Nghị định số 100/2013/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý và bảo vệ kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ thực hiện, quy định sử dụng tạm thời lòng đường, hè phố để trông, giữ xe có thu phí trên địa bàn thành phố tạm dừng từ năm 2014. Trong khi đó, lượng ô-tô con tăng mạnh, các bãi đỗ xe trong nội thành thiếu nên tình trạng dừng, đỗ không đúng quy định xảy ra thường xuyên. Không chỉ gây thất thu ngân sách, thực trạng này là một trong những nguyên nhân gây ùn tắc giao thông, mất mỹ quan đô thị.
Thiếu quy hoạch, ô-tô đỗ tùy tiện
Năm 2011, thực hiện công văn của UBND thành phố về việc tổ chức thu phí dừng, đỗ ô-tô dưới lòng đường trên một số tuyến đường được phép đỗ xe, Sở Giao thông-Vận tải(GTVT) cấp giấy phép cho một số phường trên địa bàn các quận Hồng Bàng, Ngô Quyền, Lê Chân quản lý, sử dụng vỉa hè ngoài mục đích giao thông. Cùng với đó, Sở GTVT ký hợp đồng với Công ty CP đầu tư xây dựng và thương mại Anh Minh thực hiện thu phí đỗ xe ở khu vực gồm các tuyến phố trung tâm như phố Đinh Tiên Hoàng, Lê Đại Hành, Minh Khai, Hồ Xuân Hương, Điện Biên Phủ… 6 tháng đầu thực hiện thí điểm, 472 hộ dân ở mặt đường có nhu cầu dừng, đỗ ô-tô được các phường cấp phép sử dụng 1957 m2 hè, thu hơn 350 triệu đồng. Đối với thu phí đỗ xe, đối với xe con đến 16 chỗ ngồi, xe tải đến 1,5 tấn thu 5000 đồng/ lượt; xe trên 16 chỗ và xe tải trên 1,5 tấn thu 7000 đồng/ lượt. Phí tạm dừng, đỗ ô-tô tại các nơi được phép dừng, đỗ thu theo diện tích, theo lượt hoặc theo tháng, mỗi lần dừng không quá 120 phút. Theo đánh giá của Sở GTVT sau khi thực hiện thu phí dừng đỗ ô-tô, trật tự đường hè trên các tuyến phố có chuyển biến tích cực, tình trạng ô-tô dừng, đỗ sai quy định trên các tuyến phố giảm, đường phố thông thoáng, giảm tình trạng ùn tắc giao thông. Có thể nói, việc sơn kẻ vạch dừng, đỗ tạo nên sự thống nhất để xác định ranh giới sử dụng, làm cơ sở cho công tác quản lý và xử lý vi phạm, đưa việc sử dụng một phần lòng đường, vỉa hè ngoài mục đích giao thông vào nề nếp.
Hiệu quả bước đầu trong việc thu phí dừng, đỗ ô-tô là thế, song từ năm 2014, việc thu phí buộc phải dừng lại khi Chính phủ ban hành Nghị định 100/2013/NĐ-CP. Theo quy định mới, hầu hết tuyến phố của Hải Phòng đều không đủ bề rộng bố trí điểm trông giữ xe. Hiện việc dừng, đỗ ô-tô dưới lòng đường đang thiếu đi sự quản lý của ngành chức năng, gây mất an ninh trật tự, an toàn giao thông. Trong khi đó, lượng ô-tô con tăng mạnh, các bãi đỗ xe nội thành lại đang thiếu trầm trọng, ô-tô đỗ tùy tiện dọc các tuyến phố, leo lên vỉa hè, tại điểm chờ tín hiệu giao thông, mất mỹ quan đô thị, tăng nguy cơ ùn tắc giao thông.
Trung tá Phạm Tiến Dũng, đội CSGT số 3 Phòng Cảnh sát giao thông bộ-sắt cho biết: Nhu cầu của người dân rất lớn, nhưng do chưa được quy hoạch cụ thể các tuyến đường được dừng đỗ ô-tô, nên gây khó khăn cho lực lượng CSGT trong việc xử lý. Bên cạnh đó, ô-tô là phương tiện giao thông khó cưỡng chế, mức xử phạt chưa đủ sức răn đe.
Sớm đưa đề án vào cuộc sống
Mặc dù UBND thành phố có chủ trương khuyến khích doanh nghiệp đầu tư bãi đỗ xe ngầm, bãi đỗ xe thông minh, song do một vài nguyên nhân nên đến nay các dự án này vẫn đang nghiên cứu, khảo sát. Nếu không thu phí đỗ ô-tô trên lòng đường sẽ bỏ sót một nguồn thu lớn cho ngân sách. Tuy nhiên những con phố nào được phép đỗ xe? Thu lệ phí thế nào cho đúng? Ai là người thu và quản lý? Là bài toán đặt ra cho các cơ quan chức năng.
Mới đây, Sở GTVT khảo sát, lập đề án mới nhằm sử dụng một phần diện tích vỉa hè, lòng đường cho mục đích dừng, đỗ ô-tô tại một số tuyến phố theo quy định tại Nghị định 100. Trưởng phòng quản lý kết cấu hạ tầng Sở GTVT, Nguyễn Thăng Long cho biết: hiện tại, đề án đang được Sở Tư pháp thẩm định lần thứ 3 trước khi trình lên UBND thành phố phê duyệt. Theo đề án, khu vực nội thành có khoảng 30 tuyến phố đủ điều kiện để kẻ vạch dừng đỗ ô-tô, giảm một nửa so với trước đây. Các điểm đỗ xe tại lòng đường được giao cho các doanh nghiệp tư nhân theo hình thức đấu thầu, thu ngân sách cho nhà nước. Thành phố quy định mức giá sàn và giá trần của phí dừng, đỗ ô-tô. Doanh nghiệp đấu thầu đảm nhiệm việc thu phí, quản lý điểm đỗ xe và việc kinh doanh trên vỉa hè của tuyến phố, bảo đảm trật tự đô thị. Ông Long cho biết thêm, về lâu dài, thành phố quy hoạch thêm 100 điểm đỗ xe tại các bãi đất trống trong toàn thành phố phục vụ nhu cầu người dân.
Được biết, tại Hà Nội, Đà Nẵng, thành phố Hồ Chí Minh, để giải quyết tình trạng ùn tắc giao thông đều quy hoạch các tuyến phố được phép sử dụng một phần lòng đường để dừng, đỗ ô-tô có thu phí với mức từ 10.000 đến 20.000 theo giờ hoặc theo lượt đỗ, cũng là nguồn thu đáng kể cho ngân sách các địa phương, Do đó, thành phố cần sớm phê duyệt đề án quy hoạch các tuyến đường khu vực nội thành được phép dừng, đỗ xe có thu phí. Đây cũng là cơ sở để các cơ quan chức năng xử lý quyết liệt đối với hành vi dừng, đỗ xe trái quy định không theo vạch kẻ vẽ; các phường khi có tuyến đường kẻ vạch dừng, đỗ cần có biện pháp đồng bộ để tuyên truyền, nhắc nhở người dân thực hiện đúng quy định. Bên cạnh đó thành phố nên xem xét ban hành cơ chế rõ ràng và biện pháp thúc đẩy những doanh nghiệp có ý định đầu tư xây dựng bãi đỗ xe sớm triển khai dự án. Việc có được những bãi đỗ xe thông minh sẽ góp phần giải quyết sự ùn ứ, bức xúc của người dân vì thiếu điểm đậu đỗ và sớm chấm dứt cảnh ô tô đậu đỗ lộn xộn, tràn lan trên đường phố nội thành như hiện nay.