Anh Sunil Kumar biết rằng phải chăm chỉ để đạt được ước mơ. Chàng trai 28 tuổi đến từ bang Haryana của Ấn Độ đã có hai tấm bằng – cử nhân và thạc sĩ – và đang học để có bằng thứ ba, tất cả đều nhằm tìm kiếm một công việc được trả lương cao tại một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất thế giới.
Anh thổ lộ: "Tôi học để có thể thành công trong cuộc sống. Khi làm việc chăm chỉ, ta sẽ có thể kiếm được việc".
Hiện tại, Kumar đã có một công việc, nhưng đó không phải là công việc thuộc ngành mà anh đã theo học – và hoàn toàn không phải là công việc mà anh mơ ước.
5 năm qua, anh làm công việc quét dọn tại một trường học trong làng. Đây là công việc toàn thời gian, còn việc làm thêm thu được ít tiền hơn là làm gia sư. Tổng cộng, anh kiếm được khoảng 85 đô la Mỹ (tức khoảng 2 triệu đồng) một tháng.
Anh thừa nhận số tiền không nhiều, đặc biệt là khi anh còn phải lo cho cha mẹ già và em gái, nhưng đó là tất cả những gì anh hiện có. Anh cho hay lý tưởng nhất là làm giáo viên và áp dụng được bằng cấp của mình. Trong khi thực tế hiện nay lại là: "Tôi phải lao động chân tay".
Hoàn cảnh của Kumar không phải là bất thường. Tình trạng khó khăn này cũng là hoàn cảnh của hàng triệu thanh niên Ấn Độ khác. Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên Ấn Độ đang tăng mạnh, một diễn biến có nguy cơ làm suy yếu nền kinh tế được coi là "con cưng mới nổi" của kinh tế thế giới vào đúng thời điểm kinh tế Ấn Độ được cho là sẽ thực sự cất cánh.
Vị thế mới của Ấn Độ với tư cách là quốc gia đông dân nhất thế giới đã thúc đẩy hy vọng về một động cơ mới trẻ trung cho nền kinh tế toàn cầu ngay khi dân số Trung Quốc bắt đầu giảm và già đi. Không giống như Trung Quốc, dân số trong độ tuổi lao động của Ấn Độ trẻ, đang phát triển và được dự đoán sẽ đạt một tỷ người trong thập kỷ tới – một nguồn lao động và tiêu dùng rộng lớn mà một quan chức chính quyền Mỹ đã gọi là "phép màu kinh tế".
Nhưng đối với những thanh niên Ấn Độ như Kumar, có một mặt trái của cái gọi là phép màu này: Quá ít việc làm và quá nhiều cạnh tranh.
Từ "kỳ tích" đến vỡ mộng
Trái ngược với Trung Quốc, nơi các nhà kinh tế lo ngại sẽ không có đủ người lao động để lo cho số lượng người già ngày càng tăng, ở Ấn Độ, mối lo ngại là không có đủ việc làm cho số lượng người lao động ngày càng tăng.
Trong khi những người dưới 25 tuổi chiếm hơn 40% dân số Ấn Độ, thì gần một nửa trong số họ – 45,8% – thất nghiệp tính đến tháng 12 năm 2022, theo Trung tâm Giám sát Kinh tế Ấn Độ (CMIE).
Một số nhà phân tích đã mô tả tình hình hiện nay như một "quả bom hẹn giờ", cảnh báo về khả năng xảy ra bất ổn xã hội trừ khi Ấn Độ có thể tạo ra nhiều việc làm hơn.
Kumar, giống như những người khác ở hoàn cảnh của anh, biết rất rõ cảm giác thất vọng có thể hình thành khi không có việc làm.
Anh tâm sự: "Tôi rất tức giận vì mình không có một công việc thành công mặc dù có trình độ và học vấn".
Tin buồn cho những người như Kumar và chính phủ Ấn Độ là các chuyên gia cảnh báo tình trạng hiện nay sẽ trở nên tồi tệ hơn khi dân số nước này tăng lên và cạnh tranh việc làm ngày càng gay gắt hơn.
Ông Kaushik Basu, giáo sư kinh tế tại Đại học Cornell (Mỹ) và là cựu cố vấn kinh tế trưởng của chính phủ Ấn Độ, đã mô tả tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên Ấn Độ là "cao một cách đáng kinh ngạc".
"Có sự cạnh tranh ở khắp mọi nơi"
Tất nhiên, không phải mọi thứ đều u ám và trên bờ suy sụp.
