Hai hãng dược Pfizer của Mỹ và đối tác BioNTech của Đức vừa công bố loại vaccine ngừa COVID-19 của họ được gọi là BNT162b2, đã được chứng minh là có hiệu quả 90% sau khi được thử nghiệm trên gần 44.000 người tham gia trong nghiên cứu giai đoạn III. Đây là một cột mốc quan trọng trong cuộc chiến chống lại dịch bệnh COVID-19, hiện đã lan rộng toàn cầu với hơn 50 triệu ca mắc, trong đó hơn 1,2 triệu ca tử vong.
Hai công ty cho biết cho đến nay họ không tìm thấy nguy cơ nghiêm trọng nào về tính an toàn của các thử nghiệm lâm sàng và dự kiến sẽ xin phép giới chức Mỹ trong tháng này để cấp phép sử dụng khẩn cấp đối với vaccine mới.
Chúng ta cần biết gì về vaccine tiềm năng của Pfizer?
Pfizer hy vọng sẽ sản xuất tới 50 triệu liều vắc xin vào năm 2020 và lên đến 1,3 tỷ liều vào năm 2021. Ảnh CNN
Giá cả
39 đô la Mỹ cho 2 liều. Vào tháng Bảy, Pfizer cho biết họ sẽ tính phí 19,50 đô la Mỹ cho mỗi liều. Mỗi người sẽ cần phải tiêm hai liều, cách nhau ba tuần.
Số liều có thể sản xuất
Pfizer cho biết họ hy vọng sẽ sản xuất khoảng 50 triệu liều vào cuối năm nay và 1,3 tỷ vào năm 2021 nếu được FDA chấp thuận. Với 2 liều cho mỗi lần tiêm, con số này tương đương với 25 triệu người được tiêm chủng.
Ông Tinglong Dai, phó giáo sư về Quản lý Hoạt động & Phân tích Kinh doanh tại Đại học Johns Hopkins, cho biết Mỹ có thể sẽ triển khai tiêm vaccine này cho người lớn trước.
Doanh thu tiềm năng cho Pfizer
Ít nhất 2 tỷ đô la Mỹ. Cả hai hãng dược Pfizer và BioNTech hiện có hợp đồng trị giá 1,95 tỷ USD với chính phủ Mỹ để cung cấp 100 triệu liều vaccine bắt đầu từ năm nay. Họ cũng đã đạt được các thỏa thuận cung cấp với Liên minh Châu Âu, Vương quốc Anh, Canada và Nhật Bản.
Thời điểm vaccine được chấp thuận
Đại diện hai hãng dược vẫn chưa biết khi nào vaccine sẽ được FDA chấp thuận. Tuy nhiên, hầu hết các chuyên gia tin rằng "nửa cuối năm 2021" là thời điểm vaccine sẽ đến tay hầu hết người Mỹ, ông Dai nói thêm.
Pfizer hy vọng sẽ được FDA cấp phép sử dụng khẩn cấp trên quy mô rộng với những người độ tuổi từ 16 đến 85.
Tại sao vaccine COVID-19 của Pfizer không thể có mặt tại cơ sở y tế địa phương sớm?
Vaccine được gọi là "ultra-cold" vì chúng cần được bảo quản ở mức nhiệt độ siêu lạnh. Ảnh Reuters
Để vaccine được phân phối đến các hiệu thuốc trên toàn nước Mỹ, Pfizer và BioNTech cần được FDA phê chuẩn cấp phép sử dụng khẩn cấp. Nhân viên y tế và những người sống trong viện dưỡng lão có thể sẽ đứng đầu danh sách được tiêm vaccine.
Nhưng các tiêu chuẩn bảo quản siêu lạnh là một trở ngại đối với cả những bệnh viện tiên tiến nhất ở Mỹ và có thể ảnh hưởng đến thời điểm cũng như địa điểm cung cấp vaccine ở các vùng nông thôn hoặc các nước nghèo, nơi nguồn lực y tế eo hẹp.
Vấn đề chính là vaccine cần phải được giữ ở nhiệt độ -70 độ C hoặc thấp hơn.
Ông Amesh Adalja, học giả cấp cao tại Trung tâm An ninh Y tế Đại học Johns Hopkins cho biết: "Chuỗi lưu trữ lạnh sẽ là một trong những vấn đề thách thức nhất của việc cung cấp vaccine này rộng rãi trên thị trường, bởi không phải bệnh viện nào ở thành phố lớn cũng đảm bảo có phòng lưu trữ vaccine với nhiệt độ cực thấp đó".
