Người dân Việt quan tâm nhất đến nghèo đói, tăng trưởng kinh tế và môi trường

Báo cáo PAPI 2019 công bố hôm nay (28/4/2020) cho thấy, ngay cả trước khi Việt Nam bị ảnh hưởng của dịch COVID-19, nghèo đói, tăng trưởng kinh tế và môi trường là những vấn đề người dân quan tâm nhất. Báo cáo cũng nêu bật những tiến bộ rất đáng khích lệ trong quản trị điều hành và hành chính công nhằm đáp ứng nhu cầu của người dân và góc nhìn sâu sắc về các lĩnh vực cải cách của gần một thập kỷ. Đây là những thông tin hữu ích đối với các nhà hoạch định chính sách trong năm 2020 – năm bản lề đóng góp cho giai đoạn phát triển mới của Việt Nam.

Chỉ số Hiệu quả Quản trị và Hành chính công (PAPI) năm 2019 khảo sát 14.138 công dân Việt Nam được lựa chọn ngẫu nhiên trên toàn bộ 63 tỉnh thành. Từ năm 2009, có tới 131,501 công dân đóng góp tiếng nói trong các ấn phẩm báo cáo PAPI hàng năm. Các kết quả phân tích từ trải nghiệm và lăng kính của người dân cung cấp thông tin cho chương trình nghị sự phát triển bền vững của quốc gia và các nhà hoạch định chính sách vào thời điểm quan trọng khi Việt Nam đang xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội cho thập kỷ tới cũng như giải quyết khủng hoảng kép về y tế và kinh tế toàn cầu do đại dịch COVID-19 gây ra.

Trong bối cảnh này, bà Cailtin Wiesen, Đại diện Thường trú Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc tại Việt Nam nhấn mạnh tại lễ công bố trực tuyến: "Báo cáo PAPI 2019 nêu bật giá trị trong việc đánh giá các cải cách về quản trị và hành chính công của một thập kỷ và so sánh hiệu quả quản trị đối với các mục tiêu quốc gia và phát triển bền vững trong đó ghi nhận cải thiện ở hầu hết các lĩnh vực quản trị. Quan trọng hơn, các kết quả mang tính đại diện quốc gia về những vấn đề người dân quan ngại nhất bao gồm nghèo đói và mất việc làm, và đánh giá của người dân về những ưu tiên cải cách gần đây trong kiểm soát tham nhũng và quản trị điện tử cung cấp góc nhìn hữu ích cho các nhà hoạch định chính sách khi Việt Nam bước sang giai đoạn hồi phục sau dịch COVID-19".

Bà Cailtin Wiesen, Đại diện Thường trú Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc tại Việt Nam

Trong 5 năm qua, nghèo đói luôn là mối quan ngại lớn nhất của người dân Việt Nam và năm 2019 cũng không là ngoại lệ đối với gần một phần tư người tham gia khảo sát PAPI. Lao động và việc làm tiếp tục nằm trong nhóm 4 vấn đề người dân quan ngại nhất từ năm 2015, bất chấp nền kinh tế tăng trưởng nhanh và tạo ra nhiều việc làm mới.

Những quan ngại này có khả năng gia tăng trong những tháng tới khi có nhiều người dân bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19. Kết quả PAPI cho thấy công dân không có bảo hiểm xã hội nhìn nhận nghèo đói là vấn đề cấp bách. Thiếu chắc chắn về nguồn lực dự phòng trong tương lai dường như khiến người dân lo lắng hơn. Gói hỗ trợ an sinh xã hội chưa có tiền lệ ước tính 2,6 USD được Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí dự kiến hỗ trợ khoảng trên 10% dân số sẽ giúp giải quyết một số vấn đề này.

Vấn đề môi trường tiếp tục là quan ngại lớn của người dân, đứng thứ ba trong năm 2019. Điều này hàm ý môi trường đã trở thành vấn đề nóng đối với người dân Việt Nam. Kết quả này nhấn mạnh tầm quan trọng của ưu tiên phản ứng chính sách đối với vấn đề chất lượng không khí và nguồn nước giảm sút. Ở hầu hết các tỉnh thành, người dân tham gia khảo sát phản ánh chất lượng không khí giữ nguyên hoặc giảm đi.

Báo cáo PAPI năm nay dành một chương để phân tích về vấn đề giới và lãnh đạo. Việt Nam sẽ tổ chức cuộc bầu cử Quốc hội và Hội đồng Nhân dân các cấp trong năm 2021, báo cáo PAPI 2019 tìm hiểu liệu định kiến giới của cử tri dẫn tới có ít lãnh đạo nữ được bầu chọn trong các cuộc bầu cử trước. Kết quả cho thấy cử tri có định kiến mạnh mẽ đối với phụ nữ trong vai trò lãnh đạo, đặc biệt ở cấp thôn/tổ dân phố - nơi được coi là một trong những cấp thẩm quyền có tác động quan trọng nhất đến đời sống của người dân. Định kiến giới đối với phụ nữ cho vị trí trưởng thôn/tổ trưởng tổ dân phố cao hơn gấp ba lần so với vị trí đại biểu Quốc hội.

