Vùng châu thổ sông Nile là một tam giác xanh tươi và đông dân cư, trải dài ra biển phía Bắc Cairo và chiếm hơn 1/3 diện tích đất nông nghiệp của Ai Cập.
Ông Emad Attiah Ramadan đã bắt đầu trồng lúa trên mảnh đất rộng 12 mẫu Anh (5 ha) của mình ở ven thành phố Damietta của Ai Cập, bỏ trồng cây cà chua không còn phát triển tốt trên vùng đất ngày càng nhiễm mặn gần bờ biển Địa Trung Hải.
Gạo được bán với giá thấp hơn nhưng hệ thống tưới tiêu được sử dụng trong canh tác sẽ giúp làm sạch đất khỏi muối, cho phép cây trồng phát triển.
Ông Ramadan nói: "Nếu bạn không tưới nước trong vòng 10 ngày, bạn sẽ thấy muối trên bề mặt đất".
Cánh đồng khô cằn màu vàng bao quanh mảnh đất của ông Ramadan đã trở nên cằn cỗi do bị nhiễm mặn. Và ông Ramadan đã cố gắng sử dụng hóa chất nhưng không có tác dụng: "Cứ mỗi năm tình hình (nhiễm mặn) ngày càng tồi tệ hơn".
Các chuyên gia và nông dân ở Ai Cập cho biết, độ mặn gia tăng ở vùng đồng bằng sông Nile có nhiều nguyên nhân, bao gồm việc khai thác nước ngầm quá mức và sử dụng quá nhiều phân bón, thuốc trừ sâu.
Tuy nhiên, tình trạng này đang trở nên tồi tệ hơn do biến đổi khí hậu, vốn đã làm tăng mực nước biển và nhiệt độ ở Ai Cập, và là chủ đề của các cuộc đàm phán toàn cầu tại COP27 của Liên Hợp Quốc mà nước này tổ chức trong tuần này.
Hội nghị thượng đỉnh COP27 ở Sharm el-Sheikh bao gồm các kế hoạch giúp 4 tỷ người sống ở các khu vực dễ bị tổn thương chống lại tác động của tình trạng nóng lên toàn cầu, cùng với việc đặt ra các mục tiêu khó khăn hơn đối với ngăn chặn khí thải làm nóng hành tinh.
Wael El Sayed, một nông dân ở phía Đông của vùng đồng bằng gần thành phố Zagazig, cho biết, việc lên luống giúp tiết kiệm phân bón và nước, đồng thời tăng gấp đôi năng suất cho vụ lúa mì của ông.
Trong khi đó, những người khác phải vật lộn để xử lý và rửa đất trong khi họ thử nghiệm các loại cây trồng mới hoặc luân canh.
Khoảng một thập kỷ trước, cà chua, dưa chuột, dưa và dứa được trồng trên đất, nhưng bây giờ bông, củ cải đường và lúa có khả năng phục hồi cao hơn được trồng luân canh. Lượng mưa bất thường và thiếu nước ngọt để tưới tiêu đã khiến việc canh tác trở nên khó khăn hơn.
Ai Cập, với dân số 104 triệu người, phụ thuộc nhiều vào lương thực nhập khẩu và là nước nhập khẩu lúa mì lớn nhất thế giới. Sản xuất nông nghiệp của Ai Cập chủ yếu giới hạn ở Thung lũng sông Nile, nơi có thể bị khan hiếm nước và chính quyền địa phương phải vật lộn để ngăn người dân xây dựng nhà cửa trên đất canh tác.
Trên toàn cầu, Ai Cập là quốc gia dễ bị tổn thương thứ năm trước tác động của mực nước biển dâng cao, gây ra rủi ro về nông nghiệp và nước uống do ngập lụt, xói mòn và xâm nhập mặn, một báo cáo của Ngân hàng Thế giới công bố trong tháng 11 này cho biết.
Sản lượng cây lương thực ở Ai Cập dự kiến sẽ giảm hơn 10% vào năm 2050 do nhiệt độ cao hơn, căng thẳng về nguồn nước và độ mặn của nước tưới tăng, theo một bài báo xuất bản vào năm 2021 của Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế (IFPRI).
Mực nước biển đã tăng 3,2 mm mỗi năm kể từ năm 2012 ở Ai Cập, đe dọa gây ra lũ lụt và xói mòn bờ biển phía Bắc của vùng châu thổ sông Nile, đẩy nước mặn xâm nhập sâu hơn vào đất và nước ngầm mà nông dân sử dụng để tưới tiêu. Nhiệt độ nóng hơn làm tăng tốc độ bay hơi, tiếp tục cô đặc muối.
Trong 30 năm qua, nhiệt độ ở Ai Cập đã tăng 0,4oC trong mỗi thập kỷ, theo dữ liệu từ Đơn vị Nghiên cứu Khí hậu của Đại học East Anglia. Dữ liệu của Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) cho thấy, vùng Bắc Phi ấm lên 1,5oC vào giữa thế kỷ.
Các nhà khoa học cho biết, độ mặn thay đổi từ nơi này sang nơi khác và khó có thể đo lường chính xác tác động của biến đổi khí hậu.
Thực trạng này đã ảnh hưởng đến 15% diện tích đất canh tác tốt nhất của vùng đồng bằng sông Nile, theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO), và vùng nhiễm mặn tiếp tục mở rộng về phía Nam.
Một nghiên cứu được công bố vào năm 2021 trên tạp chí Sustainability đã tính toán rằng 60% diện tích 450 km2 ở phía Đông Bắc của vùng đồng bằng sông Nile sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực bởi lượng nước ngầm dâng cao.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!