Lô hàng của công ty Ngọc Hưng được bốc dỡ để kiểm tra tại Hải quan Đà Nẵng (Ảnh: Phapluatvn)
Giữa tháng 12/2011, hơn 530m3 gỗ Trắc do công ty TNHH MTV Ngọc Hưng nhập khẩu từ Lào về Việt Nam qua cửa khẩu Lao Bảo. Do được hưởng quy chế tạo thuận lợi thủ tục hải quan, nên lô hàng này đã vượt qua cả Cửa khẩu Lao Bảo và Cảng Cửa Việt mà không hề bị phát hiện. Chỉ đến cảng Đà Nẵng, theo thông tin quản lý rủi ro, hải quan mới kiểm tra và phát hiện hàng chục m3 gỗ quý thuộc nhóm 1 không có trong khai báo. Phần lớn số còn lại không có số đầu cây của cơ quan chức năng Lào, chứng minh nguồn gốc, xuất xứ.
Ngay sau đó, theo thông tin từ ông Phạm Văn Thiềng, phó đội trưởng Đội kiểm soát Hải quan KV miền Trung, hải quan đã khám trên 10 conteiner, sơ bộ phát hiện một số lượng gỗ lớn sai so với khai báo hải quan. Ông Thiềng khẳng định: “Vấn đề này chúng tôi sẽ tiếp tục kiểm tra, khám xét và tiếp tục kiểm tra, xác minh làm rõ và đề xuất hướng xử lý sai phạm của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật”.
Theo quy định, với gỗ nhóm 1 có số lượng vi phạm từ 2m3 trở lên đã bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Còn công ty Ngọc Hưng thì khẳng định, đã mua số gỗ này từ Nhà máy chế biến gỗ nội thất Lào và có nguồn gốc hợp pháp.
Bản thân ông Trương Huy Liệu, Phó giám đốc công ty TNHH MTV Ngọc Hưng khi trả lời phỏng vấn phóng viên VTV cũng khẳng định: “Đây chẳng qua là nhầm lẫn của công ty. Họ giao hàng và tôi nhận nguyên hàng trên xe”. Thậm chí, ông Liệu còn cho rằng “có thể người ta đánh tráo hoặc người ta giao nhầm..” cho mình.
Cũng theo quy định thì số gỗ này thuộc diện miễn kiểm. Doanh nghiệp tự khai báo và tự chịu trách nhiệm. Chính vì vậy mà lô hàng này dù khai báo khác xa thực tế nhưng gần như đã hoàn thiện các thủ tục xuất nhập khẩu mà chỉ bị công an quận Ngũ Hành Sơn, Đà Nẵng phát hiện 1 cách tình cờ, dựa trên một số căn cứ.
“Thứ nhất là căn cứ vào biên bản kiểm tra, khám xét của công an quận Sơn Trà, trong đó có nêu là hơn 300 chủng loại gỗ không có trong khai báo. Thứ hai là các nguồn thông tin chúng tôi nắm được từ Tổng cục Hải quan đến các cơ quan ban ngành...", ông Đỗ Danh Thắng, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu Cảng Đà Nẵng cho biết.
Đây không phải là trường hợp hiếm gặp. Trên thực tế, thời gian gần đây, hàng loạt lô hàng lớn khai báo không đúng với thực tế đã bị phát hiện. Theo Cục điều tra chống buôn lậu - Tổng cục Hải quan, tình trạng vi phạm trong hoạt động xuất nhập khẩu gỗ thời gian qua diễn biến hết sức phức tạp mà một trong những nguyên nhân lại từ chính chính sách nhập khẩu thông thoáng mà hải quan.
Năm 2011, cả nước phát hiện hơn 13.500 vụ vi phạm, tịch thu gần 33000m³ gỗ. Cơ quan chức năng thừa nhận, đó chỉ là một phần nhỏ so với số vụ vi phạm không phát hiện được. Những thủ tục thông thoáng từ phía Hải quan đang bị lợi dụng làm cho nguồn tài nguyên thiên nhiên cần được bảo vệ của đất nước vẫn tiếp tục chảy ra ngoài biên giới.
Thách thức đặt ra đối với ngành Hải quan bây giờ là làm sao vừa phải tạo thuận lợi cho hàng hóa xuất nhập khẩu, vừa phải đảm bảo kiểm soát gian lận và vi phạm về hải quan.