Thuế nhập khẩu đối với bộ linh kiện ô tô đáp ứng độ rời rạc theo Thông tư 05 của Bộ Khoa học và Công nghệ thấp hơn rất nhiều so với linh kiện nguyên chiếc. Quy định này có mục đích là nhằm tạo đà cho công nghiệp lắp ráp ô tô, khuyến khích phát triển công nghiệp phụ trợ trong nước.
Tuy nhiên, với quy định về độ rời rạc của linh kiện ô tô nhập khẩu, khi kiểm tra thực tế hàng hóa, cơ quan hải quan khó có thể xác định chính xác đâu là linh kiện rời, đâu là linh kiện đã lắp ráp hoàn chỉnh để áp dụng mức thuế. Những quy định này phức tạp và nhiều kẽ hở, không những gây khó khăn cho lực lượng kiểm soát mà còn tạo điều kiện cho doanh nghiệp có thể dễ dàng thực hiện hành vi trốn thuế.
Hải quan Lạng Sơn cho biết, đã xảy ra rất nhiều tranh cãi giữa doanh nghiệp nhập khẩu linh kiện ô tô với cơ quan hải quan liên quan đến quy trình xác định linh kiện rời rạc hay linh kiện hoàn chỉnh. Căn cứ duy nhất hiện nay để xác định linh kiện rời hay linh kiện hoàn chỉnh là Thông tư số 05/2012 của Bộ Khoa học và Công nghệ. Các tiêu chí mang nặng tính kỹ thuật nên rất nhiều trường hợp phải trưng cầu giám định, kéo dài thời gian thông quan.
Ban chỉ đạo 389 cảnh báo, không ít trường hợp nhập khẩu xe nguyên chiếc nhưng doanh nghiệp đã tháo rời toàn bộ các linh kiện, mở tờ khai nhập linh kiện rời để được giảm thuế nhập khẩu và giá trị tính thuế với mục đích trốn thuế theo quy định nhập xe nguyên chiếc.
Theo Quyết định 164 có hiệu lực từ tháng 1/2014 của Bộ Tài chính, nếu trong bộ linh kiện nhập khẩu có một số linh kiện không đáp ứng mức độ rời rạc theo quy định hiện hành thì vẫn được phép thông quan. Việc truy thu thuế đối với doanh nghiệp nhập khẩu sẽ được thực hiện sau khi có quyết định cuối cùng của cơ quan thẩm định. Quyết định này được ban hành là nhằm tạo điều kiện thông quan nhanh chóng hơn đối với linh kiện ô tô nhập khẩu. Tuy nhiên, đến nay đã bộc lộ nhiều bất cập và việc truy thu thuế là bất khả thi.
Ông Ngô Thanh Tuấn, Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan cho biết: "Mỗi lô hàng sau khi thông quan xong thì việc thu thuế đối với các doanh nghiệp sẽ gây nhiều khó khăn cho cơ quan hải quan. Bởi lực lượng hải quan không có đủ quân số để đi từng doanh nghiệp đòi số thuế nợ đọng. Căn cứ tại Thông tư 05 và QĐ 164 đã tạo ra một kẽ hở, khuyến khích doanh nghiệp tập trung nhập khẩu linh kiện về để lắp ráp trong nước. Như vậy sẽ làm ảnh hưởng tới ngành công nghiệp phụ trợ trong nước, làm cản trở tiến trình nội địa hóa của ngành công nghiệp ô tô Việt Nam".
Hội Tư vấn thuế Việt Nam cho rằng, sự chênh lệch lớn về thuế giữa linh kiện rời với linh kiện nguyên chiếc là nguyên nhân chính dẫn tới gian lận thương mại. Những đợt phối hợp kiểm tra sau thông quan cho thấy, tình trạng gian lận này diễn ra phổ biến đối với hầu hết các doanh nghiệp lắp ráp ô tô. Và thực trạng chung là kiểm tra ở đâu là phát hiện ở đó có gian lận.
Để tìm hiểu rõ hơn về nguyên nhân cũng như tình trạng gian lận thương mại trong nhập khẩu linh kiện ô tô, mời quý vị theo dõi video dưới đây: