Các nông dân lớn tuổi tại Nhật Bản đang gặp nhiều khó khăn khi đối mặt với tình trạng nhiệt độ ngày càng khắc nghiệt, trong khi cố gắng duy trì năng suất mùa màng. Năm 2023, thời tiết cực kỳ nóng đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản lượng thu hoạch, dẫn đến tình trạng thiếu hụt gạo trên toàn quốc. Điều đáng chú ý là phần lớn lực lượng nông dân tại Nhật Bản hiện nay là những người cao tuổi, họ vẫn đang đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất lúa gạo.
Tại thành phố Okayama, nơi được mệnh danh là "Vùng đất của ánh nắng mặt trời", khí hậu thường ôn hòa, và những cánh đồng bậc thang cổ kính ở đây cũng thu hút nhiều du khách. Tuy nhiên, các nông dân tại Okayama chia sẻ rằng biến đổi khí hậu đã khiến họ phải bắt đầu thu hoạch sớm hơn hai tuần so với bình thường, trong điều kiện thời tiết nóng bức.
Ông Mitsumasa Sugimoto (77 tuổi, làng Kamimomi, Nhật Bản) kể: "Trời nóng quá. Mặc dù chúng tôi vẫn trồng lúa vào cùng thời điểm trong năm, nhưng lúa bây giờ phát triển quá nhanh".
Ông Joji Terasaka (65 tuổi, làng Kamimomi, Nhật Bản) cho biết: "Năm 2023, nhiệt độ cao bất thường đã hút cạn độ ẩm trong gạo. Hạt trở nên nhỏ và mỏng. Vì vậy, tôi lo năm 2024 cũng sẽ thế vì trời cũng nóng như vậy".
Người nông dân Nhật Bản. (Ảnh: AFP)
Nhà nghiên cứu Yuji Masutomi cho biết sự gia tăng nhiệt độ không chỉ ảnh hưởng đến chu kỳ sinh trưởng và năng suất của lúa mà còn tác động tiêu cực đến chất lượng hạt gạo. Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp Nhật Bản, vào năm 2023, ít nhất 1/5 các trang trại trồng lúa trên toàn quốc đã ghi nhận sự suy giảm chất lượng gạo do ảnh hưởng của nhiệt độ ngày càng tăng cao.
Ông Jui Masutomi (Viện Nghiên cứu Môi trường Quốc gia, Nhật Bản) cho biết: "Khi bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ, vẻ ngoài của hạt gạo không đẹp, và cũng được cho là có vị không ngon. Hạt gạo trở nên giòn, vì vậy chúng bị vỡ ra khi trải qua quá trình xay xát ở giai đoạn cuối. Điều này làm giảm lượng gạo đầu ra".
Theo Cơ quan Khí tượng Nhật Bản, nhiệt độ trung bình hàng năm tại quốc gia này đã tăng 1,24°C mỗi thế kỷ kể từ năm 1898. Vào năm 2023, Nhật Bản đã trải qua một vụ thu hoạch lúa kém trên toàn quốc do thời tiết nóng bất thường, dẫn đến tình trạng thiếu hụt gạo trên diện rộng trong mùa hè, khiến một số cửa hàng phải giới hạn mỗi khách hàng chỉ được mua một bao gạo.
Mặc dù vậy, nhiều nông dân lớn tuổi vẫn miễn cưỡng không muốn chuyển sang trồng các giống lúa có khả năng chịu nhiệt cao hơn. Đối với những nông dân cao tuổi tại làng Kamimomi, thách thức khi làm việc dưới điều kiện thời tiết khắc nghiệt càng trở nên nghiêm trọng hơn do họ đang phải đối mặt với sự lão hóa của chính mình. Theo Bộ Nông nghiệp Nhật Bản, độ tuổi trung bình của người lao động nông nghiệp chính ở nước này là 68,7 tuổi.
Bà Toshimi Kaiami (Dự án Kamimomi Tanada Terrace Momian, Nhật Bản) nói: "Chúng tôi không còn người kế tục việc trồng lúa nữa. Những khu vực có dân số già hóa thường được gọi là 'làng thưa dân', nhưng có vẻ như chúng ta đã vượt qua giai đoạn đó rồi, và đang tiến tới tuyệt chủng. Không chỉ ở đây, mà tất cả các vùng núi ở Nhật Bản dường như đều như vậy".
Các nhà bán lẻ gạo tại Nhật Bản dự báo rằng sản lượng gạo có khả năng tiếp tục giảm trong tương lai, khiến quốc gia này đối mặt với nguy cơ mất an ninh lương thực. Tình trạng thời tiết khắc nghiệt và sự suy giảm chất lượng lúa gạo đang tạo ra những thách thức lớn cho ngành nông nghiệp, đe dọa sự ổn định của nguồn cung lương thực trong nước.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!