UAV tấn công vào một khu chợ gần Boulkessi, khu vực Mopti, Mali, ngày 18/11/2023 (Ảnh: AA)
Báo cáo của Drone Wars UK cho thấy hơn 943 thường dân đã thiệt mạng trong ít nhất 50 vụ tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) tại 6 quốc gia châu Phi từ tháng 11/2021 đến tháng 11/2024.
Báo cáo có tựa đề "Death on Delivery" tiết lộ rằng những cuộc không kích thường không phân biệt được thường dân hay chiến binh. Các chuyên gia nhận định rằng số người chết trong những cuộc tấn công UAV có thể chỉ là "phần nổi của tảng băng chìm" vì nhiều quốc gia đã tiến hành các chiến dịch tấn công bằng máy bay không người lái một cách bí mật.
UAV tấn công vào một khu chợ gần Boulkessi, khu vực Mopti, Mali, ngày 18/11/2023.
Máy bay không người lái nhanh chóng trở thành loại vũ khí được các chính phủ trên khắp "lục địa đen" lựa chọn, dẫn đến hậu quả lớn đối với dân thường ở các khu vực xung đột. Báo cáo nêu bật cách thức mà các quốc gia châu Phi mua máy bay không người lái có vũ trang - cụ thể là máy bay không người lái tầm trung sức bền cao (MALE) - với số lượng tăng mạnh trong những năm gần đây.
Kể từ năm 2022, ít nhất 10 quốc gia châu Phi đã sở hữu những vũ khí này. Và các chính phủ biện minh cho việc mua máy bay không người lái của họ là nhằm chống lại các cuộc nổi loạn và những mối đe dọa an ninh.
Tuy nhiên, thực tế trên thực địa ghi nhận thương vong hàng loạt cho dân thường, làm dấy lên lo ngại về vi phạm nhân quyền.
Biểu tình phản đối những vụ tấn công UAV ở vùng Amhara của Ethiopia, ngày 10/11/2024 ( Ảnh: Zuma Press / Alamy)
Tỉnh trạng gia tăng sử dụng máy bay không người lái cũng được thúc đẩy bởi những thay đổi địa chính trị, trong bối cảnh các chính phủ châu Phi tìm cách tự lực hơn về mặt quân sự và chuyển sang các nhà cung cấp mới sẵn sàng bán mà không có điều kiện nghiêm ngặt. Theo đó, việc mua máy bay không người lái đã trở thành biện pháp rẻ tiền để các quốc gia có được hỏa lực đáng kể. Máy bay không người lái có thêm lợi thế là không phải lo lắng về việc phi công hy sinh.
Mặc dù chủ yếu xem xét hậu quả của việc sử dụng máy bay không người lái ở châu Phi, nhưng báo cáo cũng đề cập đến các nhà cung cấp UAV chính thúc đẩy sự gia tăng này. Theo báo cáo, Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc và Iran đã nổi lên như những nhà xuất khẩu máy bay không người lái chiếm ưu thế và cung cấp một loạt hệ thống UAV cho các quốc gia châu Phi.
Báo cáo xác định 6 quốc gia - nơi việc sử dụng máy bay không người lái gây tác động chết người đặc biệt nghiêm trong - gồm Sudan, Somalia, Nigeria, Burkina Faso, Mali, Ethiopia.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!