Một nhóm tù nhân quỳ gối trong một buổi cầu nguyện Hồi giáo vào sáng sớm tại nhà tù Guantanamo, ngày 28/10/2009. (Ảnh: Getty Images)
Theo phân tích của một trọng tài độc lập thuộc Liên hợp quốc.
Vào tháng 2, giám sát viên Liên hợp quốc Fionnuala Ni Aolain đã trở thành nhà điều tra nhân quyền đầu tiên được phép tiếp cận trại giam Vịnh Guantanamo trong lịch sử hai thập kỷ của nhà tù này. Mặc dù ca ngợi chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden vì đã cho phép điều tra tại nhà tù, bà Ni Aolain đã trình bày chi tiết một loạt "vấn đề nhân quyền" trong một báo cáo dài 23 trang, bao gồm cả việc "chính quyền không sẵn sàng đối mặt với hậu quả của việc tra tấn" được thực hiện tại Guantanamo.
Phát biểu tại một cuộc họp báo hôm 26/6 sau khi báo cáo được công bố, bà Ni Aolain nói rằng "sau hai thập kỷ, sự đau khổ của những người bị giam giữ là sâu sắc và điều này vẫn đang tiếp diễn". Bà nói thêm rằng "từng người bị giam giữ" đang phải chịu "những tác hại không ngừng do các hoạt động bức cung, tra tấn và giam giữ tùy tiện có hệ thống".
Trong lịch sử 21 năm của trại giam Vịnh Guantanamo, khoảng 780 người đàn ông đã bị giam giữ tại trại, được thành lập ngay sau vụ tấn công khủng bố vào ngày 11/9/2001 như một phần của cái gọi là "Chiến tranh hay Khủng bố" của Chính phủ Mỹ. Tổng thống Mỹ đương nhiệm Biden trước đây đã tuyên bố ý định đóng cửa nhà tù này, cũng như cựu Tổng thống Barack Obama.
Tuy nhiên, vào cuối năm 2021, chính quyền Mỹ đã lên kế hoạch mở rộng nhà tù với việc ra mắt một phòng xử án mới trị giá 4 triệu USD. Địa điểm này chủ yếu được sử dụng để giam giữ các chiến binh Hồi giáo và những đối tượng khủng bố bị Mỹ bắt giữ ở Afghanistan, Iraq và một số nơi khác.
Bà Ni Aolain cáo buộc, Chính phủ Mỹ đã không cung cấp các chương trình phục hồi chức năng cho những người bị giam giữ đang phải đối mặt với "các vấn đề khẩn cấp về sức khỏe thể chất và tinh thần", từ những khiếu nại y tế tương đối nhỏ đến thương tật vĩnh viễn và chấn thương sọ não. Bà cũng bày tỏ "mối quan ngại sâu sắc" rằng 19 trong số 30 tù nhân nam tại cơ sở này chưa bao giờ bị buộc tội, một số người đã bị giam giữ ở Mỹ trong 20 năm.
Trong số các khuyến nghị của mình sau khi xem xét, bà Ni Aolain nói rằng nhà tù Guantanamo nên được đóng cửa ngay lập tức.
Phản hồi báo cáo trên, Washington nói rằng tất cả các quốc gia thành viên Liên hợp quốc nên cởi mở với "sự giám sát của các nhà quan sát bên ngoài", nhưng bảo vệ (tuyên bố) các điều kiện tại trại giam Vịnh Guantanamo là "nhân đạo".
"Những người bị giam giữ sống chung và chuẩn bị bữa ăn cùng nhau; được chăm sóc y tế và tâm thần chuyên khoa; được tiếp cận đầy đủ với tư vấn pháp lý và liên lạc thường xuyên", theo một tuyên bố từ Đại sứ Mỹ tại Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc Michele Taylor.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!