tới 8 người tìm mua Xylazine. Không những thế, đang phổ biến hơn tình trạng các băng nhóm tội phạm phối trộn Xylazine để kéo dài mức độ gây hưng phấn của các loại ma túy khác, đây cũng là lý do làm số ca sốc ma túy tại Mỹ ngày càng tăng.
Và nguyên nhân quan trọng nhất là do việc ngăn chặn loại ma túy mới này đang rất khó khăn. Tới ngày 28/2 vừa qua, khi FDA chính thức tuyên bố Xylazine là ma túy thì vấn đề đã trở nên quá muộn. Hàng trăm, thậm chí là hàng nghìn lò điều chế Xylazine đã mọc lên ở nhiều nơi trên đất Mỹ. Hiện nay, vẫn cần chờ đợi xem Chính phủ Mỹ sẽ có những giải pháp mạnh tay gì để ngăn chặn loại ma túy này, vì thông thường, sau tuyên bố của chính phủ về mối đe dọa quốc gia vào ngày 12/4, các cơ quan phòng chống ma túy Mỹ sẽ có 90 ngày để điều phối phản ứng cấp liên bang, các hành động thực tế sẽ được công bố vào giữa tháng 7 tới.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!