Phóng sự của VTV Cần Thơ đưa khán giả ngược thời gian trở về thế kỷ 19, ở Nam Bộ lúc bấy giờ có 2 hình thức nghệ thuật chính là tuồng và nhạc lễ. Từ nhu cầu chơi nhạc, các nhạc công đã sáng tạo ra phong trào đờn cây, tức là hòa đờn mà không có bộ gõ để thoả mãn nhu cầu chơi nhạc trong những lúc nông nhàn, rảnh rỗi. Từ đó phong trào đờn cây đã lan tỏa khắp các tỉnh miền Đông và miền Tây Nam Bộ.
Nếu như nhạc Tây phương khi hòa tấu cần có bản ký âm để nhạc công vừa chơi đàn vừa nhìn theo, thì trong quá trình diễn tấu ngũ cung của nhạc đờn ca tài tử thì người đờn phải thuộc lòng bài bản, gọi tắt là lòng bản. Một khi đã nắm vững thì tùy tình hình thực tế trình diễn, tùy tâm trạng mà chỉ cần một sự ngân rung, nhấn dây hoặc buông lơi thì bài bản đó sẽ biến đổi tinh tế theo.
Không dừng lại ở đó. Khi chơi, người diễn tấu phải để ý nương theo ngón đờn của bạn chơi. Do đó hòa điệu trong đờn ca tài tử không chỉ là hòa quyện âm thanh mà chính xác là dung hòa tiếng lòng với nhau.
Tài tử là cách tự xưng khiêm tốn của người chơi đờn, theo kiểu chơi cho vui. Thế nhưng, "nghề chơi cũng lắm công phu" nên nhiều du khách khi đến với miền Tây là để nghe cho bằng được đờn ca tài tử. Từ nhiều năm nay, các nhóm sinh viên đến từ nhiều nơi trên thế giới đã tìm hiểu văn hóa vùng Đồng bằng sông Cửu Long thông qua âm nhạc đờn ca tài tử. Vượt qua những rào cản về ngôn ngữ, cái hay của âm nhạc đã giúp các sinh viên người nước ngoài đã cảm nhận được phần nào tâm hồn của đất và người phương Nam.
Khi chơi đờn ca tài tử, mọi người dù là ai đều bình đẳng trước âm nhạc, rũ bỏ lớp áo tuổi tác, địa vị hay xuất thân trong xã hội. Ngẫm lại mới thấy đây phải chăng là một trong những lý do khiến đờn ca tài tử gần gũi, dễ đi vào lòng người và có vị trí quan trọng trong văn hóa.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!