Ít ai biết rằng ở một số trường trung học Mỹ, học sinh đồn đại về những người bạn học chuyên theo dõi điện thoại và lắng nghe những cuộc trò chuyện của bạn bè. Chúng kháo nhau về "những thứ kinh dị" mà những người bạn mình làm và đùa rằng chúng là gián điệp.
Nhưng đó thực ra lại không phải là những lời đồn sai sự thật nhiều lắm. Bởi những học sinh trung học đó quả thật có những ngày không đến lớp mà tới làm việc trong khu phức hợp của Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ (NSA) tại Fort Meade, bang Maryland.
Ở đó, chúng làm công việc "về mạng". Đó là cách chúng biến câu trả lời thành khó hiểu khi bị hỏi tuổi còn thiếu niên thì làm được gì ở NSA, cơ quan đứng đầu cộng đồng tình báo Mỹ chuyên về thu thập thông tin tình báo điện tử.
Cụ thể hơn, các học sinh này tiết lộ, với điều kiện được giấu tên, rằng chúng thực tập tại NSA, làm công việc dịch thuật ngôn ngữ và mạng. Lại là mạng!
Hơn 150 học sinh trung học, có những em đã 18 tuổi, vừa tốt nghiệp các trường trung học ở Mỹ, được tuyển chọn vào một chương trình được gọi là "vừa làm vừa học" tại NSA. Tại đây, các em được tiếp cận với một số thông tin thuộc hàng nhạy cảm nhất và những chương trình bí mật của nhà nước. Để được chọn, các em còn cần qua quy trình TS/SCI, thực chất là kiểm tra an ninh tối mật, ở mức càng cao càng tốt. Đây là một kỳ tích không hề nhỏ và là một trách nhiệm nặng nề đối với bất cứ ai, chưa kể đây là những thiếu niên thuộc thế hệ hầu như cái gì cũng chia sẻ.
"Trước khi vào làm ở đó, em không thực sự hiểu nhưng sau đó thì nhận ra mình có biết bao nhiêu là quyền truy cập bí mật," một em học sinh cho biết.
"Một cảm giác trách nhiệm"
"Có thể cảm thấy rất sợ", học sinh này nói thêm, "Bởi em biết được những gì đang diễn ra trong xã hội".
Cân bằng giữa trường học và công việc với một số em trong chương trình này là chuyện dễ dàng. Có em chỉ lên lớp buổi sáng, sau đó đi làm ở NSA vào buổi chiều. Bởi chúng nhận thấy rằng qua được quy trình kiểm tra an ninh tối mật vào được NSA chính là "chiếc chìa khóa vàng" mở ra tất cả các loại cửa trong tương lai.
"Chắc chắn có một cảm giác trách nhiệm đi kèm với công việc này" - một em học sinh khác cho biết. "Em nghĩ thật tuyệt là họ đã tin tưởng những học sinh trung học trẻ như chúng em. Rất nhiều người trong chúng em có thể bắt đầu sự nghiệp tương lai với bước đà này. Một cơ hội tuyệt vời!".
Banner quảng cáo tuyển dụng của NSA (Nguồn: NSA)
Các cơ quan tình báo khác của Mỹ, ví dụ như CIA, cũng có các chương trình tương tự. Họ biết rằng khi tuyển dụng những người trẻ tuổi thông minh, đầy động lực, có kiến thức STEM (Khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán) là họ đang cạnh tranh với sự hào nhoáng và túi tiền của Thung lũng Silicon. Vì vậy, họ nhắm mục tiêu vào người trẻ và cố gắng tạo sức hút bằng tính chất của công việc tình báo công nghệ, chứ không chỉ bằng tiền lương.
"Một khi các em ở đây, các em hiểu được mục đích của những gì đang làm hàng ngày và thấy rằng các em có thể làm những việc mà không thể làm ở bất cứ nơi nào khác", Courtney - một nhà tuyển dụng giấu họ của NSA - khẳng định.
"Chúng tôi muốn đưa các em vào đây, cuốn hút các em vào nhiệm vụ sớm để các em có thể có một sự nghiệp lâu dài ở đây. Tôi nghĩ rằng hiện nay có nhiều nỗ lực tập trung vào các chương trình cho học sinh hơn trước kia, cố gắng để có được chúng từ khi còn trẻ. Giữ chúng lại từ khi còn trẻ" - Courtney nói thêm.
Thung lũng Silicon "thì hay đấy" nhưng làm việc cho chính phủ cảm giác mãn nguyện hơn?
Trách nhiệm với đất nước là một trong những yếu tố chính để cuốn hút giới trẻ. Chẳng hạn như được tham gia vào một nhóm phát triển một sản phẩm mới và cho các quan chức dày dạn thử nghiệm nó.
Tiền ở Thung lũng Silicon "cũng thích đấy", một em học sinh nói. "Nhưng một trong những mục tiêu trong cuộc sống của em là có một công việc mang lại cảm giác mãn nguyện và em đã cảm thấy điều đó ở đây".
"Em biết rằng khi em tham gia vào công việc ở đây và em làm một cái gì đó là để giúp mọi người... Em đã coi đó như là một trong những mục tiêu của em kể từ khi 12-13 tuổi, nên em cảm thấy khá là hạnh phúc", em học sinh này nói thêm.
NSA sử dụng Internet, các mạng xã hội và hội chợ việc làm để tuyển dụng học sinh.
"Em biết rằng khi em tham gia vào công việc ở đây và em làm một cái gì đó là để giúp mọi người...", một học viên cho biết
"Phần lớn các học sinh chúng tôi muốn thuê từ trẻ là những em đang theo học các chương trình tập trung vào STEM..." - Courtney, nhà tuyển dụng giấu họ của NSA, cho hay. Các nhà tuyển dụng của NSA tìm kiếm các em đã có "rất nhiều kinh nghiệm, tham gia một số loại dự án nhất định, các câu lạc bộ phát triển robot".
Kiểu học sinh mà NSA đang tìm kiếm không ngừng thay đổi, "tùy thuộc vào những gì tình hình thế giới yêu cầu, những gì đất nước cần để phòng vệ".
Số học sinh trung học được NSA lựa chọn khi đã tham gia vào các chương trình làm việc của NSA sẽ tới làm ở đây vào mùa hè trong thời gian học đại học nhưng lại được trả lương quanh năm. Sau đó, khi tốt nghiệp đại học sẽ có việc làm toàn thời gian tại NSA.
"Lúc đầu em cảm thấy thật điên rồ, khi mới bước vào mà những người ở đây đã tin tưởng em rất nhiều", một học viên nói. "Và bây giờ điều khiến em hưng phấn nhất là em biết rằng em đang giúp mọi người và giúp giữ cho mọi người được an toàn, đảm bảo dữ liệu của họ an toàn và . Điều em đang làm là thực sự cần thiết".
Không phải là một việc làm thêm thường thấy vào mùa Hè
Các nhà hàng, cửa hàng bán lẻ và phòng khám của bác sĩ là nơi thiếu niên Mỹ tìm việc làm thêm vào mùa Hè. Nhưng các em đang làm cho NSA thường than phiền là chả "buôn dưa lê" được mấy với bạn bè về công việc của mình, thậm chí có khi còn phải cố mà im thin thít về những gì các em làm. Tuy nhiên, cũng có em thì được bạn bè cảm thông hơn.
"Em cảm thấy hơi bị lạc lõng khi chúng bạn kháo những câu chuyện về khách hàng của chúng. Nhưng họ cũng biết là em làm công việc của chính phủ nên tôn trọng những gì em có thể và không thể nói" - một học viên chia sẻ.
Ngay cả cha mẹ cũng bị bỏ rơi. Chuyện này ban đầu rất khó khăn cho một em học viên mà chính cha mẹ đã thúc đẩy em tham gia chương trình vừa học vừa làm của NSA, sau khi nhìn thấy những cơ hội mà cô con gái lớn vốn cũng là một thực tập viên NSA có được.
"Em về nhà và muốn kể cho bố mẹ là em đang làm cái này, cái kia nhưng sau một thời gian, em cũng quen với việc phải giữ im lặng".
Các quan chức NSA cho hay xác định đúng ai để tuyển dụng không phải là thách thức mà thách thức là giữ chân họ
Học sinh trung học ở Mỹ khi tốt nghiệp thường sẽ đi học đại học, hoặc ra nước ngoài và có nhiều ý tưởng mới trong đầu. Đó là một trong những lý do tại sao NSA phải nỗ lực để khiến những trải nghiệm ở cơ quan của họ là thú vị nhất đối với các thiếu niên. Các quan chức NSA cho hay xác định đúng ai để tuyển dụng không phải là thách thức mà thách thức là giữ chân họ.
"Chúng tôi cố gắng nhìn xa hơn về tương lai và cho các em trải nghiệm tốt ngay bây giờ để có thể khi các em học xong đại học, các em sẽ ở lại làm việc cho chúng tôi" - Courtney cho hay - "Khi các em ở đây, các em sẽ cảm nhận được ý nghĩa của những việc các em đang làm hàng ngày. Các em sẽ thấy rằng những việc này các em không thể làm ở bất cứ nơi nào khác".
Các em học sinh trung học đang làm cho NSA hiện nay đều có hướng học lên đại học. Các em không biết chính xác những gì sẽ muốn làm sau khi tốt nghiệp đại học nhưng tất cả đều muốn tiếp tục làm cho NSA ở nhiều mức độ khác nhau.
"Bắt những kẻ xấu. Em mong chờ làm được điều đó" - một học viên bày tỏ.
(Nguồn: defenseone.com, raytheon.com, NSA, medium.com, CNN)
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!