Đây là con số thống kê đáng lo ngại mới nhất về sự suy giảm tỷ lệ sinh đã kéo dài hàng thập kỷ mà chính quyền Nhật Bản không thể đảo ngược mặc dù đã có nhiều nỗ lực.
Theo đó, trên toàn Nhật Bản có 799.728 ca sinh vào năm 2022, con số thấp nhất được ghi nhận và lần đầu tiên giảm xuống dưới mức 800.000 ca, theo số liệu thống kê do Bộ Y tế Nhật Bản công bố. Con số đó đã giảm gần một nửa trong 40 năm qua, khi Nhật Bản ghi nhận hơn 1,5 triệu ca sinh vào năm 1982.
Nhật Bản cũng báo cáo số người qua đời sau chiến tranh cao kỷ lục vào năm 2022 với hơn 1,58 triệu người.
Tỷ lệ tử vong đã vượt xa tỷ lệ sinh ở Nhật Bản trong hơn một thập kỷ qua, đặt ra một vấn đề ngày càng thu hút sự quan tâm đối với các nhà lãnh đạo của nền kinh tế lớn thứ ba thế giới. Giờ đây, họ phải đối mặt với tình trạng dân số già ngày càng "phình to", lực lượng lao động ngày càng bị thu hẹp và chi phí cho lương hưu và chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng khi nhóm dân số già tăng cao.
Dân số Nhật Bản đã liên tục giảm kể từ thời kỳ bùng nổ kinh tế vào những năm 1980 và đạt mức 125,5 triệu người vào năm 2021, theo số liệu gần đây nhất của Chính phủ nước này. Tỷ lệ sinh 1,3 thấp hơn nhiều so với tỷ lệ 2,1 cần thiết để duy trì dân số ổn định, trong trường hợp không có người nhập cư.
Nhật Bản cũng là nước có tuổi thọ trung bình cao nhất trên thế giới. Vào năm 2020, gần 1 trong 1.500 người ở Nhật Bản có tuổi thọ từ 100 tuổi trở lên.
Những xu hướng đáng lo ngại này đã khiến Thủ tướng Fumio Kishida cảnh báo vào tháng 1 rằng Nhật Bản "đang trên bờ vực không thể duy trì các chức năng xã hội".
Ông Fumio Kishida nói: "Khi nghĩ đến tính bền vững và tính toàn diện của nền kinh tế và xã hội quốc gia, chúng tôi đặt hỗ trợ nuôi dạy trẻ em là chính sách quan trọng nhất của mình", đồng thời cho biết thêm rằng Nhật Bản "đơn giản là không thể chờ đợi lâu hơn nữa" trong việc giải quyết vấn đề tỷ lệ sinh thấp.
Một cơ quan chính phủ mới sẽ được thành lập vào tháng 4 để tập trung giải quyết vấn đề này. Thủ tướng Kishida đã nói vào tháng 1 rằng ông muốn Chính phủ Nhật Bản tăng gấp đôi chi tiêu cho các chương trình liên quan đến trẻ em.
Tuy nhiên, chỉ riêng tiền có thể không giải quyết được vấn đề đa chiều này, trong đó các yếu tố xã hội khác nhau góp phần vào tỷ lệ sinh thấp. Chi phí sinh hoạt cao, không gian hạn chế và thiếu hỗ trợ chăm sóc trẻ em ở các thành phố của Nhật Bản khiến việc nuôi dạy con cái trở nên khó khăn, đồng nghĩa với việc ít cặp vợ chồng sinh con hơn. Các cặp vợ chồng thành thị cũng thường ở xa đại gia đình ở các vùng khác, những người có thể hỗ trợ họ.
Theo nghiên cứu từ tổ chức tài chính Jefferies, vào năm 2022, Nhật Bản được xếp hạng là một trong những nơi đắt đỏ nhất thế giới để nuôi dạy một đứa trẻ. Bên cạnh đó, nền kinh tế Nhật Bản đã bị đình trệ kể từ đầu những năm 1990, đồng nghĩa với việc mức lương thấp một cách đáng thất vọng và rất ít khả năng thăng tiến.
Thu nhập hộ gia đình thực tế trung bình hàng năm giảm từ 6,59 triệu Yen (50.600 USD) năm 1995 xuống còn 5,64 triệu Yen (43.300 USD) vào năm 2020, theo dữ liệu năm 2021 của Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản.
Thái độ đối với hôn nhân và lập gia đình cũng đã thay đổi trong những năm gần đây, với nhiều cặp đôi trì hoãn cả hai việc trong thời kỳ đại dịch, và những người trẻ tuổi ngày càng cảm thấy bi quan về tương lai.
Đó là một câu chuyện quen thuộc ở khắp khu vực Đông Á, nơi tỷ lệ sinh của Hàn Quốc, vốn đã thấp nhất thế giới, tiếp tục giảm vào năm 2022, bước lùi mới nhất đối với nỗ lực thúc đẩy dân số đang suy giảm của nước này. Trong khi đó, Trung Quốc đang tiến gần hơn đến việc chính thức mất danh hiệu quốc gia đông dân nhất thế giới vào tay Ấn Độ sau khi dân số nước này giảm lần đầu tiên vào năm 2022 kể từ những năm 1960.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!