Ngành xây dựng cũng luôn đổi mới công nghệ để tiết kiệm vật liệu xây dựng, thân thiện mới môi trường. Bởi việc xây ngôi nhà mới của bạn cũng đang bổ sung vào lượng khí thải carbon toàn cầu mà 42% là từ hoạt động xây dựng. Vậy sống trong thành phố tương lai thì các tòa nhà sẽ được xây dựng như thế nào và nếp sống của con người sẽ ra sao để bảo vệ môi trường và thiên nhiên?
Liên hợp quốc ước tính, thế giới dự kiến sẽ bổ sung thêm khoảng 241 tỷ m2 diện tích sàn mới vào nguồn cung xây dựng toàn cầu, tương đương với diện tích của một thành phố New York, Mỹ xuất hiện mới mỗi tháng và liên tục như vậy trong 40 năm tới. Như vậy, nguyên vật liệu sẽ ngày càng cạn kiệt và việc sản xuất thép, bê tông... phục vụ xây dựng ngày càng phát thải nhiều khí carbon. Do vậy tại Đức, các kiến trúc sư và nhà quy hoạch đô thị đang tìm những cách tiếp cận hoàn toàn mới để thay đổi những tòa kiến trúc cũ.
Hai tòa tháp bê tông thuộc sở hữu của VEB elektrokohle Lichtenberg - một nhà máy thuộc sở hữu nhà nước chuyên sản xuất than chì. Ngày nay, nhà máy là một điểm tham quan đối với những người yêu thích kiến trúc kiểu cũ. Kiến trúc sư người Đức Arno Brandlhuber đã cải tạo tòa nhà cũ kỹ này thành một trụ sở hiện đại. Cũng kể từ đó, ông chuyển văn phòng từ Berlin về đây.
Ông Arno Brandlhuber - Kiến trúc sư, Đức: "Chúng ta có xu hướng phá dỡ những tòa nhà không còn phục vụ được như mục đích ban đầu để xây những tòa nhà mới. Đúng là xây mới thì có lợi cho các công ty xây dựng hơn, nhưng khi bạn phá hủy một tòa nhà, tất cả nguồn lực xây dựng nó sẽ bị mất đi rất lãng phí".
Các kiến trúc không phải là thứ chỉ dùng một lần, sản xuất bê tông tạo ra lượng khí thải carbon đáng kể và cát để xây dựng thì ngày càng cạn kiệt. Cũng theo ông Arno, chỉ cần không xây mới, con người có thể tiết kiệm được một nửa nguồn năng lượng dùng cho xây dựng, không khí cũng sạch hơn khi không có thêm phế liệu xây dựng được thải ra.
"Chúng ta thử nghĩ đến các vật liệu thân thiện môi trường có ngay xung quanh mình mà không phải nhập khẩu, một đồng nghiệp người Thụy Sĩ của tôi thường khuyên khách hàng xây nhà bằng đất sét. Ý tưởng xây nhà bằng đất sét ở Đức khá khả thi, vì quanh Berlin có khá nhiều đất sét. Dù những tòa nhà như vậy phải bảo trì nhiều lần hơn bê tông nhưng nó mang lại lợi ích cho môi trường", ông Arno Brandlhuber nói.
Thống nhất quy hoạch ngay từ khi còn là dự án, đảm bảo nguồn cung vật liệu thân thiện môi trường và tái sử dụng bất cứ công trình nào còn đảm bảo an toàn là những giải pháp thông minh để không biến các thành phố trở nên bê tông hóa.
Những công nghệ mới xử lý bê tông thân thiện môi trường
Bê tông là một trong những loại vật liệu dùng cho xây dựng phổ biến nhất hành tinh, nhưng phần lớn các loại bê tông hiện nay đều có mức phát thải carbon lớn, đặc biệt là từ quá trình sản xuất nguyên liệu xi măng. Trong khi việc thay thế loại vật liệu phổ biến này vẫn còn là một chặng đường dài, đã bắt đầu xuất hiện những công nghệ mới nhằm giúp cho bê tông trở nên thân thiện hơn với môi trường, đang được các doanh nghiệp phát triển.
Để có một loại bê tông kiểu mới "xanh" hơn, hai startup từ Mỹ và Canada đã bắt tay hợp tác tạo ra một quy trình đặc biệt cho phép "lưu trữ" khí thải carbon từ môi trường vào trong bê tông. Một công ty sẽ đảm nhận nhiệm vụ thu khí thải carbon từ không khí nhờ đá vôi, sau đó nung nóng đá vôi để "nhả" CO2 vào các bình chứa. Nhiệm vụ của startup công nghệ mang tên carbon cure, đó là tích hợp lượng khí thải này vào quá trình chế biến bê tông.
