Hạn hán kéo dài từ giữa năm 2023 và lượng mưa ít hơn bình thường đã khiến mực nước sông Amazon giảm nhanh chóng, cản trở việc điều hướng của các sà lan chở ngũ cốc để xuất khẩu và cắt đứt các cộng đồng phụ thuộc vào vận tải đường sông.
Cơ quan Địa chất Brazil (SGB) cảnh báo mực nước sông tiếp tục giảm kể từ tháng 6 năm nay và tất cả các con sông trong lưu vực sông Amazon dự kiến sẽ còn giảm xuống dưới mức lịch sử đã ghi nhận. Nhiều nơi mực nước hiện thấp hơn gần 1m so với năm 2023.
Tại nhiều khu vực ở Brazil, người dân không thể di chuyển trên hệ thống đường thủy thuộc lưu vực Amazon. Nước sông cạn và bẩn khiến cư dân sống ven sông phải phụ thuộc vào nguồn cung cấp nước uống bên ngoài.
Mực nước sông Amazon xuống thấp kỷ lục (Ảnh: AFP)
Ở nhiều nơi, các cộng đồng dân cư đang phải đối mặt với tình trạng cô lập do khả năng đi lại trên sông thấp trở nên khó khăn. Người dân không thể đi mua thực phẩm và mùa màng bị ảnh hưởng, cá chết hàng loạt khi các dòng suối khô cạn, gây tổn hại cho các cộng đồng ven sông sống bằng nghề đánh bắt cá.
Chính quyền nhiều địa phương buộc phải ban bố tình trạng khẩn cấp về môi trường và kêu gọi sự hỗ trợ của các tổ chức phi chính phủ cung cấp nước uống. Mặc dù khu vực Amazon đã phải đối mặt với ít nhất 3 đợt hạn hán dữ dội trong 20 năm qua nhưng quy mô của đợt hạn hán lần này chưa từng có tiền lệ và ảnh hưởng đến toàn bộ lưu vực sông Amazon.
Năm 2023, ảnh hưởng của hạn hán nghiêm trọng lan tràn khắp rừng Amazon đã khiến việc đi lại và giao thương dọc theo hệ thống sông Rio Negro, một nhánh phía Bắc của dòng sông Amazon, bị đình trệ, khiến Brazil buộc phải đóng cửa nhà máy thủy điện lớn thứ 4 đất nước.
Thảm họa hiện nay xảy ra sau những đợt hạn hán nghiêm trọng vào các năm 2005, 2010, 2015, 2016 và 2020. Mỗi đợt hạn hán - kết hợp với nạn phá rừng và nhiệt độ Trái đất ngày càng tăng, đã làm suy giảm khả năng phục hồi của Amazon và đẩy nó đến gần hơn tới điểm bùng phát mà tại đó rừng nhiệt đới có thể biến đổi vĩnh viễn thành thảo nguyên.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!