Bà Robyn Mudie, Đại sứ Australia tại Việt Nam nhấn mạnh "cuộc bầu cử Quốc hội và Hội đồng Nhân dân các cấp năm 2021 sẽ mang đến cơ hội cho nhiều phụ nữ được bầu vào các vị trí lãnh đạo cơ quan dân cử và lãnh đạo điều hành. Nâng cao bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ là một trọng tâm của chính phủ Australia tại Việt Nam. Các phát hiện quan trọng về giới, lãnh đạo và cuộc bầu cử năm 2021 trong báo cáo 2019 nhấn mạnh còn nhiều việc cần làm để khắc phục định kiến giới đối với phụ nữ được bầu vào các vị trí lãnh đạo và đảm bảo rằng các ứng cử viên nữ đủ điều kiện được bầu chọn sẽ được đề cử nhằm có tiếng nói bình đẳng trong đời sống chính trị và kiến thiết phát triển của quốc gia".

Đi sâu phân tích hiệu quả quản trị và hành chính công qua gần một thập kỷ, báo cáo năm 2019 cho thấy xu hướng tích cực ở hầu khắp cả nước trong 5 năm qua với năm trong sáu lĩnh vực điều hành ban đầu mà chỉ số PAPI đo lường đều cải thiện. Điểm số trung bình cấp tỉnh của sáu lĩnh vực điều hành tăng từ 34 điểm năm 2015 lên 37,4 điểm năm 2019 nêu bật sự cải thiện trong hiệu quả quản trị cấp tỉnh của nhiệm kỳ chính phủ hiện tại (2016-2021).

Buổi công bố trực tuyến PAPI 2019.

Trong năm 2019, cải thiện lớn nhất được ghi nhận ở lĩnh vực Kiểm soát tham nhũng trong khu vực công (có tác động lớn nhất đến mức độ hài lòng của người dân) và nâng cao Công khai, minh bạch trong ra quyết định. Kết quả này phù hợp với những nỗ lực cải cách thu hút sự quan tâm lớn của công luận với mũi nhọn là chiến dịch phòng chống tham nhũng liên quan tới một số lãnh đạo chủ chốt.

Đấu tranh phòng, chống tham nhũng là trọng tâm nỗ lực của Đảng và Chính phủ với nhiều vụ điều tra đại án trong những năm qua. Báo cáo PAPI 2019 cho thấy tác động rõ nét của chiến dịch phòng chống tham nhũng lên cảm nhận của người dân về tham nhũng lớn và tham nhũng vặt. Lĩnh vực này cải thiện mạnh mẽ nhất trong năm 2019 ở cấp quốc gia và cấp xã phường – với tỷ lệ người dân cho biết tham nhũng giảm ở hai cấp này tăng 5% so với năm 2018.

Trong khi nhiệt huyết chống tham nhũng tác động đến cảm nhận, trải nghiệm thực tế của người dân về hiện trạng "vòi vĩnh" nhận hối lộ ở bệnh viện tuyến huyện và xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cải thiện đáng kể. Tuy điểm của chỉ số Kiểm soát tham nhũng đã cải thiện, cần lưu ý vẫn còn tỷ lệ đáng kể (từ 20 đến 45%) người dân cảm nhận tham nhũng còn phổ biến trong một số dịch vụ công. Điều này cho thấy cần tăng cường nỗ lực kiểm soát tham nhũng trong những năm tới.

Đáng ngạc nhiên, điểm số của lĩnh vực Thủ tục hành chính công gần như không thay đổi và thậm chí đi xuống một chút trong năm 2019 dù khu vực doanh nghiệp đánh giá có sự cải thiện và nỗ lực đẩy mạnh quản trị điện tử những năm gần đây để đơn giản hóa thủ tục cho người dân. Cần tăng cường hơn nữa những nỗ lực này để khuyến khích người dân truy cập và hưởng lợi từ việc chuyển sang sử dụng các dịch vụ công trực tuyến như đối với khu vực doanh nghiệp. Chính phủ ra mắt Cổng dịch vụ công quốc gia vào tháng 12/2019 đánh dấu một bước quan trọng trong định hướng đúng đắn này. Trong thời gian dịch COVID-19, quan tâm của các nhà lãnh đạo và người dân đối với việc sử dụng cổng thông tin trực tuyến đã tăng lên đáng kể. Sự thay đổi điểm số của lĩnh vực quản trị điện tử trong thời gian tới chắc hẳn sẽ rất thú vị.

Ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc Trung ương nhấn mạnh: "việc nghiên cứu phân tích sự đánh giá hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh của người dân là một kênh thông tin quan trọng không chỉ phản ánh tâm tư, nguyện vọng của nhân dân ở cơ sở mà còn là chỉ báo về hoạt động quản trị và hành chính công cấp tỉnh giúp cho các nhà hoạch định chính sách kịp thời điều chỉnh, hoàn thiện các chính sách và phương pháp hoạt động cho phù hợp với yêu cầu thực tiễn".

Trong những năm tới, PAPI sẽ tiếp tục nghiên cứu các vấn đề quan trọng Việt Nam cần giải quyết để nâng cao khả năng đáp ứng nhu cầu và trách nhiệm giải trình đối với người dân cũng như đạt được tiến bộ trong việc thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững. Khảo sát PAPI 2020 sẽ đưa vào nội dung câu hỏi liên quan đến tác động của dịch COVID-19 nhằm kịp thời phản ánh quan ngại của người dân và cung cấp thông tin để đưa ra phản ứng chính sách hiệu quả.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!