Ông Rob Niven - Giám đốc điều hành Công ty CarbonCure: "CO2 phản ứng với các thành phần trong bê tông sẽ tạo ra loại vật liệu nano chất lượng cao, tăng độ cứng và bền chắc của bê tông, giảm lượng xi măng cần trộn. Nhờ đó không chỉ lưu trữ được lâu dài khí thải carbon mà còn tiết kiệm được chi phí sản xuất bê tông".
Mức giá hiện nay của công nghệ này vẫn còn khá cao, nhưng các công ty đang nghiên cứu các biện pháp tăng năng suất "bắt giữ" CO2, từ đó giảm giá thành của quá trình.
Cũng làm việc với bê tông, một nhóm sinh viên đến từ Ai Cập lại tìm cách tạo một công dụng mới cho loại vật liệu này - bê tông tự phát sáng.
Chị Zainab Mahmoud - Sinh viên Đại học Mỹ Cairo, Ai Cập: "Đây cũng là bê tông bình thường nhưng được bổ sung các thành phần, cho phép chúng tích trữ năng lượng dưới ánh sáng mặt trời vào ban ngày và sau đó có thể phát sáng trong buổi tối".
Theo nhóm sinh viên, đây sẽ là một loại vật liệu rất hữu ích khi cho phép mang lại một nguồn ánh sáng vào ban đêm, giảm thiểu nhu cầu chiếu sáng công cộng.
Chị Mayar Khairy - Sinh viên Đại học Mỹ Cairo, Ai Cập: "Ý tưởng này sẽ tốt cho các tuyến đường dài, tạo ra luồng ánh sáng cần thiết cho các tài xế để định hướng đường đi. Chúng tôi đang nỗ lực để biến đây thành một sản phẩm thực tế sử dụng trên khắp các tuyến đường ở Ai Cập".
Hồi cuối năm ngoái, Ai Cập đã tổ chức thành công hội nghị COP27, đây cũng là tiền đề để nước này thúc đẩy các dự án công nghệ thân thiện với môi trường, trong đó có bê tông phát sáng, giúp mang đến những sản phẩm hữu ích mà lại giảm được tiêu thụ năng lượng.
Vật liệu xây dựng kiểu cũ chiếm lĩnh thị trường
Có một điều dễ nhận thấy là tại các thành phố lớn - nơi có nhiều tòa nhà cao tầng và mật độ xây dựng dày đặc, thì lượng khí phát thải CO2 cũng càng cao. Chính vì thế, để đảm bảo xây dựng bền vững, thân thiện môi trường thì xu hướng sử dụng các vật liệu cũ - như gỗ đang quay trở lại.
Bán đảo Scandinavia ở Bắc Âu đang dẫn đầu xu hướng toàn cầu trong việc xây dựng các tòa nhà cao tầng bằng gỗ thân thiện với môi trường. Một ví dụ là Trung tâm Văn hóa Sara ở thị trấn Skelleftea của Thụy Điển là một trong những tòa nhà bằng gỗ cao nhất thế giới. Công trình 20 tầng cao 75m được làm chủ yếu từ cây vân sam, bên trong có một khách sạn, một thư viện, một phòng triển lãm và các nhà hát. Gỗ thải ra ít khí CO2 trong quá trình sản xuất và giữ lại carbon mà cây hấp thụ ngay cả khi nó được cắt nhỏ và sử dụng trong cấu trúc xây dựng. Gỗ cũng có trọng lượng nhẹ hơn, yêu cầu móng đơn giản hơn.
Những ngôi nhà bùn đang trở lại ở Hungary
Một vật liệu xây dựng cổ điển khác đang được các kiến trúc sư châu Âu ưu ái đó là đất bùn. Với khả năng cân bằng CO2 của đất bùn tốt hơn xi măng và thực tế này mở ra xu hướng xây dựng bằng vật liệu thân thiện môi trường.
Từ lâu những ngôi nhà xây bằng đất bùn bị chế giễu là biểu tượng lỗi thời đi kèm với tình trạng nghèo đói, nhưng những ngôi nhà bằng bùn và rơm đang quay trở lại ở Hungary như một giải pháp thay thế bê tông với chi phí thấp, thân thiện với môi trường vì đất bùn chỉ chiếm khoảng 8% lượng khí thải CO2 toàn cầu.
