Sông Tigris chảy qua thị trấn 12.000 năm tuổi Hasankeyf sắp bị nhấn chìm trong biển nước. (Ảnh: Getty Image)
Dự án thủy điện trên được Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ lên kế hoạch xây dựng và sử dụng trong 50 năm. Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đã ra hạn chót vào ngày 8/10 để di dời cộng đồng người định cư lâu đời nhất trên Trái đất để xả nước xây đập thủy điện Ilisu lớn thứ tư ở nước này.
Thị trấn cổ Hasankeyf nằm bên bờ sông Tigris trong vùng Lưỡng Hà, cái nôi của nền văn minh nhân loại với 199 khu dân cư, hàng trăm di tích lịch sử và tôn giáo. Khu vực được coi như một bảo tàng ngoài trời này sẽ bị chìm dưới nước bất chấp sự phản đối trong nhiều thập kỷ nay. Các nhà hoạt động lập luận rằng nhà máy điện và con đập sẽ được sử dụng trong 50 năm, nhưng tổn thất về văn hóa, lịch sử và môi trường là vĩnh cửu.
Ông Ridvan Ayhan, nhà hoạt động nhóm Sáng kiến cứu Hasankeyf, cho biết: "Đây không chỉ là câu chuyện của Hasankeyf mà là câu chuyện của cả nhân loại. Nếu đào xuống các tầng đất nơi đây, bạn sẽ thấy hết lớp văn hóa này đến lớp văn hóa khác. Thị trấn cổ này có trước tất cả nền văn minh trên thế giới và cần được bảo vệ".
Trong số những di tích như: cây cầu thế kỷ 12, lăng mộ hình trụ thế kỷ 15, hai thánh đường Hồi giáo và hàng trăm hang tự nhiên có từ thời kỳ đồ đá mới vẫn có người ở, chỉ có 8 di tích được giữ lại và được chuyển đi cách đó 3km (gồm ngọn tháp từ trường đại học lâu đời nhất thế giới, một nửa cổng vào thị trấn từ thời La Mã và một nhà tắm công cộng Thổ Nhĩ Kỳ từ khoảng năm 1400).
Tin tức về việc Hasankeyf sắp không còn đã khiến nửa triệu du khách đến thăm thị trấn vào năm 2018. Theo các nhà hoạt động, lợi ích của con đập không thể so với tiềm năng du lịch nếu thị trấn được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới. Tuy nhiên, Bộ Văn hóa Thổ Nhĩ Kỳ không nộp đơn lên UNESCO nên thị trấn này không được đưa vào danh sách xem xét. Vào những tuần cuối cùng trước khi cửa xả nước mở ra và nhấn chìm di tích 12.000 năm lịch sử, người dân cho biết vẫn sẽ tiếp tục lên tiếng và truyền đi thông điệp về lịch sử lâu đời của thị trấn dù mọi ngả đường dẫn vào đây đều sẽ bị chặn từ ngày 8/10.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!