Sắc lệnh từ Bộ Ngoại giao Mỹ vào ngày 24/1 cũng bao gồm những ngoại lệ đối với các chương trình thực phẩm khẩn cấp, nhưng không bao gồm các chương trình y tế mà người ủng hộ cho rằng cung cấp những dịch vụ thiết yếu, cứu sống tính mạng con người.
Trong một bản ghi nhớ đi kèm, tân Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Mỹ được xác nhận Marco Rubio đã chỉ đạo các quan chức cấp cao đảm bảo rằng ở mức độ tối đa được pháp luật cho phép, không có nghĩa vụ mới nào được đưa ra đối với những chương trình viện trợ nước ngoài.
Các tổ chức nhân đạo ngay lập tức bày tỏ sự lo ngại về chỉ thị này, bày tỏ lo ngại rằng nó có thể góp phần gây ra bất ổn toàn cầu và mất mát về tính mạng con người.
"Bằng cách đình chỉ viện trợ phát triển nước ngoài, chính quyền Trump đang đe dọa đến tính mạng và tương lai của các cộng đồng đang gặp khủng hoảng, đồng thời từ bỏ cách tiếp cận lưỡng đảng lâu nay của Mỹ đối với viện trợ nước ngoài. Đó là hỗ trợ mọi người dựa trên nhu cầu, bất kể tình hình chính trị" - bà Abby Maxman, người đứng đầu Oxfam America, cho biết trong một tuyên bố.
Lúa mì được chất lên xe tải Ethiopia và chuyển đến Somalia (Ảnh: WFP)
Việc đóng băng tạm thời này dự kiến sẽ kéo dài trong ít nhất 3 tháng. Trong 85 ngày đầu tiên, ông Rubio dự kiến sẽ đưa ra quyết định xem có nên tiếp tục, sửa đổi hay chấm dứt các chương trình việ trợ nước ngoài hay không - theo bản ghi nhớ.
Trong số các chương trình y tế dự kiến sẽ bị đóng băng tài trợ là Kế hoạch Cứu trợ AIDS khẩn cấp của Tổng thống Hoa Kỳ (PEPFAR). Được thành lập vào năm 2003 dưới thời chính quyền Tổng thống Mỹ George W Bush, PEPFAR đã nhận được sự ủng hộ rộng rãi của lưỡng đảng trong hai thập kỷ. Tài trợ của chương trình đã được gia hạn một năm đến tháng 3/2025.
Các chuyên gia ước tính rằng PEPFAR đã giúp cứu sống tới 25 triệu người kể từ khi chương trình này bắt đầu được triển khai.
Trong khi đó, viện trợ cho Israel và Ai Cập - hai trong số những quốc gia nhận được viện trợ quân sự lớn nhất của Mỹ - không bị ảnh hưởng bởi lệnh đóng băng. Bản ghi nhớ hôm 24/1 đã đề cập đặc biệt đến việc miễn trừ đối với nguồn tài trợ quân sự nước ngoài cho Israel và Ai Cập và các chi phí hành chính, bao gồm cả tiền lương, cần thiết để quản lý nguồn tài trợ quân sự nước ngoài.
Không có dấu hiệu nào cho thấy Ukraine sẽ được miễn trừ tương tự. Quốc gia này phần lớn dựa vào sự hỗ trợ vũ khí của Mỹ trong cuộc xung đột Nga - Ukraine được phát động vào tháng 2/2022.
Mỹ đã chi hơn 60 tỷ USD cho viện trợ nước ngoài vào năm 2023, nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác. Tuy nhiên, số tiền đó chỉ chiếm khoảng 1% chi tiêu của Chính phủ Hoa Kỳ. Sau bản ghi nhớ hôm 24/1, một số dự án viện trợ trên khắp thế giới đã nhận được lệnh ngừng công việc.
Ông Jeremy Konyndyk - cựu quan chức của Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) chia sẻ: "Điều này sẽ giết chết mọi người. Ý tôi là nếu thực hiện theo đúng như đã viết trong chỉ thị đó, rất nhiều người sẽ chết".
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!