Thợ xây lão làng Janos Gaspar ở Thị trấn Acs, Hạt Komárom-Esztergom, Hungary - người nhận xây và cải tạo hơn 200 ngôi nhà bằng đất bùn đang bắt tay xây một ngôi nhà mới cho khách hàng, cho biết: "Ở hầu hết các vùng trên đất nước Hungary đều có vật liệu xây dựng phù hợp, nhà đất bùn được xây khắp nơi".
Hơn 1/7 người dân Hungary hiện vẫn sống trong những ngôi nhà xây bằng đất. Theo các kiến trúc sư, đặc tính nhiệt của đất sét khiến nó trở nên lý tưởng với khí hậu biến động của mùa hè nóng bức và mùa đông lạnh giá của Hungary.
Bà Timea Kiss - Cư dân địa phương: "Gạch đất bùn là thứ tự nhiên, chúng không để lại bất kỳ chất thải nào ra môi trường, nếu nhà sập và chúng tôi phải rời đi, thì chúng tôi chỉ để lại bùn chứ không để lại nhựa và các loại rác thải khó phân hủy khác".
Anh Adam Bihari - Kiến trúc sư, Thị trấn Acs, Hạt Komárom-Esztergom, Hungary: "Tất cả gạch đất bùn ở bức tường này chắc chắn đã tồn tại ít nhất cả trăm năm. Sau đợt cải tạo này, ngôi nhà sẽ tồn tại thêm 100 năm nữa".
Cũng theo kiến trúc sư Bihari, những ngôi nhà đất bùn có thể tự điều chỉnh độ ẩm, điều này có thể giúp ích cho những người mắc bệnh hen suyễn. Chúng cũng có khả năng chống cháy và không độc hại đối với sức khỏe con người.
Xu hướng sống trong những ngôi nhà lưu động motorhome
Tại Mỹ, ngày càng nhiều người dân không thích đầu tư cho những ngôi nhà ở quá to và kiên cố, mà họ thường có xu hướng sở hữu một căn nhà nhỏ và một chiếc xe nhà lưu động (motorhome). Cuộc sống tại đô thị giờ không chỉ bó hẹp trong những ngôi nhà hay căn chung cư, mà người ta ngày càng giản tiện để có thể sống gần thiên nhiên.
Nội thất đúng như một căn hộ sang trọng trong các khu đô thị hiện đại, nhưng lại di chuyển được và có khi nằm giữa rừng, hoặc bên bờ suối. Phòng sinh hoạt chung của gia đình với ghế sofa điện có thể ngả lưng 180 độ. Hệ thống bếp, chậu rửa, tủ lạnh đủ trữ đồ ăn cho cả tuần, cùng các vật dụng thiết yếu khác.
Hầu hết các mẫu motorhome mới nhất đều được giới thiệu tại một triển lãm chuyên ngành về phương tiện này được tổ chức tại bang Virginia. Có nhiều loại để khách lựa chọn theo nhu cầu và quy mô gia đình. Loại rộng nhất, cũng vào loại đắt tiền nhất, đã có người mua, bao gồm 3 phòng ngủ, 2 vệ sinh. Có nhiều thiết kế khác nhau, nhưng các loại motorhome trưng bày hôm nay ở đây đều được thiết kế và thi công cẩn thận, tối ưu hóa diện tích, đã có nhiều người đến xem và chốt đơn ngay. Đây là những loại phù hợp với gia đình trẻ, các con còn nhỏ.
Ông Jerremy Soares - Đại lý McGeorger's RV Camping World, Virginia, Mỹ khuyến cáo: "Cách tốt nhất mà tôi khuyên quý vị giữ cho những chiếc motorhome như thế này giữ được giá trị dài lâu, là việc đảm bảo rằng phải giữ cho được hệ thống mái che trong trạng thái tốt nhất và có thể chống được mọi nguồn nước dội từ bên ngoài vào. Khi nước lọt vào, nó sẽ hủy hoại thiết bị bên trong rất nhanh. Nước là kẻ thù số 1 của motorhome, vì hệ thống cửa, gioăng, nếu bị nước lọt vào thì sẽ xuống cấp rất nhanh và làm hư hại nhiều thiết bị khác nữa. Vì vậy, điều tốt nhất mà chúng ta có thể làm để trông mọi thứ lúc nào cũng mới là chống nước và bảo vệ hệ thống mái che".
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!