Để ra được những quyết định lịch sử chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hóa sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Đảng đã tổng kết những mô hình từ thực tiễn tại nhiều địa phương trên cả nước.
Một trong số đó là "mô hình Long An", một điểm sáng trong giai đoạn được ví như "Đêm trước đổi mới" với nhiều đột phá chưa có tiền lệ. Trong đó, nổi bật nhất là quyết định cải tiến phân phối lưu thông, qua đó trở thành một trong những địa phương đi đầu trong xóa bỏ bao cấp, tem phiếu.
Cửa hàng thực phẩm ở thành phố Tân An mà người dân quen gọi là cửa hàng Cây Dừa ít nhiều vẫn còn lại dấu tích cũ. Trước những bất cập của chế độ hai giá, với những điểm nghẽn giữa nhu cầu mua và bán của thị trường, ngay từ năm 1980, Thường vụ tỉnh ủy Long An đã chỉ đạo triển khai đề án cải cách phân phối lưu thông theo hướng hàng hóa được mua bán theo giá thỏa thuận, thay vì theo giá chỉ đạo. Vải là mặt hàng đầu tiên được Long An chọn thí điểm.
Tư duy kinh tế mới, tư duy quản lý mới đã manh nha xuất hiện ở Long An. Kết quả từ việc bán vải sát với giá thị trường cùng với một số mặt hàng thiết yếu khác đã góp phần đem lại lợi nhuận nộp vào ngân sách của Long An. Đây chính là cơ sở để sau vài năm, địa phương này đã cân đối được ngân sách.
Tuy nhiên, tình hình nhìn chung cả đất nước lúc đó vô vàn khó khăn bởi tư duy bao cấp. Năm 1986, dự thảo báo cáo chính trị trình Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI đã gần hoàn thành nhưng chưa thể hiện được các quan điểm đổi mới, nhất là đổi mới tư duy kinh tế. Vì vậy, trước đại hội 5 tháng, một tổ biên tập viết lại dự thảo báo cáo chính trị được hình thành.
Những mô hình mang tính "phá rào" từ khoán hộ tại Vĩnh Phúc, Hải Phòng đến cải tiến lưu thông hàng hóa ở Long An hoặc chủ trương mua gạo theo giá thị trường của TP.HCM thực sự là những ngọn cờ đầu để Đảng quyết định tiến hành đổi mới tư duy quản lý kinh tế, chuyển đổi từ kinh tế kế hoạch sang kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Khẩu hiệu xuyên suốt của quá trình chuyển đổi là "Đổi mới".
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!