Thật vậy, một trong những bệnh viện uy tín nhất của Mỹ là Phòng khám Mayo (Mayo Clinic) ở Rochester, bang Minnesota, cho biết họ cũng không có khả năng trữ lạnh đó.
"Chúng tôi đang nói về một loại vaccine cần được bảo quản ở nhiệt độ -70 độ C hoặc -80 độ C. Đó là một vấn đề hậu cần to lớn không chỉ ở Mỹ mà cả ở các nước châu Âu cũng khó đáp ứng được", Tiến sĩ Gregory Poland, một nhà nghiên cứu virus học và vaccine của Mayo Clinic cho biết. "Chúng tôi là một trung tâm y tế lớn và chúng tôi không có sức chứa như thế này. Điều này tương tự với nhiều cơ sở y tế khác. Đây là một trở ngại về mặt hậu cần ".
Người phát ngôn của Pfizer, bà Kimberly Bencker cho biết công ty đang hợp tác chặt chẽ với chính phủ Mỹ và giới chức y tế để tìm cách vận chuyển vaccine từ các trung tâm phân phối của họ ở Mỹ, Đức và Bỉ trên toàn cầu.
Kế hoạch chi tiết bao gồm việc sử dụng đá khô để ướp lạnh trong quá trình vận chuyển các lọ vaccine bằng cả đường hàng không và giữ chúng ở nhiệt độ khuyến nghị trong tối đa 10 ngày.
Các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của tiểu bang và địa phương có trách nhiệm lưu trữ và sử dụng vaccine sau khi được phân phối.
Bà Bencker cho biết chúng có thể hiệu quả trong vòng 6 tháng nếu được giữ trong tủ đông nhiệt độ cực thấp hoặc chỉ trong 5 ngày nếu được giữ ở mức 2-8 độ C, mức nhiệt này tương ứng một loại tủ lạnh thường có sẵn tại các bệnh viện. Giám đốc điều hành BioNTech, ông Ugur Sahin nói với hãng tin Reuters rằng các nhà nghiên cứu đang phân tích xem liệu họ có thể kéo dài thời gian đó trong hai tuần hay không.
Vaccine của Moderna Inc dựa trên công nghệ tương tự thì không cần phải bảo quản ở nhiệt độ thấp như vậy. Các loại vaccine khác của Johnson & Johnson và Novavax Inc có thể được bảo quản ở mức nhiệt 2-8 độ C, nhiệt độ của tủ lạnh trữ thuốc thông thường.
Mặc dù còn nhiều khó khăn trong việc phân phối vaccine, nhưng Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus cũng như nhiều nhà lãnh đạo thế giới đều bày tỏ hy vọng vaccine của hai hãng Pfizer và BioNTech sẽ là điểm sáng cuối đường hầm trong cuộc chiến chống lại dịch COVID-19.
Làn gió mới thổi đi lớp sương mù của đợt dịch COVID-19 lần hai
Một liều của vaccine của Pfizer và BioNTech sẽ có 2 mũi tiêm. Ảnh Financial Times
Hãng dược Pfizer không cung cấp thêm bất kỳ chi tiết nào về những trường hợp đang thử nghiệm thuốc và cảnh báo khả năng miễn dịch ở những người tham gia thử nghiệm vaccine có thể sẽ thay đổi vào thời điểm thử nghiệm kết thúc.
Loại vaccine do Pfizer và BioNTech phối hợp nghiên cứu và sản xuất nằm trong số 10 ứng cử viên vaccine có thể được thử nghiệm giai đoạn cuối trên khắp thế giới - bốn trong số đó đã được nghiên cứu trên diện rộng ở Mỹ.
Pfizer không có kế hoạch dừng nghiên cứu của họ cho đến nào khi ghi nhận 164 trường hợp nhiễm virus trong số tất cả các tình nguyện viên, một con số theo tiêu chuẩn của Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) là đủ để cho biết vaccine đang hoạt động tốt như thế nào. Theo tiến sĩ Gruber, chưa có người tham gia nào rơi vào tình trạng mắc COVID-19 thể nặng.
FDA đã yêu cầu rằng các ứng cử viên vaccine của Mỹ phải được thử nghiệm lâm sàng trên ít nhất 30.000 người. Ngoài số lượng người lớn tuổi những nghiên cứu này cũng phải bao gồm đã thử nghiệm trên các nhóm có nguy cơ cao khác như nhóm người thiểu số và những người có vấn đề sức khỏe mãn tính.