Các nhà kinh tế cho biết Ấn Độ có nhiều lựa chọn khác nhau để giải quyết các vấn đề nhân khẩu học này – trong số đó có giải pháp phát triển hướng sản xuất sử dụng nhiều lao động. Vào năm 2021, ở Ấn Độ, các ngành sử dụng nhiều lao động chỉ sử dụng chưa tới 15% tổng số việc làm, một con số tương đối thấp, theo Capital Economics.
Nhưng những điều chỉnh ở cấp độ vĩ mô như vậy sẽ không giúp được những người đang gặp khó khăn ngay bây giờ. Những học sinh trung học như Megha Kumari đang phải thực hiện các biện pháp khắc nghiệt hơn bao giờ hết để có được lợi thế trong cạnh tranh.
Kumari, 17 tuổi, đã rời quê hương Dumka, ở bang Jharkhand phía đông Ấn Độ, để theo học tại Học viện Vibrant ở Kota, một thành phố ở bang Rajasthan phía bắc – cách nhà hơn 1.300 km.
Học viện Vibrant là một trong số những trung tâm trên khắp Ấn Độ, nơi học sinh hy vọng đủ điều kiện vào các trường đại học hàng đầu đến học để bổ sung cho chương trình giảng dạy trung học thông thường bằng các khóa học luyện thi và các buổi dạy kèm.
Kumari coi đây là cơ hội tốt nhất để thực hiện ước mơ trở thành giáo sư, nhưng cô phải trả giá đắt về tài chính và đời sống cá nhân.
Ở một quốc gia mà mức lương trung bình cho những người làm việc toàn thời gian bình thường là khoảng 225 đô la Mỹ (tức hơn 5 triệu đồng) mỗi tháng, theo số liệu gần đây nhất của chính phủ Ấn Độ, học phí cho một năm tại học viện Vibrant dao động từ khoảng 145 đô la đến 1.872 đô la (tức hơn 3 triệu đồng đến hơn 44 triệu đồng).
Kumari cho biết cô rất nhớ nhà.
Cô tâm sự: "Môi trường thực sự rất cạnh tranh. Sống một mình, xa gia đình và trải qua tất cả những thứ căng thẳng là điều khó khăn đối với một học sinh".
Hoàn cảnh của cô cũng không có gì là bất thường ở Ấn Độ.
Anh Sarang Agrawal, 28 tuổi, đang chuẩn bị cho kỳ thi tuyển công chức Ấn Độ, cho biết: "Từ khi còn nhỏ, chúng tôi đã phải đối mặt với sự cạnh tranh. Ở Ấn Độ, kỳ thi nào cũng có cạnh tranh. Có sự cạnh tranh ở khắp mọi nơi".
Không đời sống xã hội, không đời sống tình cảm… và không kế hoạch B
Giống như Kumar và Kumari, Agrawal biết rõ cạnh tranh là như thế nào. Anh nằm trong số hơn 1 triệu người nộp đơn mỗi năm để thi vào một vị trí trong nền công vụ Ấn Độ.
Đây là một trong những công việc được săn đón nhiều nhất ở quốc gia này và với chưa đến 1% số người nộp đơn trúng tuyển, cả một ngành công nghiệp đã phát triển xung quanh việc giúp mọi người chạm tay vào thứ mà họ coi là "tấm vé vàng".
Ông Madhusudan là giám đốc nội dung và chiến lược tại Study IQ, một trung tâm luyện thi công chức, cho biết: "Khi dân số tăng lên, sự cạnh tranh cũng tăng lên, vì vậy cơ hội của mọi người giảm đi."
Ông cho hay giới trẻ Ấn Độ đang cảm thấy áp lực. "Có thể thấy mức độ căng thẳng rất cao trong học viên ngày nay. Học viên đến gặp tôi và nói: 'Thưa thầy, em không ngủ được'".
Có rất ít thời gian quý báu để những học viên này xoa dịu căng thẳng. "Không có đời sống xã hội, không có đời sống tình cảm," theo anh Agrawal, "nhưng ít nhất chúng tôi có một mục tiêu".
Tuy nhiên, trong thị trường có tính cạnh tranh cao nhất này, ngay cả những người năng động nhất cũng bị thử thách đến giới hạn của mình.
Agrawal đã 4 lần thi công chức mà không thành công. Việc anh tiếp tục theo đuổi ước mơ khiến gia đình anh phải trả giá đắt, khoảng 3.000 đô la Mỹ một năm (tức hơn 71 triệu đồng) khi tính cả học phí, và chi phí ăn ở.
"Gia đình tôi có thể mua 3-4 chiếc ô tô với số tiền chi cho tôi," Agrawal cho hay, cảm thấy mình không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tiếp tục cố gắng.
"Không có cách nào khác", anh nói.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!