Vì đại dịch vẫn đang hoành hành, các nhà sản xuất hy vọng sẽ xin phép các chính phủ trên thế giới để sử dụng khẩn cấp vaccine của họ trong khi tiếp tục thử nghiệm bổ sung. Điều này cho phép vaccine được đưa ra thị trường nhanh hơn bình thường nhưng cũng gây nên những rủi ro nhất định do thử nghiệm giai đoạn cuối chưa được hoàn tất.
Các cố vấn khoa học của FDA vào tháng trước cho biết họ có một chút lo lắng rằng việc cho phép sử dụng khẩn cấp vaccine ngừa COVID-19 có thể không chiếm được niềm tin tuyệt đối của người dân về mức độ an toàn và vì thế dẫn đến khó khăn trong việc tìm hiểu xem chúng thực sự hoạt động tốt như thế nào.
BioNTech giải thích về phương pháp phát triển vaccine phòng COVID-19
Vaccine hoạt động bằng cách huấn luyện cơ thể nhận ra một số protein đặc trưng, được gọi là "kháng nguyên" do virus hoặc vi khuẩn tạo ra. Sau khi cơ thể nhận ra protein đặc trưng này, hệ miễn dịch sẽ được sản sinh để tiêu diệt chúng. Ảnh CNN
Sau thông tin tích cực về một loại vaccine ngừa COVID-19 do công ty Pfizer của Mỹ và BioNTech của Đức phối hợp phát triển có mức độ hiệu quả lên tới hơn 90% trong giai đoạn 3 thử nghiệm trên người, nhà khoa học Drew Weissman đã chia sẻ về phương thức phát triển loại vaccine này.
Trong cuộc trò chuyện với hãng tin AFP, nhà miễn dịch học Weissman thuộc Đại học Pennsylvania và cũng là cố vấn của hãng dược BioNTech, nhấn mạnh mức độ hiệu quả của vaccine phòng COVID-19 được hai hãng dược trên công bố cao hơn đáng kể so với tỷ lệ 60%-70% mà giới chức y tế kỳ vọng và cũng cao hơn nhiều so với mức 50% mà hầu hết các loại vaccine phòng cúm đạt được.
Cả vaccine của Pfizer và vaccine đang được công ty công nghệ sinh học Moderna của Mỹ cùng Viện Y tế Quốc gia Mỹ phối hợp phát triển đều sử dụng các phân tử được gọi là "RNA thông tin" (mRNA) - một phương pháp chưa từng được chấp thuận trước đây. Theo ông Weissman, các vaccine hoạt động bằng cách huấn luyện cơ thể nhận ra một số protein đặc trưng, được gọi là "kháng nguyên", vốn được virus và vi khuẩn gây bệnh tạo ra, qua đó kích hoạt hệ thống miễn dịch phản ứng. Các vaccine truyền thống, như vaccine phòng sởi hoặc cúm, thực hiện quá trình này bằng cách đưa vào cơ thể con người một lượng nhỏ virus hoặc các dạng virus đã được làm suy yếu độc tính. Phương pháp này thường mất nhiều thời gian để phát triển để tối ưu hóa việc phòng bệnh. Ngược lại, loại vaccine thế hệ mới của Pfizer và BioNTech dựa trên phương pháp mRNA cung cấp các "chỉ dẫn di truyền" để tạo nên các kháng nguyên trực tiếp vào tế bào, từ đó biến cơ thể con người trở thành "một nhà máy sản xuất miễn dịch" một cách hiệu quả.
Nhà khoa học Weissman cho biết một điểm đặc biệt là các vaccine mRNA được đánh giá an toàn hơn so với vaccine truyền thống, vì loại trừ khả năng protein đột biến có thể khiến ai đó mắc bệnh. Một ưu điểm khác là tốc độ: các nhà khoa học có thể mất nhiều tháng để phát triển vaccine dựa trên các virus đã suy yếu được nuôi bên trong trứng gà hoặc các dòng tế bào thông thường. Với vaccine mRNA, điều cần thiết duy nhất là "trình tự" của kháng nguyên, có thể chỉ mất vài tuần để hình thành.
Tới nay, chưa có loại vaccine mRNA nào được chấp nhập sử dụng trên người, song chúng đã được sử dụng trên động vật. Các nhà phát triển bày tỏ lạc quan về tiềm năng của vaccine dựa trên kỹ thuật này.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!